Ο καθηγητής Στρατής Ανδρεάδης – Αυτοβιογραφία ενός επιχειρηματία
εκδ. Παπαδόπουλος
σελ. 335
Η αυτοβιογραφία του πολυπράγμονος εφοπλιστή, καθηγητή, τραπεζίτη και επιχειρηματία Στρατή Ανδρεάδη προσφέρεται για πολλαπλές αναγνώσεις. Ιστορεί εν πολλοίς τη συγκρότηση του ελληνικού οικονομικού θαύματος μετά το 1950, την πίστη σε αρχές, στόχους και οράματα, τη σύγκρουση της ελεύθερης επιχειρηματικότητας με τον κρατισμό και τη μικροπολιτική αλλά πάνω απ’ όλα μας καθιστά κοινωνούς με το ταλέντο, την εργατικότητα, την υψηλή ευφυΐα και τη δύναμη αυτού του πολυσχιδούς, αναγεννησιακού ανθρώπου. Ο Στρατής Ανδρεάδης μας κληροδότησε ένα άρτια αρχιτεκτονημένο αφήγημα για τη ζωή του, για την πατρογονική Χίο, όπου γεννήθηκε το 1905, για τις οικογενειακές καταβολές, για την Αθήνα και το Παρίσι του Μεσοπολέμου, για το κλίμα στην ΑΣΟΕΕ όπου υπηρέτησε ως πρύτανης, για τα Δεκεμβριανά, για την αναγέννηση της Ελλάδας, για την πικρή απογοήτευση που δοκίμασε στη Μεταπολίτευση. Πρωτίστως, διαφαίνεται το μέγεθος της διάνοιάς του, και εκείνος ο υπό αφανισμό σπάνιος πλέον συνδυασμός επιχειρηματικότητας και προσωπικού πολιτισμού.
Βεβαίως ο Στρατής Ανδρεάδης δεν ήταν απλώς ένας πολυδιάστατος επιχειρηματίας. Ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει πρώτα στη σελίδα 334 για να δει το Χρονολόγιο των επιτευγμάτων. Συνοπτικά: Εμπορική Τράπεζα, Ιονική και Λαϊκή, Τράπεζα Αττικής, ασφαλιστικές εταιρείες, Τράπεζα Επενδύσεων, Τράπεζα Πειραιώς, Ελληνική Βιομηχανία Χυμών και Κονσερβών, Ναυπηγεία Ελευσίνας, Ξενοδοχείο Χίλτον, Βιομηχανία Λιπασμάτων, Ηλεκτρικός Σιδηρόδρομος (επέκταση προς Κηφισιά) και φυσικά τα πλοία και η επέκταση στον θαλάσσιο ανταγωνισμό. Αυτά είναι μόνο οι τίτλοι, συνοπτικά, γιατί το ενδιαφέρον στην αφήγηση είναι αυτό που ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει ανάμεσα στις γραμμές. Ο Στρατής Ανδρεάδης φανερώνεται λίγο λίγο από παιδί, έφηβος και νέος και δεν μπορεί κανείς να μην εκτιμήσει τη χαλύβδινη πίστη στους στόχους αλλά και την ικανότητα στην πραγμάτωσή τους. Η αφήγηση διαπνέεται από εκείνη την ορμή των χαρισματικών προσωπικοτήτων του 20ού αιώνα, με σπάνιες πλέον αρετές. Και είναι σπάνιες γιατί δεν είναι μονοδιάστατες. Ο Στρατής Ανδρεάδης εξέφρασε τον πατριωτισμό του επενδύοντας στη χώρα του, ανοίγοντας θέσεις εργασίας, εισάγοντας τεχνογνωσία, ενισχύοντας τη δημιουργικότητα.
Γραμμένο μετά την πικρή απογοήτευση που γεύτηκε στη Μεταπολίτευση με δήμευση, επί της ουσίας, μεγάλου μέρους των χερσαίων επιχειρήσεών του, το ανάγνωσμα αυτό είναι πολλαπλώς διδακτικό. Είναι μια εναλλακτική αφήγηση των φωτεινών και σκοτεινών δυνάμεων στην Ελλάδα. Η αφήγηση της ζωής του δεν διαπνέεται από πικρία αλλά από υψηλό φρόνημα, και αυτό που μένει ως επίγευση είναι τα πολλά ερωτήματα που γεννώνται για την άδοξη μοίρα του ομίλου Ανδρεάδη μετά το 1975 με την κρατικοποίηση, αρχικά, της Εμπορικής Τράπεζας. Είναι ζητήματα που απασχολούν ακόμη την ελληνική δημόσια ζωή, η σύγκρουση επιχειρηματικότητας και κρατισμού, η διαφάνεια, ο έλεγχος, τα περιθώρια εξουσίας. Η αυτοκρατορία Ανδρεάδη είχε ενοχλήσει πολλούς και αυτό είναι εύκολο να το σκεφτεί κανείς. Αν χρειάζονταν ρυθμίσεις, αυτό θα μπορούσε να γίνει χωρίς η πολιτεία να επιδείξει αγνωμοσύνη και εκδικητικότητα.
Σε κάθε περίπτωση, η οικογένεια Ανδρεάδη δικαιώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (για την ακύρωση της σύμβασης του διυλιστηρίου ΣΤΡΑΝ στα Μέγαρα). Αυτό που μένει στον σημερινό αναγνώστη είναι να αναλογιστεί την πορεία της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας και να απολαύσει ένα σπάνιο αφήγημα.