Μια εικαστική συνομιλία μεταξύ τριών σπουδαίων εκπροσώπων της εκκλησιαστικής ζωγραφικής, του Σπύρου Παπαλουκά, του Φώτη Κόντογλου και του Σπύρου Βασιλείου, προσφέρει η έκθεση «1922-2022, Ιστορίες μνήμης και τέχνης: αναστοχασμοί στη θρησκευτική ζωγραφική», που παρουσιάζεται στο Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Υδρας. Αφορμή γι’ αυτή τη «συνάντηση» είναι η επέτειος των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, γεγονός που επέδρασε καταλυτικά στους Ελληνες καλλιτέχνες, οδηγώντας τους σε δημιουργικό αναστοχασμό και εξερεύνηση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στόχος της έκθεσης, που ξεκίνησε πριν από λίγες ημέρες και θα ολοκληρώσει τον κύκλο της στις 27 Ιουλίου, είναι να αναδείξει ότι οι τρεις συγκεκριμένοι δημιουργοί, εμφορούμενοι από το πνεύμα του Μοντερνισμού, παραδίδουν με καθαρά προσωπικό και πρωτοπόρο «λεξιλόγιο» δυναμικές μορφοπλαστικές εκφάνσεις της εκκλησιαστικής ζωγραφικής, αποδεικνύοντας εντέλει ότι η πρόσληψη και η γόνιμη μετουσίωση των αισθητικών αξιών της βυζαντινής, μεταβυζαντινής και λαϊκής ζωγραφικής στο έργο τους αφενός υπηρετεί την ώσμωση της παράδοσης με τα νεωτερικά καλλιτεχνικά ρεύματα και αφετέρου αναδεικνύει τη βυζαντινή τέχνη σε τέχνη ευρωπαϊκή.
Η έκθεση στην Υδρα παρουσιάζει έργα των Παπαλουκά, Κόντογλου και Βασιλείου.
Στη μνημειακή ζωγραφική προηγείται ο Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957), ο οποίος στις εντυπωσιακές τοιχογραφίες του μητροπολιτικού ναού της Αμφισσας (1927-1932) συνταιριάζει με τόλμη και καλλιτεχνική δεξιότητα τα αξιώματα της Εσπερίας με τα διδάγματα και τις αρχές της βυζαντινής τέχνης. Ακολουθεί η εικαστική πρόταση του νέου τότε ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου (1902-1985) για την αγιογράφηση του ναού του Αγίου Διονυσίου στην Αθήνα (1936-1939), η οποία αν και μένει πιστή στον τύπο και στο πνεύμα της βυζαντινής και λαϊκής μας παράδοσης, αναδεικνύεται συγχρόνως καινοτόμος και ανανεωτική. Ωστόσο, κύριος εκπρόσωπος και ένθερμος ιεραπόστολος του «νεοβυζαντινού» ύφους θα αναδειχθεί στα χρόνια που ακολουθούν ο Αϊβαλιώτης Φώτης Κόντογλου (1895/6-1965) ο οποίος θα εκπληρώσει το όραμα του «αναπροσανατολισμού» της εκκλησιαστικής μας ζωγραφικής στις βυζαντινές της ρίζες.
Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση έχουν διατεθεί από ιδρύματα της χώρας και Ελληνες συλλέκτες.