Τα ήσυχα δρομάκια της Αθήνας… ένας κόσμος παράλληλος, που ζει σχεδόν αυτόνομα σε μια γάζα γαλήνης. Στην οδό Αγράφων, κάτω από τον περιφερειακό του Φιλοπάππου, περπατούσα πάνω-κάτω, συλλογιζόμενος την ποιότητα ζωής που απρόσμενα μπορεί να σου δώσει η Αθήνα. Ενας δρόμος που συναντά άλλους παρόμοιους, σε ένα δίκτυο προπολεμικών σπιτιών και μεταπολεμικών πολυκατοικιών, σε μία σύμπλευση που γεννούσε –τουλάχιστον εκείνη την ώρα– αισθήματα συμφιλίωσης. Από πάνω ο λόφος, το άχρονο τοπίο, από κάτω οι μεγάλοι δρόμοι, η Καλλιρρόης, ένας κόσμος μακρινός.
Η οδός Αγράφων μαζί με πολλούς ακόμη μικρούς δρόμους της Αθήνας, σε όλες τις γειτονιές της, στα Πατήσια, στα Πετράλωνα, στο Θησείο, στο Παγκράτι, στον Κολωνό ή στην Αχαρνών, εγγράφεται ως ένα στοιχείο γηγενούς πολιτισμού. Εκεί, με είχε οδηγήσει μια φωτογραφία που είχα δει πρόσφατα, από ένα εντυπωσιακό τριώροφο σπίτι στον αριθμό 22 της οδού Αγράφων, ένα σπίτι χτισμένο γύρω στο 1930, με εντυπωσιακά αρ ντεκό θυρώματα, επιβλητικές προεξοχές στον όροφο, σύνθεση αρμονική και αρχοντική.
Στεκόμουν και το αγνάντευα. Ηταν σαν ένα καράβι έτοιμο να σαλπάρει. Ακριβώς ολόγυρα ήταν σειρά οι μικρές, λόγω ύψους, πολυκατοικίες και εκείνα τα τόσο συμπαθή μονώροφα σπιτάκια της δεκαετίας του 1930, όλα με συμπαγή αυτονομία, με αυλές, με εξώθυρες στον τύπο της εκλαϊκευμένης αρ ντεκό. Οσο ζούσα την ατμόσφαιρα της γειτονιάς, θέλησα να την περπατήσω πάνω – κάτω. Εχει δρομάκια με ονόματα φιλελλήνων, Μιρτσιέφσκι, Μπεραντζόφσκι και Μινιάκ, με μνήμες από την τρομερή μάχη του Πέτα το 1822, διαγώνιες και καθέτους που καταλήγουν στην κεντρική οδό Γενναίου Κολοκοτρώνη. Εκεί, στον μεγάλο δρόμο της γειτονιάς, μερικά αρχοντόσπιτα λουσμένα στο φως, κοιτάζουν σαν από ένα μπελβεντέρε την πόλη στο βάθος.
Αλλά, μέσα στο κουβάρι των μικρών δρόμων ένιωθα ότι η πιο μεγάλη αρετή ήταν η σιωπή. Δέντρα πίσω από αυλές, προσόψεις περίκλειστες, πόρτες περιποιημένες, ένα αμάλγαμα αθηναϊκής ζωής που τα χωρούσε όλα. Καθώς περπατούσα την Αγράφων προς την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στάθηκα, μετά τη διασταύρωση με την οδό Μινιάκ, σε μία από τις πιο ωραίες εξώθυρες, στον αριθμό 10. Στέκεσαι βουβός και προσπερνάς. Η αρχοντιά που τυλίγει το σπίτι, έτσι ηλιόλουστο και αστραφτερό στον ήλιο και στον αέρα, μου έφερε μια γεύση πελαγίσιας αρμύρας. Απέναντι, τέσσερα μονώροφα σπίτια της δεκαετίας του ’30. Είχα σταθεί σε ένα σημείο που η Αθήνα ερμήνευε τον εαυτό της.
Εκεί κοντά, στον περίβολο του Αγίου Νικολάου συνάντησα αυτό το απρόσμενο «μπαλκόνι» της Αθήνας. Είναι ένας όμορφος περίπατος ως αυτήν την αλλοκαιρινή πλατεία, με τις περιποιημένες προσόψεις, με εκείνη την αίσθηση της ανοιχτοσύνης και της ελευθερίας. Εκεί, στο γείσο του αυτοσχέδιου μπελβεντέρε, δίπλα στην εκκλησία, θα δείτε από ύψωμα πιάτο την οδό Δυοβουνιώτη, με τις στέγες και τις ταράτσες της, τα μικρά σπίτια σαν κουκλόσπιτα, οι μεσοτοιχίες των πολυκατοικιών σαν καραβόπανα, όλα στραφτάλιζαν στο φως εκείνη την ώρα, ο αέρας τους έδινε κίνηση. Ακουγες τριξίματα και κροταλίσματα, η ζωή ήταν εκεί, αν και αθέατη.
Πόσες εικόνες μπορεί να σου δώσει μια γειτονιά, πόσες αισθήσεις, ιδίως όταν όλα είναι ήσυχα αλλά εσύ νιώθεις τη ζωή να πάλλεται. Θα μπορέσει αυτή η αίσθηση να διασωθεί, να καταγραφεί, να γίνει κομμάτι μιας κοινής εμπειρίας;