ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΡΜΠΑΣ
Οσο περιμένεις να συμβεί
εκδ. Gutenberg, σελ. 128
Πέρασαν εννέα χρόνια από τότε που ο Γιάννης Τσίρμπας (γεν. 1976) δοκιμάστηκε στη λογοτεχνία με την ολιγοσέλιδη νουβέλα «Η Βικτώρια δεν υπάρχει» (2013), η οποία είχε ανέλπιστη επιτυχία. Με πυκνό αφηγηματικό ρυθμό και εταστικό πολιτικοκοινωνικό βλέμμα, ο Τσίρμπας αποτύπωνε διεισδυτικά μια βαθύρριζη κοινωνική και ηθική παθογένεια. Παραδόξως το τωρινό βιβλίο θα μπορούσε να είναι προγενέστερο της νουβέλας, καθώς με δυσκολία ανιχνεύεται η δεινότητα με την οποία εντυπωσίασε ο τότε πρωτοεμφανιζόμενος. Τα πρόσωπα των διηγημάτων δείχνουν συστραμμένα στον εαυτό τους, ενώ δεν διστάζουν να προβάλουν τον εγωτισμό τους απροκάλυπτα και χυδαία. Eνας άνδρας ομολογεί απερίφραστα πως η αιτία που διέλυε τη μία σχέση μετά την άλλη ήταν πως τελείωναν τα λόγια με τα οποία λιβάνιζε τον εαυτό του. Αγωνιούσε να τα ξαναπεί σε κάποιαν άλλη. «Να ξαναπώ πόσο ωραίο εαυτό έχω φτιάξει. Αυτή είναι η ικανοποίηση». Οι σεξουαλικές σχέσεις είναι το μέγα βάσανο των ηρώων. Είτε νοσταλγούν είτε φαντασιώνονται παράφορα σμιξίματα. Η ερωτική επιθυμία διεγείρεται την περίοδο της ανηλικότητας, όταν οι μικροί μαθητές αγαπούν μια συμμαθήτριά τους ή μια συνομήλικη παραθερίστρια. Οι διακοπές ενός δεκαπεντάχρονου μετατρέπονται σε κόλαση ντροπής και αυτολύπησης όταν εξαιτίας ενός ατυχήματος εξοστρακίζεται από τη θερινή κοινότητα, αλλά και από την καρδιά της αγαπημένης του. Το διήγημα εκδιπλώνεται σε ημερολογιακή γραφή, διεκτραγωδώντας την απομάκρυνση του πονεμένου εφήβου από το καλοκαίρι και την κάθοδό του προς το φθινόπωρο. Eνας άλλος μαθητής στάθηκε πιο τυχερός, καθώς την τελευταία ώρα μιας Παρασκευής κάθισε στο ίδιο θρανίο με το κορίτσι που αγαπούσε. Eστω για μία μόνο ώρα έζησε τον απόλυτο ανδρικό θρίαμβο της εκπόρθησης. Aλλοι άνηβοι εραστές περνούν πιο άσχημα, γιατί υποψιάζονται έντρομοι πόσο δύσκολα θα απαλλάσσονταν από την παρθενιά, από εκείνο το «γαργαλητό στο ροδακινάκι» τους. Αυτό «το γνωστό γαργαλητό εκεί κάτω» γίνεται λυτρωτικός σπασμός για ένα δύστηνο σώμα, όταν μια ειδική θεραπαινίδα απαρηγόρητων πλασμάτων αναλαμβάνει τη φροντίδα του πέους, του μοναδικού ακμαίου μέρους της σακατεμένης σάρκας. Το διήγημα νεύει καταφανώς προς τον Σωτήρη Δημητρίου, παρ’ όλα αυτά, και παρά την κατάφωρη αδικία της σύγκρισης, είναι αξιοδιάβαστο. Το αρτιότερο διήγημα της συλλογής είναι το εναρκτήριο, στον βαθμό που ξεφεύγει από παιδικές και εφηβικές ανησυχίες, που περισσότερο προσιδιάζουν σε μαθητικό λεύκωμα. Εδώ ο αφηγητής προσφεύγει στην έξυπνη σκούπα του για να κρατήσει την ανάμνηση ενός αλλοτινού σπιτιού, όπου έζησε κάτι που έμοιαζε με οικογενειακή ευτυχία. Για να ξεγελάσει την απώλεια, ρυθμίζει την περιδιάβαση της σκούπας στα στενόχωρα τετραγωνικά του τωρινού σπιτιού με βάση το μνημονικό αποτύπωμα της κάτοψης του εγκαταλελειμμένου διαμερίσματος.
Εκείνο που βαραίνει στη συλλογή του Τσίρμπα είναι η αβάσταχτη βαρεμάρα των αφηγητών. «Πηχτή βαρεμάρα». «Μου έρχεται αναγούλα από τη βαρεμάρα». Η κούρασή τους δεν οφείλεται τόσο στην απομάκρυνση από τις αξημέρωτες μέρες της νιότης, όσο στην καταδαπάνηση της αλλοτινής τους αίγλης, του πέους τους. Φαίνεται σαν όλη η ζωή τους να σμικρύνεται, ενόσω οδεύουν προς την ωριμότητα και τη φθορά, στις αιτιάσεις και στα παράπονα αυτού του οργάνου. Και είναι στ’ αλήθεια δύσκολο να καταλάβει κανείς πώς μέσα σε μια δεκαετία ένας υποσχόμενος συγγραφέας έγραψε μόλις ένα βιβλιαράκι, με κοινότοπους, αν όχι παιδαριώδεις, προβληματισμούς. Το χειρότερο είναι πως ακόμη και η γλώσσα λυγίζει από την ψυχική πλήξη των αφηγητών, σερνάμενη σε μικρές, κοφτές προτάσεις, που σε καμία περίπτωση δεν συνιστούν στυλ. Εν ολίγοις, ο Τσίρμπας παραμένει ο συγγραφέας ενός καλού βιβλίου. Ας μείνουμε σε αυτό.