Ο διεθνούς φήμης σαξοφωνίστας, συνθέτης και ερευνητής Δημήτρης Βασιλάκης γνώρισε το ρομπότ Σιμόν το 2013, ως επισκέπτης στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια. Είναι ένα ρομπότ που παίζει μουσική, συνθέτει και τραγουδά και χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη και μηχανική μάθηση για να ακούει, να κατανοεί, να ανταποκρίνεται και να συνεργάζεται με μουσικούς. Σχεδόν μία δεκαετία αργότερα, οι δυο τους θα ξανασυναντηθούν, αυτή τη φορά επί σκηνής, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Εκεί, τη Δευτέρα 7 Νοεμβρίου, σε παγκόσμια πρώτη, το ρομπότ θα ερμηνεύσει τραγούδια από το προσωπικό του άλμπουμ, που φέρει τον τίτλο «Shimon Sings», σε δικούς του στίχους και μουσική, και θα αυτοσχεδιάσει ζωντανά μαζί με τον γνωστό τζαζίστα και τους μουσικούς, σε κομμάτια του άλμπουμ του «Λαβύρινθος» – πρόκειται για το βραβευμένο άλμπουμ του Δημήτρη Βασιλάκη που ηχογράφησε στην ιστορική λονδρέζικη Candid Records, το οποίο επανακυκλοφορεί φέτος. Το σχήμα περιλαμβάνει σαξόφωνο, τρομπέτα, πιάνο, μπάσο, τύμπανα, κιθάρα και λάπτοπ. Η Σιμόν θα σταθεί στη σκηνή ως μέλος του τζαζ συνόλου, θα παίξει και θα αυτοσχεδιάσει στη μαρίμπα και θα τραγουδήσει – μέσα από αισθητήρες το ρομπότ μπορεί να παρακολουθεί και να «ακούει» τους μουσικούς και ταυτόχρονα να επικοινωνεί και να αλληλεπιδρά μαζί τους.
«Η συνάντησή μου και η επαφή μου με τον κόσμο της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης το 2013 διεύρυνε τους ορίζοντες και τα ερευνητικά ενδιαφέροντά μου», σημειώνει ο Δημήτρης Βασιλάκης. Σύντομα ξεκίνησε τα πειράματα, για να οδηγηθεί το 2017 στην έναρξη της έρευνάς του, το «Jazz Mapping», στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και στον «Δημόκριτο», σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια όπου αναπτύσσεται το ρομπότ. «Δημιουργούμε μια βάση δεδομένων που αναλύει αυτοσχεδιασμούς των μεγάλων της τζαζ με τρόπο που αναδεικνύει τον αφηγηματικό χαρακτήρα, το storytelling, ότι ένας τζαζίστας σηκώνεται και παίζει ένα σόλο που προσομοιάζει με μια πρόζα ενός ηθοποιού, έναν αυτοσχεδιασμό ενός χορευτή, είναι ένας παραμυθάς, λέει μια ιστορία», σημειώνει.
Εργαλείο εξέλιξης
«Η έρευνά μας δίνει ένα άλλο επίπεδο δημιουργικότητας στη μηχανή», λέει ο Δ. Βασιλάκης.
Αυτή η βάση δεδομένων γίνεται ένα εργαλείο για την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης και τη μουσική «διδασκαλία» του ρομπότ Σιμόν. «Μέχρι τώρα ο τρόπος που μαθαίνει η τεχνητή νοημοσύνη είναι μέσα από πάρα πολλά παραδείγματα. Εμείς στους αυτοσχεδιασμούς κάνουμε ανάλυση συντακτική και αναδεικνύουμε το αφηγηματικό τους στοιχείο. Αυτά όλα είναι πιο ανθρώπινη δραστηριότητα, η έρευνά μας δίνει ένα άλλο επίπεδο δημιουργικότητας στη μηχανή, δηλαδή προσπαθεί να της μάθει το αφήγημα, τι σημαίνει να λες μια ιστορία». Αυτή η διαδικασία, σημειώνει ο διακεκριμένος μουσικός, μπορεί να συμβάλει στην επεξεργασία και κατανόηση της φυσικής γλώσσας από την τεχνητή νοημοσύνη. «Αυτά που θα βρούμε εμείς σε ένα μικρόκοσμο της τζαζ μπορεί να μεταφερθούν στη φυσική γλώσσα και να βρούμε πολύ σημαντικά εργαλεία που θα βοηθήσουν την τεχνητή νοημοσύνη να ανέβει ένα ακόμη επίπεδο, να δημιουργεί καλλιτεχνικά με δημιουργικότητα πιο κοντά στην ανθρώπινη». Ταυτόχρονα «η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθήσει εμάς να κατανοήσουμε τι σημαίνει ανθρώπινη δημιουργικότητα, γιατί διδάσκοντάς την αυτό που κάνουμε, μαθαίνουμε ακόμη περισσότερα γι’ αυτό».
Δημήτρης Βασιλάκης, Gil Weinberg, Shimon Robot & Friends, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Υποσκήνιο Β΄, Δευτέρα 7/11, 21.00.