Φωτογραφικό αλφαβητάρι της παλαιάς Ελλάδας

Φωτογραφικό αλφαβητάρι της παλαιάς Ελλάδας

Τα λευκώματα της Ελλης Παπαδημητρίου

1' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει τη φωτογραφική έκθεση «Η αδρή ουσία των πραγμάτων» με τον φακό της Ελλης Παπαδημητρίου, που επιμελήθηκε η ιστορικός Ιωάννα Πετροπούλου, στην Πινακοθήκη Γκίκα (οδός Κριεζώτου 3), από τις 16 Νοεμβρίου 2022 έως τις 7 Ιανουαρίου 2023.

Στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου συντελείται μια «φωτογραφική επανάσταση»: η μετάβαση από το εσώκλειστο περιβάλλον του εργαστηρίου και τις στυλιζαρισμένες πόζες στον υπαίθριο αστικό και αγροτικό χώρο και στην απεικόνισή του. Το μαγικό κουτί –η φωτογραφική μηχανή– σαγηνεύει την Ελλη Παπαδημητρίου, η οποία μαθαίνει την τέχνη ήδη από τα φοιτητικά της χρόνια στην Αγγλία.

Λίγο αργότερα, μετά το 1922, εγκατεστημένη πλέον στην Αθήνα, εντάσσεται σε μια νεανική συντροφιά που πειραματίζεται με τη φωτογραφία. Η σχέση της Ελλης Παπαδημητρίου με τη φωτογραφία ξεπηδάει από τον έρωτα για τη ζωγραφική. Ως στέλεχος της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) και συνεργάτης του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών (ΚΜΣ), εξοπλισμένη με σύγχρονες μηχανές ακολουθεί τους εκπατρισμένους και τους γηγενείς στους χερσαίους και παραθαλάσσιους οικισμούς. Γυρεύοντας μια γλώσσα να εκφραστεί, συγκροτεί από αυτοψία μια νέα πατριδογνωσία. Μέσα από τον φακό, συντάσσει το αλφαβητάρι της παλαιάς αλλά και σύγχρονης Ελλάδας. Η κατάκτηση του χώρου επιτελείται με εργαλείο «τη δική της Kodak».

Μακριά και πέρα από την όποια φολκλορική γραφικότητα, η Παπαδημητρίου απαθανατίζει επίσης την αγροτοποιμενική Ελλάδα, διατηρώντας κριτική απόσταση. Πνεύμα αντιρρητικό, φρόνημα ανατρεπτικό, απορρίπτοντας τον νόθο εξωτισμό, λειτουργεί όχι ως φυσιολάτρης, αλλά ως ανατόμος. Με την εθνολογική της ματιά επιδιώκει «να αναδείξει σωστά την αδρή ουσία των πραγμάτων».

Στη Μεταπολίτευση η Παπαδημητρίου παύει πλέον να φωτογραφίζει. Το 1976 προβαίνει στην πώληση μέρους της φωτογραφικής της περιουσίας στο Μουσείο Μπενάκη. Συγχρόνως, εκδίδει το παλαιό αναξιοποίητο υλικό, εντάσσοντάς το σε νέο ιδεολογικό πλαίσιο. Προτείνει μια επίκαιρη πολιτική και οικολογική σημασιοδότηση του έργου της. Κοινοποιεί για πρώτη φορά την πενηντάχρονη δουλειά της, χωρίζοντας το υλικό θεματικά σε τρεις ενότητες με υπέρτιτλο «Παλιές φωτογραφίες». Κατά σειρά, κυκλοφόρησαν τρία λευκώματα: Ηπειρος-Μακεδονία (εκδ. Ερμής, 1977), Νησιά (εκδ. Κέδρος, 1978) και Αθήνα – Πειραιάς – Καισαριανή (εκδ. Ερμής, 1979).

Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει από τα τρία αυτά λευκώματα λήψεις που τραβήχτηκαν από το 1928 έως την αρχή της δεκαετίας του 1950. Συνιστούν μέρος ενός ευρύτερου συνόλου που δεν έχει ακόμα δει το φως της δημοσιότητας.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή