Μουσική ανοιχτή στα ενδεχόμενα της ύπαρξης

Μουσική ανοιχτή στα ενδεχόμενα της ύπαρξης

2' 34" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Iannis Xenakis
Electroacoustic Works
Karlrecords

Στις 29 Μαΐου συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση του Ιάννη Ξενάκη και όπως ορίζουν τα επετειακά ήθη, θα παρουσιαστεί ένα μικρό μέρος του αχανούς έργου του. Hδη έχουν ανακοινωθεί αφιερώματα από το Μέγαρο Μουσικής και την Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής. Ας μην κρυβόμαστε όμως πίσω από το ελιτίστικο δάχτυλό μας: η μουσική του Ξενάκη έχει απαιτήσεις που δύσκολα ικανοποιούνται σε ένα καθημερινό πλαίσιο – δεν είναι από εκείνες που τις σιγομουρμουρίζεις επιστρέφοντας από μια συναυλία. «Απογράφο θορύβων» τον θεωρούσε ο Ρένος Αποστολίδης, «ηλίθιο» τον είχαν χαρακτηρίσει ο Πιερ Μπουλέζ και ο Καρλχάιντς Στοκχάουζεν. Ο Μάνος Χατζιδάκις πάλι, όταν διηύθυνε ένα έργο του στο Ηρώδειο το 1965, είχε επιπλήξει μέλη της βασιλικής οικογενείας γιατί μιλούσαν και δεν τον άφηναν να συγκεντρωθεί. Και η Νάντια Μπουλανζέ, βλέποντας παρτιτούρες του, είχε πει πως δεν μπορεί να ξεκινήσει για χάρη του από την αρχή.

Τον Ιανουάριο κυκλοφόρησε από τη γερμανική δισκογραφική Karlrecords το «Electroacoustic Works», ένα box set που συγκεντρώνει δεκατρείς ηλεκτροακουστικές συνθέσεις του Ιάννη Ξενάκη από την περίοδο 1957-1994. Και μόνο η τετράωρη διάρκειά του, μπορεί είτε να ανοίξει την όρεξη του ακροατή είτε να τον αποκαρδιώσει. Οι τεχνικές προδιαγραφές του όμως εγγυώνται κατ’ αρχήν ένα αποτέλεσμα ηχητικά άρτιο: οι μηχανικοί ήχου Μάρτιν Βούρμνεστ και Ράσαντ Μπέκερ ανέλαβαν εκ νέου τη μείξη και το mastering έργων που, εκτός των άλλων, χαρακτηρίζονται από τεράστιο ηχητικό εύρος. Οι δε σημειώσεις του συνθέτη Ράινχολντ Φριντλ, οι φωτογραφίες από το αρχείο του Ξενάκη που συμπεριλαμβάνονται εδώ, πλαισιώνουν ιδανικά το μουσικό περιεχόμενο.

Oλα αυτά δεν είναι απλώς τεχνικά ζητήματα αν μιλάμε για έναν δημιουργό που θέλησε να καταργήσει τα σύνορα μεταξύ επιστήμης, τεχνολογίας και τέχνης και να διευρύνει τους συσχετισμούς της μουσικής με τα μαθηματικά, την αρχιτεκτονική, τη φιλοσοφία. Ο Ιάννης Ξενάκης έφτασε να επινοήσει ένα ηλεκτρονικό σύστημα σύνθεσης με υπολογιστή, το UPIC, που επιτρέποντας σε οποιονδήποτε να «ζωγραφίσει» συνθέσεις σε ένα πάνελ, άνοιξε αδιανόητους δημιουργικούς δρόμους. Το ποιους περπάτησε ο ίδιος το διαπιστώνουμε σε συνθέσεις όπως το «Mycenae Alpha» (το ηχητικό μέρος του «Πολύτοπου των Μυκηνών», μιας πολυμεσικής εγκατάστασης η οποία παρουσιάστηκε το 1978), που ακόμα και σήμερα έχουν τη δύναμη άλλοτε να κυριεύσουν σαν σμήνος τον ακροατή και άλλοτε να τον απαλλάξουν από περιττά νοητικά βάρη.

Aλλα έργα, σαν το «Orient-Occident», κατακλύζουν τον χώρο σε βαθμό που φαντάζεται κανείς να τα ψηλαφίζει, μια αίσθηση που γίνεται σχεδόν εξαγνιστική όταν πρόκειται για το «Concret PH» και για τους μεταλλικούς ήχους από καυτά κάρβουνα που αποτυπώνει. Στο «La Légende d’Eer» υποψιάζεται κανείς ότι ακούει τη γέννηση ενός ουράνιου σώματος και αν κάτι τέτοια μοιάζουν απλώς με απέραντα, θορυβώδη ηχοτοπία, ας φανταστούμε ότι ίσως έτσι ακούγεται τελικά το μουσικό ισοδύναμο της τυχαιότητας της φύσης: εκείνης που αγνοώντας αλλότριους κανόνες, καθιστά δυνατά όλα τα δημιουργικά –ακόμα και τα υπαρξιακά– ενδεχόμενα.

B-side

Αρση όλων των υγειονομικών περιορισμών, συμπεριλαμβανομένης της επίδειξης πιστοποιητικού εμβολιασμού, της διενέργειας τεστ ανίχνευσης κορωνοϊού ή ακόμα και της χρήσης μάσκας, ανακοίνωσε η διοργάνωση του μουσικού φεστιβάλ Coachella, που θα πραγματοποιηθεί τον Απρίλιο στη νότια Καλιφόρνια. Σύμφωνα μάλιστα με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του, «δεν υπάρχει καμία εγγύηση, ρητή ή έμμεση, ότι όσοι παρευρεθούν στο φεστιβάλ δεν θα εκτεθούν στην COVID-19».

Μουσική ανοιχτή στα ενδεχόμενα της ύπαρξης-1

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή