Ενάμισι εκατομμύριο δολάρια ξόδεψε ο Τσάρλι Τσάπλιν για τα γυρίσματα της αγαπημένης του ταινίας «Τα φώτα της πόλης» (1931). Και χρειάστηκαν 22 μήνες για να ολοκληρωθεί, με πολλές εντάσεις, απολύσεις, επαναπροσλήψεις, όπως αυτή της Βιρτζίνια Τσέριλ, που υποδύθηκε την τυφλή ανθοπώλισσα. Υπήρξε σκηνή που γυρίστηκε 342 φορές.
Τα έσοδα όμως από τη βουβή ρομαντική κωμωδία που γύρισε ο δημοφιλής «αλήτης» την εποχή ανόδου του ομιλούντος κινηματογράφου, έφτασαν περίπου τα πέντε εκατομμύρια δολάρια. Θεωρήθηκε μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Το 2007, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε στην 11η θέση στον κατάλογο με τις εκατό καλύτερες αμερικανικές ταινίες και, ένα χρόνο αργότερα, ψηφίστηκε ως η «πιο ρομαντική κωμωδία που έχει γυριστεί ποτέ».
Στις 23 του μηνός, τα «Φώτα της πόλης» ανεβαίνουν ως μιούζικαλ στο Εθνικό Θέατρο, στη σκηνή Κοτοπούλη – Rex, σε μουσική του Θοδωρή Οικονόμου, στίχους του Σταύρου Σταύρου και σκηνοθεσία της Αμάλια Μπένετ. Eνα «διαφορετικό μιούζικαλ», όπως το συστήνουν οι δημιουργοί του. Αντίθετα με την ταινία, η πρώτη σκηνή δεν ξεκινά με τα αποκαλυπτήρια ενός μνημείου, αλλά μας συστήνει τον Τσάπλιν στη σκηνή. Παιδί καλλιτεχνών, με πατέρα τραγουδιστή στα μιούζικαλ –ο οποίος εγκατέλειψε την οικογένεια– και μητέρα τραγουδίστρια και ηθοποιό, ο Τσάπλιν γνώρισε από νωρίς το σκληρό πρόσωπο της ζωής. Ενα τέτοιο βράδυ έσωσε την αλκοολική, ταλαιπωρημένη μητέρα του, η οποία προσπαθούσε να τραγουδήσει στη σκηνή, αλλά δεν της έβγαινε η φωνή, ενώ το κοινό την αποδοκίμαζε. Οι παραγωγοί έσπρωξαν το πεντάχρονο αγόρι στη σκηνή και όταν εκείνο άρχισε να τραγουδά, γοήτευσε το κοινό.
Συνεχής κίνηση
Γιατί ένας δημιουργός να πάρει την ιστορία από τα «Φώτα της πόλης», αντί να ασχοληθεί με μια καινούργια, ρωτήσαμε τον συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου, ο οποίος συνυπογράφει με την Αμάλια Μπένετ και τον Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς τη διασκευή. Τον συγκίνησε η ιστορία, απαντά. «Η συγκίνηση (συν-κίνηση) στην τέχνη παίζει μεγάλο ρόλο γιατί μας λείπει. Στη συνεργασία μου με τον Μπομπ Ουίλσον το 2011 στην “Οδύσσεια”, με γοήτευαν τα καθημερινά σεμινάρια που μας έκανε. Το πώς ένας θεατής μπορεί να αντιληφθεί τα πάντα από την κίνηση του σώματος. Στη νέα μας δουλειά στο Εθνικό, το κάνουμε πράξη. Συνεχής κίνηση σε μια παράσταση γεμάτη μουσική, χορογραφημένη από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό», τονίζει στην «Κ».
Διευκρινίζει ότι από το δημιούργημα του Τσάπλιν κρατάει μόνο την πλοκή. Το μιούζικαλ που θα δούμε έχει πρωτότυπη μουσική και τραγούδια. «Πήραμε απλώς μια πολύ ωραία ιστορία στημένη από τον μάγο Τσάρλι Τσάπλιν και κάνουμε κάτι απολύτως διαφορετικό μουσικά. Είδα την ταινία μία μόνο φορά και αυτό που με συγκίνησε είναι η έννοια της αγάπης και η δοτικότητα. Ο ήρωας κλέβει χρήματα από τον πλούσιο, μπαίνει ακόμη και στη φυλακή για να βοηθήσει την τυφλή ανθοπώλισσα».
«Μια τέτοια ρομαντική ιστορία στην εποχή μας μοιάζει με άνοιγμα ενός παραθύρου σε έναν κήπο που δεν υπάρχει πια», λέει ο συνθέτης Θ. Οικονόμου.
Ποιες νύξεις του Τσάπλιν παραμένουν επίκαιρες; «Οι σχέσεις πλούσιων και φτωχών μάς απασχολούν και σήμερα, σε μια εποχή που μας φόβισε η πανδημία και τώρα μας φοβίζει το ενδεχόμενο ενός νέου παγκόσμιου πολέμου. Ηδη παρακολουθούμε τη σύγκρουση των μεγάλων δυνάμεων, την οικονομική εξουσία πάνω στις ζωές των ανθρώπων που πεθαίνουν καθημερινά στην Ουκρανία. Μια τέτοια ρομαντική ιστορία στην εποχή μας μοιάζει με άνοιγμα ενός παραθύρου σε έναν κήπο που δεν υπάρχει πια».
Ηρωας που αντιστέκεται
Στην υπόθεση της ταινίας, ο άνεργος Σαρλό στην Αμερική του οικονομικού κραχ ερωτεύεται μια τυφλή ανθοπώλισσα και κάνει τα πάντα για να της εξασφαλίσει τα χρήματα για την εγχείρηση που πρέπει να κάνει. Σε έναν κόσμο που παραδίδεται στην ορμή του χρήματος, ο ήρωας αντιστέκεται, μάχεται, επιβιώνει, ονειρεύεται, ερωτεύεται, προσφέρει.
Πόσο θα αγγίξει αυτός ο ρομαντισμός τη νέα γενιά, που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητά της βία στα σχολεία, στην οικογένεια, στην κοινωνία γενικότερα; «Και εμείς τι θα κάνουμε σε αυτό το κλίμα; Πώς πρέπει να αντιμετωπίζω την επιλογή του 10χρονου γιου μου και των φίλων του να ακούνε τραπ; Ενας τρόπος για να τους πείσω είναι να δουν και την άλλη πλευρά. Να τους δείξω αυτό που γνωρίζω καλά, πώς συγκινεί μια μελωδία. Λείπει από την τωρινή ζωή. Βλέπετε, η μελωδία σήμερα θεωρείται πασέ, κάτι παλιό. Ως απάντηση σε αυτό που συμβαίνει στην εποχή μας, εμείς κάνουμε ένα έργο γεμάτο μελωδία. Σαν να κάναμε μια ρομαντική αλλά νουάρ ταινία η οποία έχει εύθραυστα, χρωματιστά τραγούδια, και αλλά και πολύ δυναμικά και χιουμοριστικά. Εχει κάτι από την εποχή του Βάιλ και του Μπρεχτ».
Από οκτώ χρόνων στη μουσική και επαγγελματικά από τα 16 του, με σπουδές πιάνου στο Ωδείο Αθηνών, μεταπτυχιακές στο Royal College of Music στο Λονδίνο, συνεργασίες ως πιανίστας και ενορχηστρωτής με τους Μίκη Θεοδωράκη, Θάνο Μικρούτσικο, Γιάννη Μαρκόπουλο, Νίκο Μαμαγκάκη, συμμετοχές σε συναυλίες των Λούτσιο Ντάλα, Λάρα Φαμπιάν, Τζάστιν Χέιγουορντ και πολλές συνεργασίες στο θέατρο, ο Θοδωρής Οικονόμου θεωρεί ότι «η εποχή των παχιών αγελάδων» στη μουσική βιομηχανία είναι υπεύθυνη για την κατάρρευσή της. «Υπήρξε τόσο πολύ χορτάρι που η αγελάδα έσκασε. Η ποιότητα του ελληνικού τραγουδιού έχει πέσει. Υπάρχουν όμως μουσικοί, παλιοί και νέοι, οι οποίοι προσπαθούν, αλλά δεν τους ξέρουμε γιατί δεν αποτυπώνεται δισκογραφικά η δουλειά τους. Το Ιντερνετ είναι χαοτικό».
Ετσι βρήκε έδαφος να ξεπεταχτεί η τραπ; «Χαραμάδες πάντα υπήρχαν στο σπίτι της μουσικής, απλώς παλιά οι άνθρωποι γνώριζαν τη χαρά της ακρόασης και του διαβάσματος, και επίσης σκούπιζαν οποιαδήποτε βρωμιά έμπαινε στο σπίτι. Σήμερα το είδος αυτό αισθάνεται κυρίαρχο σε ένα άδειο σπίτι. Ομως, ας είμαστε αισιόδοξοι, το μέλλον είναι οι νέοι».