Το σπίτι βρίσκεται στη οδό Κεσσανλή, ένα μικρό δρόμο χαμένο μέσα στην ασυνάρτητη ρυμοτομία της πόλης, κάπου στο Μαρούσι. Ο εικαστικός καλλιτέχνης Δημήτρης Τσουμπλέκας, ο οποίος ερχόταν εδώ από τη δεκαετία του ’70, θυμάται έναν χωματόδρομο σε μια άδεια γειτονιά. Τώρα όλα έχουν αλλάξει. Ο Νίκος Κεσσανλής και η Χρύσα Ρωμανού, ζευγάρι στη ζωή και στην τέχνη, έχουν «φύγει» από κοντά μας εδώ και χρόνια – εκείνος το 2004, εκείνη το 2006. Ηταν οικείοι άνθρωποι του Δημήτρη Τσουμπλέκα, μια συγγενική σχέση δεμένη με πολλή αγάπη. Δύσκολος ο αποχωρισμός τους, δύσκολη και η επιστροφή στον τόπο όπου εκείνοι δημιούργησαν και χάρηκαν με όλη τους την ψυχή.
Η πρώτη νέα έκθεση που παρουσιάζει το ΕΜΣΤ, έξω από τα τείχη του (Extra Muros), εκτυλίσσεται κυρίως στο παλιό εργαστήριο του Κεσσανλή και της Ρωμανού, αλλά επίσης απλώνεται γύρω από το σπίτι. Ονομάζεται «Αμαζόνιος»· τίτλος παιγνιώδης, περιπετειώδης και λογοτεχνικός, ο οποίος συνδέει ακόμη στενότερα την έκθεση με τους ιδιοκτήτες του κτήματος. «Οταν οι δυο τους επέστρεψαν από την Μπιενάλε του Σάο Πάολο, ήταν ενθουσιασμένοι με τη Νότια Αμερική», θυμάται ο κ. Τσουμπλέκας. «Ονόμασαν μια μεριά του κτήματος “Αμαζόνιο”, φύτεψαν μερικά εξωτικά φυτά δίπλα στις φραγκοσυκιές, κι έλεγαν: “Πάμε στον Αμαζόνιο”».
Τώρα η συγκεκριμένη γωνιά, χαμένη μέσα στη θεριεμένη βλάστηση, φωτίζεται από μια επιγραφή νέον που γράφει «Αμαζόνιος». Συναισθηματική προσθήκη, εξαιρετικά σκηνογραφημένη από τον καλλιτέχνη, είναι το ιδανικό σημείο για να σταθεί ο επισκέπτης ακούγοντας τη μελωδία ενός νοσταλγικού γαλλικού τραγουδιού, από τη φωνή της Ζαν Μορό: «Rien n’ arrive plus», τίποτε δεν συμβαίνει πια. Εδώ ή κοντά στη μισοάδεια πισίνα με τα ξερά φύλλα που επιπλέουν, ανοίγει μια «πύλη» για το παρελθόν. Αλλωστε, η έκθεση αποτελεί έναν προσωπικό φόρο τιμής σ’ εκείνους που λείπουν, μια ευκαιρία για να αναστοχαστεί ο καλλιτέχνης πάνω στο πένθος, στην τέχνη του, αλλά και στη δική τους καλλιτεχνική δημιουργία.
«Ο “Αμαζόνιος” είναι το παιχνίδι χαρτογράφησης ενός οικείου σε όλους μας τόπου που πια δεν υπάρχει: της παιδικής ηλικίας», σχολιάζει ο εικαστικός στο εισαγωγικό κείμενο της έκδοσης που πλαισιώνει την έκθεση. Και συνεχίζει: «Ξεκίνησα να φωτογραφίζω το κτήμα με μια ξύλινη Κόντακ με φυσούνα των αρχών του περασμένου αιώνα· περισσότερο με παρακινούσαν η περιέργεια και η επιθυμία να “ξαναζωντανέψει” αυτή η μηχανή παρά η όποια τεχνική ή αισθητική απαίτηση.
«Ο “Αμαζόνιος” είναι το παιχνίδι χαρτογράφησης ενός οικείου σε όλους μας τόπου που πια δεν υπάρχει: της παιδικής ηλικίας», σχολιάζει ο καλλιτέχνης».
Χρησιμοποίησα αρνητικά 13 x 18 φωτογραφίζοντας τις παρυφές του κτήματος, τα σύνορα με το ποτάμι, ένα τοπίο που η σιωπή και η ακινησία του ανταποκρίνονταν στις δυνατότητες της μηχανής. Εμφάνισα τα αρνητικά με τα χέρια σε μια λεκάνη στο ρημαγμένο μπάνιο του σπιτιού, μετρώντας ελεφαντάκια, αδιαφορώντας για τις θερμοκρασίες, αφήνοντας τη βροχή να αναλάβει το πλύσιμο. Στο ατελιέ πάνω σε ένα τραπεζάκι έστρωσα ένα άσπρο σεντόνι και άρχισα να τοποθετώ διάφορα αντικείμενα για να τα φωτογραφίσω. Επαιζα με την ιδέα της νεκρής φύσης, του memento mori, συγκέντρωσα προσωπικά αντικείμενα, ευτελή υλικά, ένα κοχύλι, εργαλεία, ένα νεκρό πουλί που βρήκα στον κήπο, μια μουμιοποιημένη γάτα από μια σπηλιά στο ποτάμι, ξερά φύλλα, αντικείμενα από προσωπικές συλλογές, οικογενειακά αναμνηστικά, το τυμπανισμένο βατράχι της πισίνας – θυμάμαι έντονα την απροσδιόριστη μυρωδιά ψαρίλας».
Το αποτέλεσμα αυτής της επώδυνης συναισθηματικά εργασίας εκτίθεται κυρίως στο παλιό εργαστήριο: μια σειρά από φωτογραφίες και ασαμπλάζ (γλυπτικές συνθέσεις) με αντικείμενα που βρέθηκαν εδώ. Επίσης εδώ παρουσιάζεται το ένα από τα δύο σύντομα βίντεο που έχει δημιουργήσει ο κ. Τσουμπλέκας. «Δεν πρόκειται απλώς για ένα ή, έστω, για πολλά καλλιτεχνήματα, αλλά για ένα εικαστικό σύμπαν στη δημιουργία του οποίου συνέβαλαν ο καλλιτέχνης, η φύση, οι ζώντες και οι τεθνεώτες. Είναι μια πάλη ανάμεσα στη φύση και στον πολιτισμό, στο ζωντανό και στο άψυχο, και όλα όσα υπάρχουν ανάμεσά τους», υπογραμμίζει η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου, η οποία με ενθουσιασμό εγκαινίασε χθες αυτή την πρώτη από τις δράσεις που εντάσσονται στο πρόγραμμα Extra Muros, με εκθέσεις που δίνουν την ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει αθέατες πλευρές της πόλης και στους καλλιτέχνες τη δυνατότητα να συνομιλήσουν εντός πλαισίου με τα σημάδια της Ιστορίας.
Διάρκεια έως 3/7.
