Αν κάποιος ακολουθήσει την οδική αρτηρία της λεωφόρου Αθηνών προς Ασπρόπυργο και λίγο πριν φθάσει στη Μονή Δαφνίου, θα νιώσει μια απρόσμενη… δροσιά. Αυτό είναι το μικροκλίμα που δημιουργεί μια μεγάλη έκταση πρασίνου, καθώς το Δάσος Χαϊδαρίου προεκτείνεται σε έναν πελώριο κήπο, του οποίου δυστυχώς πολύ λίγοι Αθηναίοι γνωρίζουν ακόμη και την ύπαρξη. Αυτές τις μέρες, ωστόσο, η σύγχρονη τέχνη και τα δικά της θέλγητρα φιλοδοξούν να φέρουν περισσότερο κόσμο στον Βοτανικό Κήπο Ι. και Α. Ν. Διομήδους, όπως είναι το πλήρες όνομά του, με την έκθεση «Sheltered Gardens», η οποία φιλοξενείται εκεί μέχρι τις 9 Οκτωβρίου.
Δεν πρόκειται βέβαια ακριβώς για έκθεση με τη στενή έννοια του όρου, αλλά για ένα υβριδικό εικαστικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν περισσότεροι από 35 Ελληνες και ξένοι καλλιτέχνες, συγγραφείς και περφόρμερ. «Η ιδέα για την έκθεση μου προέκυψε μέσα στην καραντίνα, όταν επισκέφθηκα τον κήπο, τον οποίο έως τότε ούτε και εγώ γνώριζα. Αφετηρία της θεματικής της είναι το ομώνυμο ποίημα της Χίλντα Ντουλίτλ από το 1916, αφιερωμένο σε κήπους-καταφύγια, ως χώρους αναστοχασμού πάνω στο περιβάλλον αλλά και σε θέματα ταυτότητας», μας είπε η καλλιτεχνική επιμελήτρια του πρότζεκτ, Κίκα Κυριακάκου, στη σχετική ξενάγηση που διοργανώθηκε για τους εκπροσώπους του Τύπου.
Η φωνή της φύσης
Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από τον πολιτιστικό οργανισμό Polygreen Culture & Art Initiative (PCAI), ενώ τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού. «Αυτή η έκθεση είναι ουσιαστικά η φωνή της φύσης μέσα από τα έργα. Το μήνυμα για την προστασία του περιβάλλοντος περνά σίγουρα πιο αποτελεσματικά μέσα από τη σύγχρονη τέχνη», ανέφερε ο ιδρυτής του PCAI, Θανάσης Πολυχρονόπουλος. Πράγματι, καθώς περιδιαβάζει κανείς τα σκιερά μονοπάτια του κήπου θα συναντήσει έργα βίντεο αρτ, τα οποία μπορεί να παρακολουθήσει επιτόπου με τη χρήση ακουστικών, καθώς και άλλα πιο «συμβατικά», όπως για παράδειγμα μια καταγραφή των μικρών ζώων που ζουν στον κήπο.
Κυρίαρχο ρόλο εδώ, ωστόσο, διαδραματίζει η έμφυλη φόρτιση και γενικότερα το γυναικείο καλλιτεχνικό βλέμμα, όπως αναπτύσσεται σε όλες του τις εκφάνσεις. Οι ρίζες της έμπνευσης μπορούν να αναζητηθούν και πάλι στη λογοτεχνία, σε έργα όπως το πρώιμο «Kew Gardens» της Βιρτζίνια Γουλφ, αφιερωμένο στον Βοτανικό Κήπο του Λονδίνου, ή στο «In Search of Our Mothers’ Gardens» (1983), όπου η Αφροαμερικανίδα δημιουργός Αλις Γουόκερ εξέφρασε τις ανησυχίες της γύρω από το παρελθόν, την τέχνη και την ταυτότητα σε μια ανήσυχη περίοδο για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις ΗΠΑ.
Μπαίνοντας στον εντυπωσιακό Ανθώνα του κήπου, το βλέμμα σταματά στο έργο με τίτλο «The Queen in the Chamber of her Dreams» (Η βασίλισσα στην κάμαρα των ονείρων της) της Μαρίνας Βελησιώτη. Εκεί, ανάμεσα στο γρασίδι και στα λουλούδια, μια σκηνή ιθαγενών, φτιαγμένη με φυσικά υλικά, εναρμονίζεται με το περιβάλλον σαν να αποτελούσε πάντα μέρος του – ταυτόχρονα ανακαλεί μια αίσθηση ασφάλειας, σπιτιού, πανάρχαιη όσο και η λατρεία στη Μητέρα Γη των πρώτων ανθρώπινων πολιτισμών.
Χαμένος κάπου ανάμεσα σε συστάδες εξωτικών μπαμπού που εναλλάσσονται με τα ντόπια πεύκα και κυπαρίσσια, ο επισκέπτης αναστοχάζεται ούτως ή άλλως πάνω στη σχέση ανθρώπου και φύσης, θέμα το οποίο από κάθε άποψη –είτε φιλοσοφική είτε πρακτική– είναι απολύτως επίκαιρο.
Η έκθεση «Sheltered Gardens» συνεχίζεται και διαδικτυακά στο pcai.gr έως τις 30 Νοεμβρίου 2022.