Ο επιχειρηματίας και συλλέκτης Δημήτρης Δασκαλόπουλος δωρίζει 350 έργα της συλλογής του σε τέσσερα μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Από τη γενναιόδωρη αυτή κίνηση θα αποκτήσουν σημαντικά έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η Tate και τα Μουσεία Γκούγκενχαϊμ και Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγου.
Από ιδιωτική συλλογή, δημόσιο αγαθό
Της Μάρως Βασιλειάδου
Η αναγγελία μιας είδησης-έκπληξης υπήρξε ο σκοπός της χθεσινής συνέντευξης Τύπου που διοργανώθηκε στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο. Στο κάλεσμα του διακεκριμένου επιχειρηματία και συλλέκτη, ιδρυτή της συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου και του πολιτιστικού οργανισμού ΝΕΟΝ, ανταποκρίθηκαν η ελληνική πολιτεία, καλλιτέχνες και, βεβαίως, δημοσιογράφοι.
Παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του προέδρου της Βουλής Κωνσταντίνου Τασούλα και της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, ο κ. Δασκαλόπουλος ανέβηκε στο βήμα και με μια σύντομη ομιλία ανακοίνωσε ότι ένα μεγάλο τμήμα σημαντικών έργων σύγχρονης τέχνης από τη συλλογή του –αποτελείται από περισσότερα των 500 έργων– δωρίζεται σε 4 μουσεία, τα οποία βρίσκονται σε τρεις χώρες, στην Ελλάδα, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα, μέσω της δωρεάς, δημιουργείται ένα πρωτοποριακό πλέγμα συνεργειών μεταξύ αυτών των οργανισμών. Συγκεκριμένα, τη δωρεά αποτελούν περισσότερα από 350 έργα 142 καλλιτεχνών –Ελληνες και διεθνείς–, από τα οποία 140 έργα προορίζονται για το ΕΜΣΤ, περίπου 100 σε κοινή δωρεά στα Μουσεία Γκούγκενχαϊμ (Guggenheim) και Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγου (MCA Chicago), ενώ 110 πρόκειται να δοθούν στην Tate.
Αννα-Μαρία Σαμαρά, «Χωρίς τίτλο», 2016. Σπάγκος και συρματόπλεγμα. Δωρεά στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Η ανακοίνωση αυτής της εξαιρετικής και πολυσήμαντης κίνησης, που χαρακτηρίστηκε κοσμοϊστορικό γεγονός, πυροδότησε παρατεταμένο χειροκρότημα από το κοινό. Και βεβαίως προκάλεσε τον ενθουσιασμό των διευθυντών των μουσείων που γενναιόδωρα προικοδοτούνται. Στην εκδήλωση ήταν παρόντες η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου, ο διευθυντής του Μουσείου Γκούγκενχαϊμ Ρίτσαρντ Αρμστρονγκ, η διευθύντρια της Τate δρ Μαρία Μπάλσοου και η διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγου Μαντλίν Γκρινστάιν.
«Αυτή είναι μια σπουδαία ημέρα για τον χώρο της παγκόσμιας τέχνης», δήλωσε ο πρωθυπουργός, υπογραμμίζοντας την κυριολεκτική αλλά και συμβολική σημασία της δωρεάς Δασκαλόπουλου σε τέσσερις δημόσιους πολιτιστικούς οργανισμούς. Τόνισε ότι πρόκειται, αφενός, για σπάνια κίνηση εκ μέρους ενός συλλέκτη με το πάθος του κ. Δασκαλόπουλου – «είμαι σίγουρος ότι θυμάσαι ακριβώς πού και πότε απέκτησες καθένα από τα έργα της συλλογής σου», είπε ο κ. Μητσοτάκης στον κ. Δασκαλόπουλο. Αφετέρου, σχολίασε ότι η δωρεά αποτελεί παράδειγμα για τον τρόπο που μια ιδιωτική συλλογή μετατρέπεται σε δημόσιο αγαθό. Ο πρωθυπουργός ολοκλήρωσε την ομιλία του ευχαριστώντας τον συλλέκτη, που μοιράζεται με όλους μας «το καλειδοσκόπιο συναισθημάτων» που αποτέλεσε η συλλογή του, και τόνισε ότι ελπίζει η συγκεκριμένη πράξη να βρει μιμητές.
«Επιδίωκα τη συνεχή επαφή με τη χαρά της τέχνης», επισήμανε ο συλλέκτης στη συνέντευξη Τύπου στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο.
Η συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου αποτελεί ευρύ σύνολο έργων σύγχρονης τέχνης από κορυφαίους καλλιτέχνες της διεθνούς εικαστικής σκηνής, που καλύπτουν τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες. Πρόκειται για δημιουργούς που διαμόρφωσαν και εξακολουθούν να διαπλάθουν τις επόμενες καλλιτεχνικές γενιές. Τα έργα της συλλογής αντικατοπτρίζουν τους καίριους προβληματισμούς της τέχνης και, όπως έχει εξηγήσει ο ίδιος ο συλλέκτης, αποτελούν τον προσωπικό του τρόπο να δηλώσει την προβληματική του μέσω της τέχνης: να επεξεργαστεί την ιδέα της θνητότητας και να σχολιάσει την αγωνία και το θάρρος του ανθρώπου να υπερβεί τη φθορά.
Ετσι, τα έργα αφορούν οικουμενικά, αρχέγονα και διαχρονικά θέματα, όπως η ανθρώπινη κατάσταση ως πηγή δημιουργίας, αλλά και ως πεδίο υπαρξιακής, κοινωνικής και ιδεολογικής πάλης. Στη συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου, η οποία έχει χαρακτηριστεί από τους ειδικούς μία από τις πιο δυνατές εννοιολογικά συλλογές σύγχρονης τέχνης διεθνώς, περιλαμβάνονται σπουδαίοι καλλιτέχνες, όπως η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, ο Κουτλούγκ Αλταμάν, η Λουίζ Μπουρζουά, ο Βλάσης Κανιάρης, ο Ρόμπερτ Γκόμπερ, ο Ντέιβιντ Χάμονς, ο Γιάννης Κουνέλλης, ο Στάθης Λογοθέτης, η Σάρα Λούκας, η Ανα Μεντιέτα, η Κίκι Σμιθ, η Ανέτ Μεσαζέ κ.ά.
Στη δική του ομιλία ο κ. Δασκαλόπουλος, ο οποίος χάρη στη συλλογή αλλά και στη δράση του –υποστηρικτής και μέλος σε διοικητικά συμβούλια εξεχόντων οργανισμών που σχετίζονται με τη σύγχρονη τέχνη– αποτελεί μία από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες στην τρέχουσα καλλιτεχνική σκηνή γενικότερα, επισήμανε ότι ποτέ δεν κινήθηκε ως συλλέκτης «με σκοπό την αποθήκευση πλούτου και τη δημιουργία υπεραξίας. «Επιδίωκα τη συνεχή επαφή με τη χαρά της τέχνης, πλούτισα τη ζωή μου με πολλές επισκέψεις σε χώρους τέχνης και μουσεία. Αισθανόμουν πάντοτε θεματοφύλακας παρά ιδιοκτήτης», προσέθεσε. Και κατέληξε: «Η τέχνη αποκτά νόημα και επιρροή μόνο μέσα από τη συνδιαλλαγή της με το κοινό. Γι’ αυτό η τέχνη, περισσότερο από ιδιοκτήτες, χρειάζεται κοινωνούς. Αυτό το σκεπτικό με οδήγησε στην απόφαση να δωρίσω το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής μου σε σημαντικά μουσεία σύγχρονης τέχνης. Μέσω της δωρεάς, τα έργα θα είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό, θα έχουν την απαραίτητη φροντίδα ώστε να διατηρηθούν για τις μελλοντικές γενιές και θα παραμείνουν σε διάλογο με την τέχνη του μέλλοντος».
Από τη δική τους πλευρά, οι τέσσερις διευθυντές υπογράμμισαν την αξία αυτού του «τεράστιου δώρου», που το επόμενο διάστημα θα φτάσει στο Σικάγο, στη Νέα Υόρκη, στη Βρετανία και βεβαίως στην Αθήνα. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερίνα Γρέγου, ανέφερε ότι πρόκειται για την πιο σημαντική δωρεά στην ιστορία του μουσείου, που με αυτόν τον τρόπο μεγαλώνει τη συλλογή του κατά 10% – η μόνιμη συλλογή του περιλαμβάνει 1.400 έργα. Τόνισε ότι αυτό συμβαίνει στην καλύτερη στιγμή του μουσείου, που επανεκκινεί, και θεσμοθετεί τη νέα πολιτική για τη συλλογή του, ενώ παράλληλα, χάρη στη δωρεά, υποδέχεται 47 διεθνείς καλλιτέχνες και 35 Ελληνες.
Ας αναφέρουμε, τέλος, ότι οι τρεις δωρεές αποτελούν, σύμφωνα με τον συλλέκτη, καλά δομημένα «υποσύνολα» της συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου, με εννοιολογική συνέπεια και αυτονομία, που διαμορφώθηκαν από την ομάδα του Δασκαλόπουλου με βάση τις συλλογές που διέθετε κάθε μουσείο-αποδέκτης. Τέλος, φέτος το καλοκαίρι, στο παλιό Καπνεργοστάσιο της Λένορμαν πρόκειται να δούμε μια έκθεση διάρκειας έξι μηνών με μερικά από τα έργα που περιέχονται στη δωρεά, πριν ταξιδέψουν στους προορισμούς τους.
«Ανήκει στον κόσμο που τη βλέπει κι έτσι αποκτά νόημα»
Του Σάκη Ιωαννίδη
«Δεν τη θεώρησα ποτέ ιδιοκτησία μου, ανήκει στον κόσμο που τη βλέπει κι έτσι αποκτά νόημα. Είμαι προσωρινός τοποτηρητής της δημιουργικότητας άλλων ανθρώπων», έλεγε πριν από μερικά χρόνια ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος μιλώντας για τη συλλογή του («Κ», 12/10/2014).
Σε εκείνο το «Γεύμα» με τη Μαρία Κατσουνάκη, ο 65χρονος συλλέκτης, επιχειρηματίας και ιδρυτής του οργανισμού ΝΕΟΝ, μίλησε για πρώτη φορά για το μέλλον της συλλογής του. «Η συλλογή μου θα πάει σε δημόσια μουσεία», είχε πει τότε. Οκτώ χρόνια αργότερα, αυτή η πρόθεση έγινε πράξη με την ανακοίνωση της δωρεάς 350 έργων σε 4 μουσεία τριών χωρών. Από αυτά, 140 προορίζονται για το ΕΜΣΤ, ενώ τα υπόλοιπα θα μοιραστούν ανάμεσα στο Ιδρυμα Γκούγκενχαϊμ, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγου και στη συλλογή της Tate, ιδρύματα στα οποία ο κ. Δασκαλόπουλος είναι μέλος των διοικητικών τους συμβουλίων. Ορισμένα από τα έργα βρίσκονται ήδη στα παραπάνω μουσεία, όπως η «Βαβέλ» του Βραζιλιάνου Σίλντο Μεϊρέλες, που εκτίθεται στην Tate του Λονδίνου.
Η ενασχόληση του Δημήτρη Δασκαλόπουλου με τη σύγχρονη τέχνη ξεκίνησε το 1994 με ένα έργο της Γερμανίδας εικαστικού Ρεμπέκα Χορν, με τίτλο «The Painting in the Inner Egg». Σήμερα, η συλλογή ξεπερνά τα 500 έργα και εκπροσωπεί περισσότερους από 200 Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες, όπως οι Λουίζ Μπουρζουά, Πολ Τσαν, Ντάμιεν Χιρστ, Μόνα Χατούμ και Μάθιου Μπάρνεϊ, το έργο του οποίου «Chrysler Imperial» (2002) αποκτήθηκε από κοινού με το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ και δωρήθηκε στο μουσείο το 2020. Το κυρίως σώμα της συλλογής αποτελείται από εικαστικές εγκαταστάσεις και γλυπτά μεγάλων διαστάσεων, που αντιπροσωπεύουν τις καλλιτεχνικές τάσεις και τα ρεύματα των τελευταίων 25 ετών. Ωστόσο, η συλλογή περιλαμβάνει και έργα εμβληματικών καλλιτεχνών του 20ού αιώνα, όπως οι Μαρσέλ Ντισάν, Γκίλμπερτ & Τζορτζ, Μαρίνα Αμπράμοβιτς κ.ά. Περισσότερα από 200 έργα της συλλογής Δασκαλόπουλου έχουν ταξιδέψει ως δάνεια σε 120 ιδρύματα σε όλο τον κόσμο, ενώ εκθέσεις της συλλογής έχουν γίνει τρεις φορές, στην Γκαλερί Γουάιτσαπελ του Λονδίνου (2010-2011), στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ του Μπιλμπάο (2011) και στην Εθνική Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης της Σκωτίας στο Εδιμβούργο (2012-2013). Με χορηγίες της συλλογής δημιουργήθηκαν θέσεις επιμελητών στην Tate, στην Γκαλερί Γουάιτσαπελ και στην Πινακοθήκη της Σκωτίας, ενώ ιδρύθηκε και το Curatorial Award που απονέμεται από το ΝΕΟΝ σε επιμελητές.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr