«Η αποτυχία αποτελεί σημαντικό μέρος τόσο της δουλειάς όσο και της πορείας ενός καλλιτέχνη. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι να πιστεύει στη δική του φωνή, ειδικά αν είναι μουσικός», λέει στην «Κ» ο Βρετανός βιολιστής Ντάνιελ Χόουπ.
Η συνέντευξη μαζί του γίνεται με αφορμή την επικείμενη εμφάνισή του με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην εναρκτήρια συναυλία της νέας σεζόν, υπό τη διεύθυνση του καλλιτεχνικού της διευθυντή Λουκά Καρυτινού. Και αυτή η φράση για την αποτυχία, ειπωμένη από τα χείλη ενός τόσο καταξιωμένου μουσικού με σημαντική διεθνή καριέρα σολίστα για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, δείχνει επίσης πολλά για τον χαρακτήρα και το ήθος του.
Το επόμενο καλοκαίρι ο Χόουπ θα γίνει 50 χρόνων και ήδη το βιογραφικό του είναι πλουσιότατο και πολύπλευρο. Εχει τιμηθεί με μια σειρά από εξαιρετικές διακρίσεις –όπως το Ευρωπαϊκό Βραβείο Μουσικής το 2015– και έχει θητεύσει ως καλλιτεχνικός διευθυντής σημαντικών μουσικών θεσμών. Εκτός από σόλο ρεσιτάλ, συναυλίες δωματίου και συνεργασίες για κονσέρτα με κορυφαίες ορχήστρες και μαέστρους του κόσμου, διευθύνει πολλά σύνολα βιολιού. Είναι αποκλειστικός καλλιτέχνης της Deutsche Grammophon από το 2007. Εχει διακεκριμένη δισκογραφία και είναι επίσης δημοφιλής ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός παρουσιαστής. Tην περίοδο της πανδημίας δημιούργησε τη βραβευμένη τηλεοπτική σειρά Hope@Home, που ξεκίνησε ως 10 διαδικτυακές συναυλίες και στη συνέχεια το εγχείρημα επεκτάθηκε με τα Hope@Home on Tour και Ηope@Ηome Next Generation, βρίσκοντας τεράστια απήχηση.
Εκτός όλων αυτών, κοντά στους επαίνους για τη μουσική του ευελιξία, το πάθος και το αίσθημα του έργου του, πολλές κριτικές μιλούν για την αφοσίωσή του στους ανθρωπιστικούς σκοπούς.
«Δεν είναι μόνον οι καλλιτέχνες υποχρεωμένοι να παίρνουν θέση απέναντι στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα. Ολοι οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν. Ναι, υποστηρίζω ότι πρέπει να παλέψεις για τα ιδανικά στα οποία πιστεύεις», λέει όταν του επισημαίνουμε ότι τον αποκαλούν «μουσικό ακτιβιστή».
Μεταναστεύσεις
Γόνος μιας οικογένειας με ιρλανδικές και γερμανοεβραϊκές ρίζες, η οποία δύο φορές μέσα στον προηγούμενο αιώνα αναγκάστηκε να μεταναστεύσει, ο Χόουπ γεννήθηκε στη Νότιο Αφρική. Οι παππούδες του εγκαταστάθηκαν εκεί, αφού εγκατέλειψαν το Βερολίνο υπό την απειλή των ναζιστικών διώξεων. Ομως το 1973 η οικογένεια υποχρεώθηκε και πάλι να αλλάξει ήπειρο, αυτή τη φορά εξαιτίας των πολιτικών θέσεων του πατέρα του, του συγγραφέα Κρίστοφερ Χόουπ, που αντιτάχθηκε ανοιχτά στο καθεστώς του απαρτχάιντ.
Το βιολί μού δίνει την ευκαιρία να μοιραστώ τις σκέψεις και τα συναισθήματα των μεγαλύτερων συνθετών που έζησαν ποτέ.
«Το οικογενειακό μου ιστορικό αποτελεί ουσιαστικό μέρος αυτού που είμαι», απαντάει, εξηγώντας πώς οι πεποιθήσεις του έχουν επηρεαστεί από τα προσωπικά του βιώματα. «Ο πατέρας μου είναι ένας άνθρωπος που πάντα πίστευε ότι οφείλει να παίρνει θέση, να έχει άποψη. Αυτό σίγουρα είχε μεγάλο αντίκτυπο πάνω μου όσο μεγάλωνα. Από τη Νότια Αφρική φύγαμε όταν ήμουν μωρό. Ομως τα πρώτα 20 χρόνια της ζωής μου στο Λονδίνο διαμόρφωσαν μεγάλο μέρος της ταυτότητας και της προσωπικότητάς μου. Ζώντας σε αυτή την ήπειρο, έμαθα επίσης τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος».
Η βάση του πλέον βρίσκεται στο Βερολίνο, πατρίδα της δεύτερης συζύγου του, αλλά και τόπο καταγωγής της μητέρας του. Μια πόλη που φέρει πολλά φαντάσματα από το παρελθόν της οικογένειάς του, με τα οποία αισθάνθηκε ότι ήταν καιρός να συνάψει ειρήνη, όπως μας λέει.
Ο Γιεχούντι Μενουχίν
Ενα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της νεανικής ζωής του Χόουπ ήταν η σχέση του με τον μεγάλο βιολιστή και διευθυντή ορχήστρας Γιεχούντι Μενουχίν, τον μέντορά του, για τον οποίο η μητέρα του εργάστηκε ως γραμματέας. «Ηταν απίστευτος, γεμάτος έμπνευση και εντελώς μοναδικός», λέει για τον Μενουχίν. «Κυριολεκτικά έσωσε ολόκληρη την οικογένειά μας από μια εξαιρετικά επισφαλή κατάσταση, αφού καταφθάσαμε στο Λονδίνο χωρίς υπηκοότητα ή χρήματα. Αλλά το πιο σημαντικό, μου άνοιξε μια πόρτα στον κόσμο της μουσικής».
Εκτοτε έχει πραγματοποιήσει έναν εντυπωσιακό αριθμό ηχογραφήσεων, που συμπεριλαμβάνουν αρκετά πρωτότυπες επιλογές, όπως ενορχηστρώσεις παραδοσιακών τραγουδιών και μουσική από κορεατικές σειρές. Θεωρεί ότι η λόγια μουσική χρειάζεται μια ανανέωση;
«Η ίδια η μουσική σίγουρα δεν χρειάζεται ανανέωση», απαντάει. «Είναι τόσο ζωντανή και υπέροχη όσο ήταν για περισσότερα από 500 χρόνια. Ισως όμως ο τρόπος που την αντιμετωπίζουμε θα μπορούσε να επωφεληθεί από άλλα μέσα επικοινωνίας και παρουσίασης. Και νομίζω ότι πρέπει να παλέψουμε για να δώσουμε σε κάθε παιδί την ευκαιρία να κάνει μουσική. Η μουσική είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Νιώθω πολύ τυχερός που μπορώ και είμαι μουσικός, που ερμηνεύω τα σπουδαιότερα έργα συνθετών που έχουν πεθάνει και μπορώ να παραγγέλνω εκπληκτικές νέες συνθέσεις από κάποιους που ζουν ακόμη». Η μουσική καθορίζει τη μέρα του από τη στιγμή που ξυπνάει μέχρι τη στιγμή που κοιμάται. Οι αξίες του παραμένουν οι ίδιες με αυτές που είχε όταν έκανε το επαγγελματικό του ντεμπούτο, πριν από 30 και πλέον χρόνια. Το μότο του είναι: «Δούλεψε εξαιρετικά σκληρά, μην ξεχνάς ποτέ ότι αυτό που μεταφέρεις είναι το μήνυμα του συνθέτη και έχε τα αυτιά σου ανοιχτά σε κάθε είδος μουσικής».
«Το βιολί, μου δίνει την ευκαιρία να μοιραστώ τις σκέψεις και τα συναισθήματα των μεγαλύτερων συνθετών που έζησαν ποτέ», λέει. «Και αν επιλέξω να γράψω, να κάνω ραδιόφωνο ή να παρουσιάσω μια τηλεοπτική εκπομπή, είναι πάντα επειδή πιστεύω ότι υπάρχει μια εξαιρετική μουσική εκεί έξω που πρέπει να διαδοθεί πάση θυσία».
Η εναρκτήρια συναυλία της ΚΟΑ με σολίστ τον Ντάνιελ Χόουπ πραγματοποιείται στις 21.10 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.