Ενα παλιό γράμμα, που κοιμόταν πάνω από 30 χρόνια σε ένα κουτί παπουτσιών, ανοίχτηκε ξανά πρόσφατα και προκάλεσε σκέψεις. Το χαρτί αλληλογραφίας ήταν λεπτό σαν τσιγαρόχαρτο, όπως συνηθιζόταν παλιά για να μην είναι βαρύ το γράμμα. Ο φάκελος, έντονα παρασημοφορημένος με γραμματόσημα και χρονολογικά σήμαντρα, από μόνος του ένα κομμάτι της φιλοτελικής ιστορίας, με σφραγίδες από το Λένινγκραντ λίγα χρόνια πριν η πόλη αλλάξει και πάλι όνομα. Σε ένα γραμματόσημο (έκδοση 1961) ο Λένιν, στο άλλο σοβιετικό γραμματόσημο η αυτοπροσωπογραφία του Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης Ντομένικο Καπριόλι (1494-1528), έργο που ανήκει στις συλλογές του Ερμιτάζ.
Είχα ξεχάσει τη σύντομη σε διάρκεια αλληλογραφία με εκείνον τον ευγενή Ρώσο κύριο, πολίτη της Σοβιετικής Ενωσης το 1988. Υπέγραφε στα αγγλικά Belkin V.G. και συνήθιζε να παραθέτει το όνομά του, όπως και τη διεύθυνσή του, και σε κυριλλική γραφή, ίσως μέσα από μια διάθεση πατριωτισμού, ίσως και για να βοηθήσει τον ταχυδρόμο που θα παρέδιδε την επιστολή. Με τον κύριο Μπέλκιν ανταλλάσσαμε γραμματόσημα και καρτ ποστάλ, «συλλέγω θέματα κινηματογραφικά», έλεγε, αστέρες του σινεμά «Δυτικοευρωπαίους», όπως και θέματα από αμερικανικές ταινίες. Προτιμώ, συμπλήρωνε, να βάζετε τις κάρτες σε φάκελο και όχι να τις στέλνετε ακάλυπτες. Εκ των υστέρων σκέφτηκα ότι ήταν περισσότερο ένας τρόπος να εξασφαλίσει διακριτικότητα παρά μια συλλεκτική προτίμηση.
Αλλά ο λόγος που κάθισα μερικά λεπτά σκεφτικός με αυτό το παλιό γράμμα στα χέρια δεν ήταν μόνο η ανάμνηση μιας βραχύβιας γνωριμίας από τα χρόνια που γράφαμε γράμματα, αλλά ο ίδιος ο κύριος Μπέλκιν. Κάτοικος του Λένινγκραντ, αυτοπροσδιοριζόταν ως ένας «ηλικιωμένος Ρώσος συλλέκτης». Χειριζόταν τα αγγλικά με κάποια αδεξιότητα και ατολμία. Μου ζητούσε να συγχωρέσω τα κακά αγγλικά του, «δεν τα είχε διδαχθεί στο σχολείο». Εγραφε στα αγγλικά με τη βοήθεια λεξικού, λέξη λέξη. Σήμερα θα χρησιμοποιούσε τη μετάφραση του Google. Ο κύριος Μπέλκιν καθώς συστηνόταν στην αρχή της επιστολής του, μου έγραφε πως ήταν 68 ετών και πως ήταν πατέρας δύο μεγάλων γιων και παππούς τριών κοριτσιών 20, 18 και 12 ετών. Μου τα έγραφε αυτά το 1988, οπότε συμπεραίνουμε πως ο κύριος Μπέλκιν ήταν γεννημένος το 1920. Αν ζει σήμερα, θα είναι 102 ετών. Αλλά εκείνο το οποίο με έκανε να σταθώ και πάλι σε αυτό το γράμμα ήταν η επόμενη φράση του κυρίου Μπέλκιν, με την οποία με πληροφορούσε πως είχε πολεμήσει στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σοβιετική Ενωση δεν υπάρχει πλέον, αλλά η σοβιετική/ρωσική περηφάνια για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι πάντα εκεί, έτοιμη να ενεργοποιηθεί.
Θεώρησα συγκινητικό το ότι στα ελάχιστα χαρακτηριστικά αυτοπροσδιορισμού με αποδέκτη έναν ξένο και άγνωστο αλληλογράφο, επέλεξε να πει την ηλικία του, την οικογενειακή του κατάσταση και τη συμμετοχή του στον πόλεμο με τον σοβιετικό στρατό. Ο κύριος Μπέλκιν είχε υπηρετήσει στη σοβιετική αεροπορία ως σμηνίας και, όπως λέει, είχε τραυματιστεί και είχε παρασημοφορηθεί.
Με γέμισε σκέψεις μάλλον μελαγχολικές αυτή η επιστολή που σαν σημαδεμένη ξεχώρισε μέσα από τον σωρό των χαρτιών. Είχα, τότε, το 1988, ανοίξει τον φάκελο προσεκτικά και είχα ξαναδιπλώσει το χαρτί αλληλογραφίας, το λεπτό σαν τσιγαρόχαρτο. Το άνοιξα και πάλι έπειτα από 33 χρόνια, όταν πλέον είχαν μεσολαβήσει πολλά. Σοβιετική Ενωση δεν υπάρχει πλέον, ούτε και Λένινγκραντ. Αλλά η σοβιετική/ρωσική περηφάνια για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι πάντα εκεί, έτοιμη να ενεργοποιηθεί. Από το 1988 έως σήμερα, η πατρίδα του κυρίου Μπέλκιν άλλαξε πρόσωπο, αλλά ίσως στον πυρήνα της να παραμένει και ίδια. Ποιος θα το έλεγε πως, 33 χρόνια μετά, η Ρωσία θα είχε εισβάλει στο κυρίαρχο κράτος της Ουκρανίας, πως οι Βαλτικές χώρες, η Πολωνία, η Τσεχία και η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία θα ήταν οργανικά μέλη της Δύσης και πως οι αναρίθμητοι κύριοι Μπέλκιν θα ήταν πλέον σκιές της Ιστορίας…
Το γράμμα εκείνο του 1988 ξαναδιπλώθηκε προσεκτικά και μπήκε πάλι στον γεμάτο σοβιετικά γραμματόσημα φάκελο. Ποιος ξέρει πότε και αν θα ξαναδιαβαστεί, ποιος ξέρει ποια ήταν η αποτίμηση της ζωής του κυρίου Μπέλκιν.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr