ELISABETH STROUT
Ολα γίνονται
μτφρ.: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
εκδ. Αγρα, σελ. 245
«Αυτό που έκανε πάντα τον Εϊμπελ να απορεί με τη ζωή είναι πόσο πολλά μπορούσε κανείς να ξεχάσει και μετά να συνεχίζει να ζει μαζί τους».
Αν κάτι ξεχωρίζει στις ιστορίες της Στράουτ, είναι ένα γυναικείο βλέμμα που διαθέτει τη διεισδυτικότητα να μιλήσει για τα φύλα και την ανθρώπινη κατάσταση χωρίς στερεότυπα.
Τόμι Γκάπτιλ, Μέριλιν Μακόλεϊ, Ντότι, Eϊμπελ Μπλέιν, οι Καλούτσικες Αδερφές Νάισλι, Μαίρη, Αντζελίνα: οι ανθρώπινες ζωές είναι σαν το εκκρεμές. Ολα τα πράγματα για να βρουν μια σχετική ισορροπία οφείλουν να κινούνται σε ένα μεσοδιάστημα, όπου τίποτα δεν είναι τόσο καλό, και τίποτα δεν είναι τόσο κακό. Ο άνθρωπος για να ορίσει τη ζωή του, ανάλογα με το σημείο εκκίνησης, πρέπει να ξεχάσει μερικά πράγματα αλλά όχι τόσα ώστε να μη θυμάται τίποτα. Η μνήμη και η απώθηση είναι τα εργαλεία της ζωής. Η ανθρώπινη διάσταση κινείται συνεχώς ανάμεσα στις ρήξεις και στις συνδέσεις, στο παρελθόν και στο παρόν, και αυτό φαίνεται να το γνωρίζει πολύ καλά η Αμερικανίδα συγγραφέας Ελίζαμπεθ Στράουτ.
Με το βιβλίο της που κυκλοφόρησε την περασμένη χρονιά με τίτλο «Ολα γίνονται», η Στράουτ συνδέει το νήμα της αφήγησης με ένα προηγούμενο βιβλίο της, που αγαπήθηκε και στην Ελλάδα όταν κυκλοφόρησε μερικά χρόνια πριν, με τίτλο «Το όνομά μου είναι Λούσυ Μπάρτον». Η Λούσυ Μπάρτον στο ομώνυμο βιβλίο ήταν μια γυναίκα με συναισθηματικές δυσκολίες και αδιέξοδα στις σχέσεις της με τη μητέρα, τον γάμο και τις κόρες της. Μόνη της διέξοδος η γραφή. Εδώ σε αυτό το σπονδυλωτό βιβλίο, όπου διαβάζεται ενιαία αλλά και ξέχωρα ως διηγήματα, η Λούσυ Μπάρτον είναι κυρίως ένα τοτέμ, γύρω από την οποία πλέκονται οι ζωές των ηρώων αυτής της πόλης. Γνωστοί, φίλοι, αδέλφια, άνθρωποι που τη γνώρισαν, την άκουσαν ή τη θαύμασαν, η ζωή τους συνδέεται με τη δική της επί του πραγματικού αλλά και επί του φαντασιακού.
Η Λούσυ Μπάρτον, άσχετα από τις δικές της δυσκολίες, εκπροσωπεί το αμερικανικό όνειρο για όλους αυτούς. Είναι το κορίτσι που ξεφεύγει από την ταπεινή, και ταλαιπωρημένη μοίρα της στη μικρή κωμόπολη Αμγκας του Ιλινόι και ζει τη μεγάλη ζωή στη Νέα Υόρκη, ως αναγνωρισμένη συγγραφέας. Το σημείο εκκίνησης όμως είναι χαμηλό. Οι ιστορίες της Στράουτ περιγράφουν ανθρώπους της βιοπάλης, εγκαταλελειμμένα παιδιά, εξαπατημένες γυναίκες, ανθρώπους που έχουν υποστεί εκφοβισμό, άνδρες που έχουν χάσει τη γυναίκα τους, την περιουσία τους. Το περιθώριο για όλους αυτούς είναι ένα όριο μέσα στην ίδια τη ζωή, μια κανονικότητα, της οποίας έχουν και δεν έχουν επίγνωση.
Η ζεστασιά των ανατροπών
Η Ελίζαμπεθ Στράουτ είναι μια συγγραφέας που γράφει για τους ανθρώπους. Γράφει ανθρώπινα. Η γλώσσα της είναι απλή, λιτή, βαθιά, διεισδυτική. Οι περιγραφές της ζωντανές και η αφήγηση ρέουσα. Δεν είναι πιο έξυπνη από τους αναγνώστες της ούτε κάνει επίδειξη γνώσεων. Διαθέτει την ταπεινότητα των ηρώων της, προέρχεται από την ίδια μήτρα και δείχνει να συνδέεται βαθιά και να αγαπάει τους ανθρώπους χωρίς φτιασίδια. Αγαπάει επίσης τους ήρωές της, τους περιβάλλει με μιαν εξαιρετική ζεστασιά, μια μητρική στοργή, χωρίς να τους κανακεύει ή να τους ποδηγετεί. Είναι ένα παράδειγμα γραφής για τους Ελληνες πεζογράφους, που αναζητούν την εκζήτηση, τον μεταμοντερνισμό και τη φόρμα όταν τελικά απουσιάζει η ιστορία. Η Στράουτ έχει ιστορίες να αφηγηθεί και το κάνει με γενναιοδωρία και γενναιότητα. Αν κάτι ξεχωρίζει στις ιστορίες της είναι ένα γυναικείο βλέμμα που διαθέτει τη διεισδυτικότητα να μιλήσει για τα φύλα και την ανθρώπινη κατάσταση χωρίς στερεότυπα. Χωρίς να κάνει ψυχολογικό μυθιστόρημα, γράφει σαν να έχει στοχαστεί και να έχει επεξεργαστεί το τραύμα και την επούλωσή του.
Οταν η Στράουτ γράφει ότι «Ολα γίνονται», δεν ανοίγει το παράθυρο στην αποχαλίνωση ή στην ανορίωτη ζωή. Γνωρίζει πολύ καλά ότι μερικά πράγματα δεν γίνονται και δεν θα γίνουν ποτέ. Ομως μέσα από την ανατροπή ή τη στασιμότητα στη ζωή των ηρώων της, κάνει λόγο για τις επιλογές που έχουμε όλοι να πάμε προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Οσο και αρνητικό να είναι το πρόσημο της εκκίνησης της ζωής, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει μια θετική γραμμή που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει. Το αμερικανικό όνειρο τελικά για τη Στράουτ δεν είναι η μετάλλαξη, το θαύμα της μεταμόρφωσης της ζωής ενός ανθρώπου. Είναι το τραύμα που ζει μέσα μας, σε κάποιους όμως από μοιρολατρία γίνεται χάσμα ενώ σε κάποιους άλλους από επιλογή θα γίνει η οδός ενός έστω και στιγμιαίου θαύματος. Ολα γίνονται, λέει, για αυτόν που θα αναλάβει την ευθύνη της ζωής του.
