Ιβάν Μπούνιν: Ανελέητος για τη ρωσική διανόηση

Ιβάν Μπούνιν: Ανελέητος για τη ρωσική διανόηση

Ο Γκόρκι, ο Μαγιακόφσκι και άλλοι καταβαραθρώνονται από έναν εχθρό των μπολσεβίκων και κάτοχο του πρώτου Νομπέλ της Ρωσίας.

2' 52" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ιβάν Μπούνιν
Αυτοβιογραφικές σημειώσεις
μετάφραση: Ευγενία Κριτσέφσκαγια
επίμετρο: Κονσταντόν Παουστόφσκι
εκδ. Οροπέδιο, σελ. 210

Ο Ρώσος νομπελίστας συγγραφέας Ιβάν Μπούνιν ανήκε σε εκείνες τις γενιές που βίωσαν το πέρασμα από τον έναν κόσμο στον άλλον, από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τον προχωρημένο 20ό. Και για έναν Ρώσο, της οξυδέρκειας ενός Μπούνιν, το πέρασμα από το παλαιό καθεστώς στο καθεστώς των μπολσεβίκων ήταν ένα ρήγμα ασύλληπτου βάθους. Με πιο διαβασμένο, ίσως, βιβλίο του το αυτοβιογραφικό «Η ζωή του Αρσένιεφ» (μετ. Β. Γαλανοπούλου, εκδ. Ροές), ο Μπούνιν, μεγαλωμένος σε «πτωχευμένη φωλιά ευγενών», είχε καταφύγει ως εμιγκρέ στο Παρίσι (μέσω Κωνσταντινούπολης). Δεν ήταν μόνο πολέμιος της νέας κατάστασης, αλλά και ένας άνθρωπος που ήξερε από «μέσα» πρόσωπα και καταστάσεις. Το 1917 ήταν ήδη 47 ετών.

Ιβάν Μπούνιν: Ανελέητος για τη ρωσική διανόηση-1Και είχε την επιθυμία, την τόλμη, την ευθυκρισία στο τέλος της ζωής του να γράψει αναμνήσεις και κρίσεις για την εποχή του (πέρα από τα ημερολόγια και την αλληλογραφία που είχαν εκδοθεί στον Μεσοπόλεμο), μιλώντας όχι μόνο για τη ρωσική κατάσταση, αλλά και για τα ιερά τέρατα, για τον Γκόρκι ή για τον Μαγιακόφσκι, τους οποίους περνάει από γενεές δεκατέσσερις. Οι «Αυτοβιογραφικές σημειώσεις» του Μπούνιν είναι ένα σπονδυλωτό κείμενο απολαυστικό, γιατί είναι βιωμένο ώς το κόκαλο και γιατί αποτελεί μια πινακοθήκη γνωστών προσώπων αλλά και ένα πορτρέτο της Ρωσίας. Περισσότερο από τα όσα παραθέτει ο Μπούνιν για πολύ γνωστές και κορυφαίες προσωπικότητες τόσο της τσαρικής Ρωσίας όσο και μετέπειτα του σοβιετικού καθεστώτος, προέχει ο τρόπος της γραφής του που είναι σπινθηροβόλος και κρυστάλλινος.

Η πρόσφατη ελληνική έκδοση είναι ένα κομψοτέχνημα. Σε μετάφραση Ευγενίας Κριτσέφσκαγια (με εξαιρετικές σημειώσεις), το βιβλίο αυτό είναι ένας από τους νεότερους τίτλους των εκδόσεων Οροπέδιο, που εκδίδει ο ποιητής και πεζογράφος Δημήτρης Κανελλόπουλος. Είναι χωρίς αμφιβολία απόλαυση η άμεση, στακάτη, πιπεράτη, ρωμαλέα, χυμώδης, ντόμπρα και πηγαία γλώσσα του Ιβάν Μπούνιν. Ο Μπούνιν, πολυμεταφρασμένος σε όλον τον κόσμο, γνωστός και από τις σποραδικές ελληνικές μεταφράσεις του, ήταν ανέκαθεν διάσημος για το ύφος του. Εγραφε η «Καθημερινή» το 1933 (15.11.33) ότι ο Μπούνιν είναι «ο μαιτρ της ακριβολογίας». «Κανείς άλλος προ του Μπούνιν», διαβάζουμε στο ίδιο άρθρο του ’33, «δεν είχε περιγράψει με τόσην ακρίβειαν τα μάτια των αλόγων, το φως των ηλεκτρικών λαμπτήρων».

Αν ήταν έτσι για τα άλογα και τους λαμπτήρες, μπορεί κανείς να φανταστεί πώς είναι με τους ανθρώπους με τους οποίους είχε κατά καιρούς συναναστραφεί, Ρώσους ολκής, προσωπικότητες τεράστιας αποδοχής οι περισσότερο και άλλης τόσης επιδραστικότητας. Ο Μπούνιν δεν χαρίζεται. Με τον Γκόρκι συνδεόταν από παλιά, πριν από την Επανάσταση. Φιλοτεχνεί το πορτρέτο του με απογοήτευση στα όρια της απέχθειας. Μιλάει για το κίβδηλο του χαρακτήρα του, καθώς παρουσιαζόταν ότι ήταν απόκληρος, ενώ είχε γεννηθεί σε αστική οικογένεια, τον αποκαλεί ημιδιανοούμενο και δογματιστή. Τον Μαγιακόφσκι τον χαρακτηρίζει ως τον πλέον ποταπό, τον πλέον κυνικό και επιζήμιο υπηρέτη της σοβιετικής ανθρωποφαγίας.

Η αποκαθήλωση που επιχειρεί ο Μπούνιν γίνεται με την τεχνική της χειρουργικής ψυχογραφίας, προσώπων και καθεστώτος, παλαιότερου και νεότερου. Ο Μπούνιν μάς χαρίζει έξοχες προσωπογραφίες. Ξεχωρίζω αυτήν του αστέρα της όπερας, Φεοντόρ Σαλιάπιν (1873-1938), του δαιμόνιου και χαρισματικού γίγαντα, όπως και αυτήν του ονομαστού ζωγράφου Ιλιά Ρέπιν (1844-1930), του πρώτου τη τάξει προσωπογράφου της ρωσικής κοινωνίας. Εξοχη η συνάντηση του Μπούνιν μαζί του…

Πρωτίστως, αυτό το βιβλίο μας χαρίζει το ύφος του Μπούνιν αλλά και την τόλμη του να ξεγυμνώσει τα λαϊκά ινδάλματα διανοουμένων, καθεστωτικών, καλλιτεχνών. Ολα, όμως, με βαθιά επίγνωση της μεταβολής που κυβερνάει την ανθρώπινη φύση, με σοφία απέναντι στη ματαιότητα, με ορμή μπροστά στην ομορφιά της ζωής. Ανθρωπος, το τέλειον ζώον, για τα υψηλά και τα χαμηλά.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή