Είναι σπάνιο να ανεβάζει κωμωδία ο Γιάννης Χουβαρδάς, και όποιος έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει τις πρόβες του για ένα έργο «αστείο», ίσως εύλογα αναρωτηθεί: θα δίνει, άραγε, ο σκηνοθέτης οδηγίες στους ηθοποιούς για το σωστό timing μιας ατάκας; Θα τους επισημαίνει το κωμικό του πράγματος πίσω από το προφανές; Θα χαμογελάει ενίοτε ο ίδιος;
Αυτήν τη στιγμή, πάντως, στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, όπου ετοιμάζεται το «Πονηρό πνεύμα» του Νόελ Κάουαρντ για την πρεμιέρα του στις 26 Φεβρουαρίου, ο Γιάννης Χουβαρδάς κάθεται στο κέντρο της πλατείας και παρακολουθεί προσεκτικά: τον Αργύρη Ξάφη και την Κωνσταντίνα Τάκαλου να υποδύονται τον Τσαρλς και τη Ρουθ, ένα ανδρόγυνο που ξεπερνάει την κρίση του γάμου του με πάρτι και μεθύσια· την Αμαλία Μουτούση, σαν το εκκεντρικό μέντιουμ, που επιστρατεύεται για να τους διασκεδάσει καλώντας πνεύματα· την Κατερίνα Λέχου και τον Γιώργο Γλάστρα, σαν το φιλικό ζευγάρι με τα δικά του ζητήματα, την Αννα Μάσχα, σαν το ιδιότροπο φάντασμα μιας πρώην συζύγου του Τσαρλς που μπαίνει στην εξίσωση, και την Ειρήνη Λαφαζάνη, σαν την οικονόμο που κάτι δεν πάει καλά με την περίπτωσή της.
Οι περιπέτειές τους ξεδιπλώνονται μέσα από μια μαύρη, υπαρξιακή, μεταφυσική κωμωδία, όμως ακόμη δεν είναι ώρα για γέλια. Ο Γιάννης Χουβαρδάς εξηγεί: «Πέρα από την αίσθηση του χιούμορ, του ρυθμού, της αμεσότητας, για να κάνει κάποιος κωμωδία χρειάζεται να βλέπει με ευρύτερο μάτι ότι δεν υπάρχει μόνο το γέλιο ως γέλιο, αλλά και κάτι από κάτω, που το προκαλεί. Για να έρθει το γέλιο δεν πατάς ένα κουμπί και γελάς. Το γέλιο έρχεται συνήθως από ένα ένστικτο επιβίωσης απέναντι σε κάτι δυσάρεστο, που συμβαίνει στον άλλο και μας κάνει να αισθανόμαστε τυχεροί».
«Ο θάνατος – το ξέρουμε, το λέμε, αλλά δύσκολα το καταλαβαίνουμε– είναι μέρος της ζωής», λέει ο σκηνοθέτης.
Τυχεροί και ζωντανοί. Ο Νόελ Κάουαρντ έγραψε το «Πονηρό πνεύμα» μέσα σε πέντε ημέρες τον Μάιο του 1941, όταν το Λονδίνο βομβαρδιζόταν από τους Γερμανούς κι εκείνος πήγε στην εξοχή για να εργαστεί και να επιβεβαιώσει ότι η ζωή συνεχίζεται, ότι απέναντι στην καταστροφή υπάρχει πάντα η αιώνια ροπή του ανθρώπου προς τα μπρος.
Γραμμένο με καυστικό και φλεγματικό χιούμορ, αλλά και έχοντας ως θέματά του τις κοινωνικές σχέσεις, τις σχέσεις στον γάμο, τον έρωτα και πρωτίστως τον θάνατο, το έργο καθιστά τον Κάουαρντ «συγγενή εξ αγχιστείας του Στρίντμπεργκ», σημειώνει ο Γιάννης Χουβαρδάς, ο οποίος κάνει έναν ακόμη παραλληλισμό: «Θα θυμάστε», λέει, «ότι ιδιαίτερα μέσα στην καραντίνα ξεπηδούσαν διάφορα αυτοσχέδια πάρτι – σε πλατείες, διαμερίσματα ή κλαμπ που άνοιγαν παράνομα. Αυτή η ανάγκη να ξεδώσουμε, είτε οφείλεται σε μια τάση να αντισταθούμε στην καταπίεση της πανδημίας είτε στο να ξεσπάσουμε απέναντι στον φόβο της αρρώστιας και του θανάτου, είναι που αναδεικνύεται μέσα από την ιδέα ενός συνεχόμενου πάρτι ως κεντρικού άξονα της παράστασης. Το συγκεκριμένο δεν είναι σαν αυτά που κάνουμε υπό φυσιολογικές συνθήκες: είναι ένα πάρτι επιβίωσης. Κάποιοι άνθρωποι μαζεύονται σε ένα καταφύγιο, εν προκειμένω στην άδεια, “ξεκοιλιασμένη” σκηνή του Κτιρίου Τσίλλερ, έχοντας τα βασικά για την επιβίωσή τους, που δεν είναι το φαγητό, αλλά το ποτό. Πίνουν, πίνουν, πίνουν για να ξεχάσουν, για να ξεπεράσουν το όποιο πρόβλημα και όλο αυτό συνεχίζεται, με τα πάνω του και με τα κάτω του».
Στην παράσταση συνεχίζεται ακόμη και όταν ο ήρωας του Αργύρη Ξάφη έχει συνειδητοποιήσει τι έχει συμβεί και καπνίζει αποσβολωμένος ή ακόμη και όταν στο φάντασμα της πρώην συζύγου του προστίθεται ένα επιπλέον. Εχει μήπως κινδύνους μια τέτοια στάση; Ο Γιάννης Χουβαρδάς, πάντως, έχει κατανόηση για τους χαρακτήρες του «Πονηρού πνεύματος» και για τους ανθρώπους: «Πώς αλλιώς να αντιμετωπίσεις τη ζωή;» καταλήγει. «Ο θάνατος –το ξέρουμε, το λέμε, αλλά δύσκολα το καταλαβαίνουμε– είναι μέρος της ζωής. Ακόμη και όταν έρχεται δίπλα μας ή περνάει από μέσα μας και απομακρύνεται, η τάση μας είναι να συνεχίζουμε, να κοιτάμε μπροστά. Η ζωή έχει μια δυναμική που δεν μπορεί να της αντισταθεί κανείς. Μόνο θετικά μπορώ να δω οποιαδήποτε εκδήλωση συνέχισης της ζωής και στον Κάουαρντ, και σε εμάς, και σε οποιαδήποτε περίπτωση ο θάνατος μας χτυπάει την πόρτα».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr