ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ
Οι πενήντα δύο βασίλισσες
εκδ. Α-Ω, σελ. 80
Εκείνος ο «καλός» από τους ήρωες στον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών» του Τόλκιν δεν είναι που αναρρώνει από μια φαρμακωμένη πληγή και στην ανάρρωσή του συμβάλλει μια απλή πνοή ανέμου; Ενός ανέμου που φθάνει στον τραυματία ανέγγιχτος, προερχόμενος από καθαρότατες πηγές, από απάτητες χιονισμένες κορυφές; Από μιαν ανάλογα φρέσκια και ταυτόχρονα παλιά πηγή ερωτικής πλησμονής μοιάζει να καταφθάνουν, στροβιλιζόμενα σε άνεμο παραμυθιού, τα 52 ερωτικά πεζοποιήματα του Χρήστου Κανελλόπουλου. Εχουμε συνηθίσει ο έρωτας στη λογοτεχνία να είναι είτε κυρίως ερωτισμός έως πορνό είτε κυρίως συναίσθημα έως μελό, ενώ σπανιότατα τα δύο αυτά συνδυάζονται με χιούμορ και ανάλαφρη διάθεση.
Οι υπό συζήτηση «βασίλισσες» ξαφνιάζουν, γιατί δεν αφήνουν τίποτε απέξω, ενώ ταυτόχρονα ισορροπούν σε έναν σύνθετο ζυγό. Ευφάνταστες και τολμηρές, τρυφερές και σκαμπρόζικες, καμιά φορά μας καίνε λίγο την καρδιά, ίσα ίσα για να μας θυμίσουν κάτι από την εφηβεία, άλλοτε απευθύνονται περισσότερο στο βασικό ένστικτο, που κυβερνά τον άνθρωπο μέχρι το τέλος. Ποτέ δεν είναι μόνο το ένα ή μόνο το άλλο. Για να πετύχει με αξιώσεις η συνταγή χρειάζεται ύφος ιδιαίτερο, φόρμα που θα ξαφνιάσει, περιορισμός που θα καναλιζάρει αποτελεσματικά προστατεύοντας από την κοινοτοπία και την υπερχείλιση, ένα καρύκευμα που θα γοητεύσει με το ρίσκο του. Ο Κανελλόπουλος επιλέγει τη γνώριμη γεωμετρία της τράπουλας, κλείνοντας το μάτι τόσο στο χιούμορ όσο και στο νουάρ. Αυτό είναι ήδη μια καλή αρχή. Επιχειρεί ακραίες αναμείξεις. Πότε λυρισμός και πότε πορνογραφία, πότε χιούμορ και πότε θλίψη, πότε ρεαλισμός και πότε φαντασία – χρειάζονται, σαν να μας λέει, όλα τα όπλα στον έρωτα, εκεί όπου όλα (ως γνωστόν) επιτρέπονται. Αν όχι στον έρωτα τον ίδιο, οπωσδήποτε πάντως στην τέχνη που τον αφορά.
Οι «βασίλισσες» είναι γραμμένες υπό την οπτική ενός άνδρα που ερωτεύεται, ποθεί αλλά προπάντων αυτοσαρκάζεται. Μαζί με τα πλάσματα της φαντασίας του, πληροφορούμαστε εντέλει αρκετά και για τον ίδιο. Μολονότι δηλαδή το βιβλίο μοιάζει εκ πρώτης όψεως ένα μίνι εγκυκλοπαιδικό λεξικό των φαντασιώσεων ενός ετεροφυλόφιλου άνδρα, δεν περιγράφει τις γυναίκες-βασίλισσες υπό κάποιο ψυχρό, δήθεν αντικειμενικό πρίσμα, ανεξάρτητα από το περιγράφον υποκείμενο. Σκιαγραφείται προσεκτικά ένα «εγώ» που συμπρωταγωνιστεί, αφήνοντας εδώ κι εκεί τα διαπιστευτήριά του, τα βάσανα, τους δισταγμούς, τους φόβους και τις αναστολές του. Με αφορμή τις βασίλισσες διαγράφεται ελλειπτικά η περιπέτεια του βίου ενός άνδρα που, προσχηματικά κρυμμένος πίσω από τις βασίλισσές «του», παίζει ένα κρυφό παιχνίδι σαγήνης με τις αναγνώστριες και τους αναγνώστες.
Είναι αυτός που, σε συγκεκριμένο τόνο, με ιδιαίτερη χροιά, κρυφοκοιτά και χουφτώνει, γλυκομιλά και εγκαταλείπει, παρατηρεί ως τρίτος και καμιά φορά ως «ο Supermiserableman, ο πιο πικραμένος υπερκακός όλων των εποχών», που θα σκοτώσει, ο ανόητος, την «καλή βασίλισσα της ελπίδας». Συμπληρώνουμε λοιπόν νοερά τον τίτλο: 52 βασίλισσες και ο (πραγματικός ή επίδοξος ή φανταστικός) εραστής τους, ο χαρτοπαίκτης «τους». Ή μήπως ο ποιητής τους; Γνωρίζαμε τον Κανελλόπουλο ως στιχουργό, σεναριογράφο και περφόρμερ μεταξύ άλλων από τη συνεργασία του με τον Κραουνάκη και τη Σπείρα-Σπείρα (2000-2001) ή την παράσταση «Καρδιά με κόκκαλα. Βίος και πολιτεία του ποιητή Ν. Λαπαθιώτη» (2006).
Το υπό συζήτηση πρώτο ποιητικό βιβλίο του τέρπει ακολουθώντας τον χρυσό κανόνα «τόσο όσο». Πλάι στην «τελείως γυμνή βασίλισσα» φιγουράρει η «ρομαντική», ενώ η «βαριά βασίλισσα» («Σφαιροβόλα μου/ Δισκοβόλα μου/ Κανονιοφόρε μου/ Θωρηκτό Ποτέμκιν/ Μπαμπάτσικο») εξισορροπείται από τη μινιμαλιστική Ella («Ελα, έλα όπως είσαι») και τη «Βασίλισσα του Σκρουτζ». Διαβάζεται απνευστί και κατ’ επανάληψη.