Με όρους εισπρακτικούς ήταν μια παράσταση επιτυχημένη, αλλά μόνο σε σύγκριση με τη συνήθως χαμηλή προσέλευση των φετινών Επιδαυρίων: οι συνολικά 10.000 θεατές που παρακολούθησαν τον «Αίαντα» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Αργύρη Ξάφη την περασμένη Παρασκευή και Σάββατο είναι ένα νούμερο που σε προηγούμενα, λιγότερο κοστοβόρα καλοκαίρια, θα αναφερόταν σε μία ημέρα – ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι επρόκειτο για παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, τη δεύτερη για το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών.
Με όρους πρόσληψης, η πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του Αργύρη Ξάφη στην Επίδαυρο χειροκροτήθηκε μεν θερμά και τις δύο ημέρες (στη διάρκεια του χειροκροτήματος του Σαββάτου μάλιστα ήταν που υψώθηκε, όπως ίσως αναμενόταν, και ένα πανό με τη γνωστή πλέον υπενθύμιση «βιαστής είναι»), υποθέτουμε ωστόσο ότι η παράσταση άρεσε κυρίως στο κοινό που είναι εξοικειωμένο με καλλιτεχνικά εγχειρήματα αποτελούμενα από σχεδόν αυτόνομα μέρη, παρά επικεντρωμένα σε κάποιο ευρύ, ενιαίο και πανταχού παρόν όραμα.
Εξηγούμαστε: ενώ ο σκηνοθέτης επέδειξε το –καλοδεχούμενο– θάρρος που χρειάζεται για να αντιστρέψει τα δύο βασικά μέρη της τραγωδίας του Σοφοκλή, ενώ δηλαδή είχε ενδιαφέρον να παρακολουθούμε πρώτα τη διαμάχη μεταξύ των Αχαιών στρατηγών και των οικείων του Αίαντα για την τύχη του νεκρού σώματός του και έπειτα την αυτοκτονία του ήρωα, τελικά, μας δόθηκε η εντύπωση ότι μια τέτοια επιλογή αύξησε μεν σταδιακά τη δραματική ένταση, μείωσε όμως σημαντικές πτυχές του κειμένου (στην ποιητική μετάφραση του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου), στο οποίο καταγράφεται μια ιστορικά ευρεία στιγμή: ο Αίας είναι ένας γενναίος πολεμιστής που υφίσταται μια αδικία για χάρη του προσαρμοστικού Οδυσσέα, αλλά η σημαντική χρονική μετάβαση από τον άνθρωπο με τις φαρδιές πλάτες στον άνθρωπο με την υψηλή φρόνηση (από τον άνθρωπο της Ιλιάδας σε εκείνον της Οδύσσειας), σαν να αποδυναμώθηκε· ακόμα και το γεγονός ότι το αντίπαλον δέος, ο Οδυσσέας, έγινε λίγο πιο σοφός βλέποντας το ντροπιαστικό πάθημα του Αίαντα, φανερώθηκε κυρίως χάρη στην ικανότητα του ηθοποιού.
Η αντιστροφή των δύο μερών της τραγωδίας αύξησε τη δραματική ένταση, αλλά μείωσε σημαντικές πτυχές του κειμένου.
Ηταν ο Δημήτρης Ημελλος, που απέδιδε την πικρά αποκτημένη σοφία του ήρωά του ακόμη και με τον τρόπο που έσφιγγε σκεπτικός το παλτό του. Και δεν ήταν ο μόνος που ξεχώρισε: η Εύη Σαουλίδου, ως Τέκμησσα, γυναίκα του Αίαντα, μπορούσε να κλείσει την τρυφερότητα και τον πόνο της σε μια στιγμή – εκείνη που σέρνει το πτώμα του συζύγου της· ο Χρήστος Στυλιανού αναδείκνυε την οργή και την απελπισία του Τεύκρου, του αδελφού του Αίαντα· Μενέλαος και Αγαμέμνων (Γιάννης Νταλιάνης και Νίκος Χατζόπουλος) ξεχείλιζαν από εγωισμό και αλαζονεία, ενώ ευτυχώς που η Αθηνά της Δέσποινας Κούρτη δεν ήταν για άλλη μια φορά πάνσοφη, αλλά πονηρή, σαν αλάνι του δρόμου.
Και ο πρωταγωνιστής; Το «τείχος των Αχαιών»; Ο Στάθης Σταμουλακάτος ενσάρκωσε κατά τη γνώμη μας έναν ανεξέλεγκτο αλλά πληγωμένο Αίαντα, όχι όμως και τον «δαίμονά» του, σύμφωνα με τον οποίο ο ήρωας έζησε και πέθανε. Η παρουσία του πάντως έμοιαζε πιο στιβαρή από εκείνη του Χορού που, αν και συντονισμένος, έμοιαζε συνολικά ανερμάτιστος ή έρμαιο μιας μουσικής (του Κορνήλιου Σελαμσή) τόσο ρευστής, που δύσκολα κανείς την ακολουθούσε.
Το χιονισμένο σκηνικό της Μαρίας Πανουργιά λειτούργησε περιστασιακά (όπως στη στιγμή που ο Αίαντας βούτηξε στη στρατιωτική σκηνή-κοινωνία των ανθρώπων για να πέσει πάνω στο ίδιο του το σπαθί), ενώ τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη δεν πρόσθεσαν πολλά στον χαρακτήρα των ηρώων, αν και ίσως δεν ήταν υποχρεωτικό. Κάτι που ισχύει συνολικά για τούτο τον «Αίαντα»: είτε προσθέτουν είτε όχι, και οι πιο ριψοκίνδυνες και ετερογενείς ερμηνείες των κειμένων, αφήνουν το αποτύπωμά τους.