Παρά το γεγονός πως ζει στην Αμερική από τα 19 του, έχοντας λάβει μέρος σε πολλές χολιγουντιανές παραγωγές, ο Ρόλαντ Βάις παραμένει χαρακτηριστικά… Σέρβος. Εξαιρετικά πρόσχαρος και φιλικός, ήταν έτοιμος για κουβέντα νωρίς το πρωί στο ξενοδοχείο του στη Θεσσαλονίκη, όπου συναντηθήκαμε πριν από μερικούς μήνες όταν εκείνος βρέθηκε στην πόλη για το κινηματογραφικό φεστιβάλ. Ηταν ενθουσιασμένος διότι την προηγουμένη είχε δει το «The Box» του Λορέντσο Βίγκας, ταινία που «έχει άπιαστο ήχο, φίλε!», όπως μου είπε χαρακτηριστικά. Αυτή είναι και η δουλειά του βραβευμένου με τρία Emmy Βάις, ο ήχος: σχεδιασμός, μοντάζ, επεξεργασία.
Τοποθεσίες για γύρισμα
«Ιδανικά, ως σχεδιαστής ήχου θες να είσαι εκεί ήδη από την εύρεση των τοποθεσιών για το γύρισμα. Μπορεί, π.χ., ο σκηνοθέτης και ο διευθυντής φωτογραφίας να πουν “αυτή η αποθήκη μας κάνει”, εσύ όμως να διαπιστώσεις πως εκεί κοντά υπάρχει ένα ναυπηγείο που παράγει παράταιρους ήχους, ειδικά αν δεν το δούμε ποτέ στην εικόνα. Επειτα υπάρχει η ηχογράφηση όσων συμβαίνουν στο σετ· βασικά των διαλόγων, καθώς και άλλων ήχων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αργότερα. Και ύστερα έρχεται το στούντιο, όπου πραγματικά πιάνω δουλειά εγώ», μου λέει ο Βάις, περιγράφοντας το ταξίδι του ήχου σε ένα κινηματογραφικό φιλμ.
«Οι διάλογοι είναι πολύ σημαντικό να καταγραφούν σωστά στο σετ. Ολα τα υπόλοιπα μπορούμε και συνήθως τα φτιάχνουμε κατόπιν».
Εχοντας δουλέψει με σπουδαίους κινηματογραφιστές όπως ο Μάρτιν Σκορσέζε (στο «Boardwalk Empire») και ο Ανγκ Λι, το τελευταίο του πρότζεκτ είναι το δημοφιλέστατο και στην Ελλάδα «The Sinner», όπου εκείνος ασχολείται με την επεξεργασία των διαλόγων. «Οι διάλογοι είναι πολύ σημαντικό να καταγραφούν σωστά στο σετ. Ολα τα υπόλοιπα μπορούμε και συνήθως τα φτιάχνουμε κατόπιν», παρατηρεί ο Βάις κουνώντας τα παγάκια μέσα στο ποτήρι του. «Αυτός ο ήχος από τα παγάκια, οι καρέκλες που μετακινούνται, τα βήματα στη σκάλα, ένα τζάμι που σπάει… όλα προστίθενται μετά και δική μας δουλειά είναι να τα κάνουμε να ταιριάξουν τέλεια με όσα βλέπει κανείς στην οθόνη. Ακόμα κι έναν ηθοποιό μπορεί να χρειαστεί να τον φωνάξουμε στο στούντιο για να ξαναπεί μια ατάκα που δεν έχει καταγραφεί ή ειπωθεί σωστά».
Αυτό το τελευταίο βέβαια όταν υπάρχει χρόνος, καθώς οι φρενήρεις ρυθμοί των σύγχρονων σειρών, για παράδειγμα, δεν επιτρέπουν πάντα πολυτέλειες. «Πράγματι, στις ταινίες έχεις περισσότερο χρόνο “να το μαγειρέψεις”. Στην τηλεόραση όλα γίνονται πιο γρήγορα και συνήθως έρχονται σε εσένα με ένα σωρό απαιτήσεις, κάποιες από τις οποίες τελείως παλαβές. Ομως προσωπικά λατρεύω την ένταση των σειρών και τη δημιουργικότητα που μου βγάζουν». Αλήθεια, πόση από τη δουλειά ενός τέτοιου επαγγελματία είναι τέχνη και πόση τεχνική; «Εγώ το προσεγγίζω πολύ δημιουργικά, το θεωρώ κομμάτι της τέχνης του σινεμά. Φυσικά βασίζεται σε τεχνικές, το ίδιο όμως συμβαίνει και με τη ζωγραφική ή τη γλυπτική. Παλαιότερα σίγουρα η επεξεργασία και η μείξη του ήχου είχαν κάτι το ακόμα πιο αφηρημένο και καλλιτεχνικό, γι’ αυτό και ήταν σαφώς διαχωρισμένες. Πλέον η τεχνολογία μας βοηθάει πολύ, όμως από την άλλη δεν προωθεί τόσο τη δημιουργικότητά μας, ειδικά όταν δεν τη χρησιμοποιούμε σωστά».
Οταν τον ρωτάω τι έμαθε από τη συνεργασία του με σπουδαίους κινηματογραφιστές μού απαντά «την προσοχή στη λεπτομέρεια» και κατόπιν μου επισημαίνει, λίγο συνωμοτικά, πως στο σινεμά των Βαλκανίων δεν δίνουμε και πολλή σημασία στον ήχο, «προτιμάμε να ρίξουμε τα λεφτά μας στην εικόνα. Στον “Λύκο της Γουόλ Στριτ” ξόδεψαν πάνω από 30.000 δολάρια και σχεδόν μία εβδομάδα δουλειάς προκειμένου να ηχογραφήσουν την εξάτμιση μόνο ενός αυτοκινήτου, μέχρι να μείνει ικανοποιημένος ο Σκορσέζε».
Οσο για το πιο δύσκολο μέρος της δουλειάς: «Μάλλον το “κόψιμο”, ειδικά όταν έχεις ξοδέψει ώρες και ώρες για να ηχογραφήσεις κάτι, όμως τελικά δεν δουλεύει. Γι’ αυτό πολλοί μοντέρ εικόνας δεν θέλουν να είναι στα γυρίσματα, για να μπορούν να “κόβουν” ό,τι δεν χρειάζεται δίχως τύψεις», καταλήγει γελώντας ο Ρόλαντ Βάις.
