Οταν, πριν από δύο χρόνια, ο Γιάννης Ρήγας σκηνοθετούσε τους «Ορνιθες» στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, μας περιέγραφε τις δύσκολες συνθήκες εργασίας μέσα στην πανδημία: μάσκες, φόβος και αγωνία μη βήξει ο συνάδελφός τους στις πρόβες. Τώρα που σκηνοθετεί την παράσταση «Αριστοφάνης – Ηρώνδας: Contra tempo», στο ΚΘΒΕ και πάλι, λέει ότι η νέα κατάσταση είναι δυσκολότερη: «Tελευταία στιγμή ολοκλήρωσα την παράσταση. Την περασμένη εβδομάδα όλοι οι πρωταγωνιστές κόλλησαν κορωνοϊό και έμειναν σπίτι. Κι εγώ επίσης και κάναμε πρόβα μέσω skype».
Ομως η αισιοδοξία είναι απαραίτητη, ειδικά έπειτα από μια διετία μοναξιάς και απομόνωσης, διετία «προσφυγιάς», όπως την ένιωσε ο ίδιος, «γιατί ήμασταν στο σπίτι κρυμμένοι». Η δική του πρόταση –ιδέα του παλιού μαθητή του και νυν διευθυντή του ΚΘΒΕ, Αστέρη Πελέκη– είναι μια διασκεδαστική «αντιδικία» για το παρελθόν και το σήμερα.
Μιμίαμβοι
Κι αυτό δεν είναι άλλο από τη σύνθεση κειμένων του Ακη Δήμου που ένωσε την αιχμηρή γλώσσα του Αριστοφάνη με τους κωμικούς μιμίαμβους του Ηρώνδα. «Μια παράσταση που προσφέρει χαρά και συγκίνηση, παράλληλα αιφνιδιάζει το κοινό στο οποίο γνωρίζουμε τον Ηρώνδα, συγγραφέα που αγνοεί η πλειοψηφία των θεατών και συγχρόνων, ενώ παρουσιάζουμε απενοχοποιημένα τον Αριστοφάνη μιλώντας και για τα “ελαττώματα” των έργων του». Ο ένας είναι ο σπουδαιότερος κωμικός ποιητής της αρχαιότητας και ο άλλος «γελοιογράφος» της καθημερινής ζωής των ελληνιστικών χρόνων. Ο Αριστοφάνης έχει πλατύ κοινό, ο Ηρώνδας περιορισμένο. «Από τον έναν ποιητή σώζονται πολλά σπουδαία έργα, από τον μεταγενέστερο, 700 στίχοι που βρέθηκαν το 1900 στην Αίγυπτο. Είναι φανερό ότι δεν προβληματίζεται για τους πολέμους, παρά για κάποιες μικροσυγκρούσεις από τον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων. Σίγουρα δεν γνωρίζουμε πολλά γι’ αυτόν. Διαβάζοντας το κείμενο που σώζεται, δεν αναφέρεται αν είναι άντρας ή γυναίκα. Ο Ηρώνδας ή μήπως η Ηρώνδα; Φέρνοντάς τον στην εποχή μου, ο Ηρώνδας μου είναι ένας ψηλός, ωραίος άντρας ντυμένος γυναικεία. Και τα έργα του θα μπορούσαν να είναι γραμμένα σήμερα. Βρίσκω μια αντιστοιχία με την εποχή. Αντίθετα, τα κείμενα του Αριστοφάνη θα μπορούσαν να είναι γραμμένα, άντε μέχρι την εποχή του Πολυτεχνείου», λέει Γιάννης Ρήγας στην «Κ». Σκηνοθέτης, ηθοποιός και διευθυντής στη δραματική σχολή του ΚΘΒΕ, ήρθε σε επαφή με το έργο του Αριστοφάνη στο Θέατρο Τέχνης όπου και πρωτόπαιξε 20 χρόνων. Δεν κρύβει την προτίμησή του. «Ο Αριστοφάνης γράφει σε μια περίοδο πολύ έντονη και ο Ηρώνδας σε μια εποχή ήρεμη, ανώδυνη. Μέσα μου και για τη γενιά μου τα έργα του Αριστοφάνη ήταν πολύτιμα και απαραίτητα, οι αντιστοιχίες που βρίσκαμε σ’ αυτά ήταν εντυπωσιακές. Αγαπήσαμε τα αριστοφανικά έργα στα χρόνια της χούντας, του Πολυτεχνείου όπου η ειρήνη και η διεκδίκησή της είχαν άλλο νόημα, η ονειροπόλα και πικρή κατασκευή της Νεφελοκοκκυγίας. Ο Αριστοφάνης έγραψε τους “Ορνιθες” απογοητευμένος από όσα δημιούργησε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, μίλησε για πείνα, χρέη, την ανατροπή της διεφθαρμένης κοινωνίας, την ουτοπία».
Αιχμηρός λόγος
«Ο Αριστοφάνης γράφει σε μια περίοδο πολύ έντονη και ο Ηρώνδας σε μια εποχή ήρεμη, ανώ- δυνη», λέει ο Γ. Ρήγας.
Σήμερα, αισθάνεται τον αιχμηρό λόγο του ποιητή κάπως ξεπερασμένο. «Συχνά περιττό. Ισως φταίει ότι παρανεβάσαμε τα έργα του και στο μεταξύ αλλάζαμε στα χρόνια. Συνηθίσαμε ακόμη και τους νεκρούς πολίτες ενός πολέμου να βλέπουμε ανενόχλητα τρώγοντας το βραδινό μας, σαν θέαμα, όπως τώρα στην Ουκρανία».
Για τον Γ. Ρήγα, «ο Ηρώνδας ταιριάζει περισσότερο στην εποχή μας. Τα έργα του δεν έχουν τον αιχμηρό λόγο του Αριστοφάνη, μοιάζουν με επιθεωρησιακά σκετς και ονομάστηκαν μιμίαμβοι. Είναι πιο τηλεοπτικός. Ασχολείται με τις δυσκολίες που έχει μια ομάδα γυναικών σε ένα υποδηματοποιείο, μια προξενήτρα, δυο γυναίκες όπου η μία προτείνει στην άλλη να πάει με άλλον άντρα γιατί ο δικός της λείπει πολύ καιρό. Είναι ένας συγγραφέας που όταν τον διαβάσεις έχει ενδιαφέρον, αλλά πολύ φιοριτούρα και ένα λόγο πολιτικά ορθό. Δεν υπερβαίνει τα όρια όπως κάνει ο Αριστοφάνης, ο οποίος στη σάτιρα κρύβει και την πίκρα του».
Ο Ακης Δήμου πήρε αποσπάσματα και από τα έργα των δύο ποιητών, «τα ένωσε και έφτιαξε με κέφι ένα καινούργιο κείμενο στο οποίο μιλάει για την εποχή μας»: τα προβλήματα των ηθοποιών, τα οικονομικά τους, για τα παρασκήνια, το #ΜeΤoo χωρίς να το ονομάζει κ.ά. «Το αποτέλεσμα έχει ενδιαφέρον, συγκίνηση και γέλιο. Ο θεατής θα διαλέξει την πλευρά που προτιμά. Ξεκινήσαμε για μια μικρή παράσταση 12 ηθοποιών και φτιάξαμε μια υπερπαραγωγή 25 ατόμων». Ο σκηνικός χώρος και τα κοστούμια που έφτιαξαν η Αλεξάνδρα Σιάφκου και ο Αριστοτέλης Καρανάσος εξυπηρετούν μια καντίνα που σέρνει μια σκηνή. «Ενας θίασος σε περιοδεία με την καντίνα του, όπου θα πιούμε, θα φάμε και θα πουλήσουμε για να ισορροπήσουμε τη ζημιά που υπέστη το θέατρο την τελευταία διετία». Ο,τι πρέπει και για τη δική τους περιοδεία μετά την πρεμιέρα τους στις 6 Ιουλίου στο θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη, και το μεγάλο ταξίδι που περιλαμβάνει ανάμεσα στους σταθμούς και την Αθήνα τον Σεπτέμβριο.
Παίζουν οι Ταξιάρχης Χάνος, Δημήτρης Πιατάς, Σταμάτης Γαρδέλης, Κωνσταντίνος Χατζησάββας, Τάσος Χαλκιάς.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr