Είναι ανακουφιστικό να βρίσκεται κανείς από τη ζέστη και το φως του καλοκαιρινού απογεύματος, στη δροσιά και στο σκοτάδι της τεράστιας άδειας αίθουσας. Ο επισκέπτης της οπτικοακουστικής εγκατάστασης «Lapse», στο ΚΠΙΣΝ –στο αριστερό παρασκήνιο της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος–, χρειάζεται μερικές στιγμές μέχρι να αφήσει πίσω του τον πραγματικό χώρο και χρόνο, για να βυθιστεί σιγά σιγά στην ατμόσφαιρα του έργου.
Μόλις οι αισθήσεις –η όραση και η ακοή– προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, νιώθεις ότι εισέρχεσαι σε ένα ομιχλώδες τοπίο φτιαγμένο από κάτοπτρα, που ανοίγουν παράθυρα σε μια άλλη διάσταση. Είναι μια εμπειρία παραισθητική ή διαλογιστική, αναλόγως με τη φιλοσοφία και την ιδιοσυγκρασία του επισκέπτη. Αλλά, πάντως, μια εμπειρία στην οποία θέλεις να επιστρέψεις.
«Είναι λίγο σαν όνειρο, λίγο σαν φαντασίωση», λέει ο Λαρς Τζαν, ένας από τους δύο καλλιτέχνες που υπογράφουν τη συγκεκριμένη δουλειά. Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, εικαστικός και συγγραφέας, αναγνωρισμένος δημιουργός πολυμεσικών έργων και μεγάλων εγκαταστάσεων, ένωσε τις δυνάμεις του με τον συνθέτη και sound artist Σταύρο Γασπαράτο για να συνθέσουν από κοινού αυτό το οπτικό και ηχητικό περιβάλλον, που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για μια χωροχρονική μεταφορά.
Αστικό ηχοτοπίο
Το «Lapse» αφορά το πέρασμα του χρόνου, τη μνήμη, τη μουσική και την ποίηση που όλοι δημιουργούμε ζώντας απλώς την κάθε μέρα, λέει ο Στ. Γασπαράτος.
«Το “Lapse” αφορά το πέρασμα του χρόνου, τη μνήμη, τη μουσική και την ποίηση που όλοι δημιουργούμε ζώντας απλώς την κάθε μέρα, χωρίς καλά καλά να το αντιλαμβανόμαστε», λέει ο Σταύρος Γασπαράτος, ο οποίος είχε την αρχική ιδέα του έργου. «Η βασική σκέψη ήταν να προσπαθήσω να συμπυκνώσω ηχητικά τον χρόνο», εξηγεί, «μέσω μιας τεχνικής ηχητικού time-lapse (σ.σ. time-lapse: λήψη σταθερών φωτογραφιών του ίδιου θέματος σε τακτά χρονικά διαστήματα). Σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω το τυχαίο με σκοπό να στρέψω το ακροατήριο στις ηχητικές λεπτομέρειες της καθημερινότητας. Πρόκειται για μια διαφορετική ακουστική εμπειρία, που σε κάνει να νιώθεις ότι βρίσκεσαι στο κέντρο του κόσμου και ταυτόχρονα χαμένος σε μιαν άκρη του σύμπαντος».
Η εγκατάσταση τοποθετεί τον θεατή σε ένα έντονο ηχοτοπίο της αστικής ζωής. Από το 2019 μέχρι και σήμερα ο Σταύρος Γασπαράτος ταξίδεψε στις πιο πολύβουες μητροπόλεις του κόσμου –από το Λος Αντζελες έως το Βερολίνο, από το Παρίσι έως το Τόκιο και το Ντουμπάι– και κατέγραψε ηχητικές διαδρομές και τοπία με ηχογράφηση 360 μοιρών. Στη συνέχεια, επεξεργάστηκε το υλικό με μια ιδιαίτερη τεχνική –ονομάζεται time-lapse audio technique– κατά την οποία ο ήχος συμπυκνώνεται χρονικά, χωρίς όμως να υφίσταται καμία αλλοίωση. Το αποτέλεσμα είναι μια ηχητική σύνθεση που απαρτίζεται από θραύσματα της σύγχρονης ζωής: μια πορεία διαμαρτυρίας στην Πόλη του Μεξικού, η βροχή που πέφτει στην αμερικανική έρημο, μια διαδρομή με αυτοκίνητο, συζητήσεις σε ένα καφέ, μαχαιροπίρουνα που κτυπούν σε ένα πιάτο.
«Το ακουστικό μέρος που δημιούργησε ο Σταύρος ήταν τόσο γεμάτο με πληροφορίες, τόσο πυκνό, ώστε ήθελα να βρω μια εικόνα εξίσου δυνατή και ταυτόχρονα απλή, για να αφήνει χώρο στους επισκέπτες της εγκατάστασης να αντιληφθούν την πολυπλοκότητα των ήχων», σχολιάζει ο Λαρς Τζαν. «Ετσι γεννήθηκε στο μυαλό μου η εικόνα του κοριτσιού που επιπλέει σε ένα ποτάμι ακολουθώντας τη ροή του νερού σε ένα περίπου φανταστικό τοπίο».
Αυτό το γυναικείο σώμα, που κινείται ήρεμα διανύοντας εκατοντάδες χιλιόμετρα στην επιφάνεια του Αχελώου, ακολουθεί τον μακρύ υδάτινο δρόμο που ξεκινάει από τα βουνά, περνάει από τις αγροτικές περιοχές, μπαίνει σε κατοικημένα μέρη, διασχίζει ερημιές και καταλήγει στη θάλασσα. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στους νομούς Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας, όλα με drones.
Το έργο αποτελεί ανάθεση του SNF Nostos του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και είναι πρώτη φορά που η δουλειά του Λαρς Τζαν παρουσιάζεται στην Ελλάδα.
Διάρκεια 25/7 έως 14/8.