Πώς μια παράσταση για τον έρωτα, για τη δύναμη της σαρκικής επαφής, της ανάγκης να δεθούμε ορμητικά ο ένας πάνω στον άλλον, μπορεί να ανοίξει έναν ποταμό δακρύων ανάμεσα στους θεατές;
Μπορεί και συνέβη, στην παράσταση της Ελένης Δημοπούλου, σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου, με την ομάδα «Εν δυνάμει», με τίτλο «Ερωτευμένα άλογα», που ανέβηκε τις προηγούμενες ημέρες στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Ενα κατάμεστο θέατρο παρακολούθησε με κομμένη την ανάσα την εξέλιξη ενός θέματος που θα έλεγε κάποιος ότι είναι χιλιοειπωμένο, από καταβολής κόσμου. Μα τι να συζητήσουμε άλλο για τον έρωτα; Εχει καταντήσει ένα θέμα τόσο κοινότοπο ώστε να ζούμε σε εποχές όπου μόνον η τραγικότητα και η καταστροφικότητα του ανθρώπινου είδους να μας συγκινεί και να μας συμπαρασύρει. Και μυούμαστε ολοένα και περισσότερο σε παραστάσεις όπου το αρνητικό πρωταγωνιστεί. Η σήψη, η παθολογία, η κτηνωδία, η απουσία συναισθήματος, η μοναξιά, η διαστροφή, η λεηλασία, ο κατακερματισμός, η απόγνωση οδηγούν τον θεατή στην αναπαράσταση του κόσμου ενός καλλιτέχνη όπου πιστεύει ή οραματίζεται ότι διαισθάνεται καλύτερα τον κόσμο, και μας τον σερβίρει, μέσα από τα μάτια του, ενίοτε μας προβάλλει και άλλα στοιχεία του σώματός του, για να μας υπενθυμίσει ότι «σκέφτεται» για εμάς με όλους τους τρόπους. Και τότε το αρνητικό που προβάλλεται στις οθόνες και στις θεατρικές σκηνές είναι το ίδιο, ζωή και τέχνη μοιάζουν να συμπλέουν σε αυτή την ιστορική στιγμή με έναν τρόπο που θα έλεγε κανείς ότι μας περιμένει μόνον ένα ολοκληρωτικό αδιέξοδο, ο θάνατος. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που συνεχίζουν να κρατάνε την παιδική τους ψυχή ζωντανή και να τολμούν να ζουν εκτός οθόνης και να έρχονται σε επαφή, φυσικά με τις δυσκολίες και τα προβλήματα, αλλά και με την καλοσύνη της ζωής της διπλανής πόρτας που συνεχίζει και αυτή, σε πείσμα των καιρών, να αναδύεται με μικρούς, ήπιους και πάντα σταθερούς τρόπους. Στην ένταση και στη βία υπάρχει πάντα αυτός που θα σου δώσει τη σειρά του, θα σου πει τον καλό του λόγο ή θα σε κοιτάξει με έναν τρόπο που θα εισπράξεις κατανόηση. Και εάν αυτό συμβαίνει στη ζωή, γιατί τελευταία δεν το βλέπουμε στην τέχνη; Τι έχει συμβεί στους ποιητές της καρδιάς μας και έχασαν την καρδιά τους; Ζούμε τα τελευταία χρόνια τόσο οδυνηρές στιγμές, σαν να βυθίστηκε και η τέχνη στη μιζέρια της. Εχασε ο καλλιτέχνης το σθένος του ή αρρώστησε από μιαν αρρώστια ανίατη; Την ικανότητά του να σκέφτεται για τους ανθρώπους με την αποστολή να τους οδηγήσει σε ένα ξέφωτο. Να έχει κάτι να τους προτείνει.
Η φιλοδοξία, η αμετροέπεια και οι μόδες μάς έχουν κρατήσει παγωμένους.
Ποια είναι λοιπόν η σημερινή αποστολή του καλλιτέχνη, του ευαίσθητου ανθρώπου; Εάν δεν είναι η ψυχική δύναμη να μας πάρει από το χέρι και να μας προτείνει τον κόσμο του; Ποιον όμως κόσμο έχει να μας προτείνει; Ποια είναι τα ψυχικά του εφόδια και τα προσωπικά του αντανακλαστικά; Ποιες είναι οι αποσκευές του; Ποια είναι η ματιά στη δική του ύπαρξη και ποια η ματιά στην ανθρωπότητα; Γιατί ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να σκέφτεται μόνον τον εαυτό του. Ακόμα και εάν γράφει μουσική δωματίου, το δωμάτιο αυτό για τον καλλιτέχνη έχει ουρανό αντί για ταβάνι.
Με την παράσταση «Ερωτευμένα άλογα» έγινε αντιληπτό τι λείπει από τη σύγχρονη τέχνη. Δεν είναι το θέμα μόνον, ο έρωτας δηλαδή, που έτσι κι αλλιώς είναι ένα θέμα που, μέσα στην καταστροφικότητα των ημερών, τείνουμε να ακρωτηριάζουμε. Δεν είναι ότι προσεγγίζει τη σωματική επαφή μέσα από τη βαθιά ανάγκη της ένωσης, ένα δικαίωμα για όλα τα ανθρώπινα όντα, άσχετα από τις κινητικές τους δυσκολίες, τη νοητική στέρηση ή τη γενετική τους ιδιαιτερότητα. Είναι όλα αυτά και κυρίως είναι μια παράσταση-δώρο. Οι δημιουργοί (ίσως δεν είναι τυχαίο που είναι γυναίκες) φώτισαν τις αθέατες πλευρές της ζωής, αλλά δεν μετέφεραν κανένα σκοτάδι τους. Ο έρωτας ανάμεσα σε δύο ανθρώπους με σύνδρομο Down ή η λαγνεία της γυναίκας που είναι κατάκοιτη δεν αποτυπώνουν το σκοτάδι αυτών των στιγμών, γίνονται καθρέφτης για εμάς. Εμείς είμαστε τα απότιστα λουλούδια και όχι αυτοί οι ξεχωριστοί άνθρωποι επί σκηνής. Είμαστε απότιστοι από ανθρωπιά, από γενναιόδωρη τέχνη, από ψυχικά ερείσματα, από αλήθεια, από φως, από δοτικότητα και επαγρύπνηση. Είμαστε απότιστοι από βιβλία που μιλάνε στην ψυχή μας, από ανθρώπους-φάρους, που μας αγαπάνε, από ιδρύματα που προωθούν την τέχνη μέσα από την ταπεινότητα και την ευγένεια. Είμαστε απότιστοι γιατί η φιλοδοξία, η αμετροέπεια και οι μόδες μάς έχουν κρατήσει παγωμένους. Τι είναι άλλωστε η τέχνη; Εάν δεν είναι ένα ανοιχτό γράμμα στην ανθρωπότητα. Εάν ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να εξαφανίσει το όνομά του για χάρη αυτής της πνοής που θα ερεθίσει τα μάτια των θεατών του και θα υγρανθούν. Οι απότιστοι μέχρι εκείνη τη στιγμή θεατές ποτιστήκαμε με τα δικά μας δάκρυα από ηθοποιούς που, ενώ αφελώς ήρθαμε να δούμε το δράμα τους, είχαν την τόλμη, το θάρρος, την καλοσύνη, το περίσσευμα να μας φιλοξενήσουν στο δικό τους πονεμένο και ταλαιπωρημένο σώμα και να μας αγγίξουν με έναν τρόπο που θα μείνει για πάντα χαραγμένο εντός μας.