Η «κουλτούρα της ακύρωσης», ο Ντέιβ Σαπέλ και ο Κάνιε Γουέστ

Η «κουλτούρα της ακύρωσης», ο Ντέιβ Σαπέλ και ο Κάνιε Γουέστ

Ολο και περισσότεροι καλλιτέχνες προτιμούν την αυτολογοκρισία από το ρίσκο τού να μείνουν έκθετοι απέναντι σε μια κοινότητα έτοιμη να τους κακοχαρακτηρίσει

2' 44" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Εσείς αλήθεια βλέπετε ακόμα τα κωμικά special του Ντέιβ Σαπέλ; Χορεύετε με τα τραγούδια του Μάικλ Τζάκσον; Απολαμβάνετε το ίδιο μια ταινία με τον Κέβιν Σπέισι; Για κάποιους τα ερωτήματα θα μπορούσαν να είναι και ρητορικά, ωστόσο στην τέχνη σπάνια οι απαντήσεις δίνονται με όρους άσπρου-μαύρου. Από την άλλη, εν έτει 2022, και έπειτα από μια εκτεταμένη περίοδο σχεδόν απεριόριστης εκφραστικής ελευθερίας, η καλλιτεχνική πράξη μοιάζει να αποκτά και πάλι στεγανά. Μιλάμε ξανά για τα όρια της σάτιρας· για το σκοτεινό παρελθόν κάποιων καλλιτεχνών ή και της ίδιας της τέχνης· για τα κριτήρια με τα οποία εκτιμάται ένα έργο. Και κάποιοι που είχαν άλλοτε δοξαστεί καταλήγουν στο περιθώριο.

«Κουλτούρα της ακύρωσης» το λένε με μια φράση, όμως η Αντρεα Γκίλμπερτ, τεχνοκριτικός και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν δέχεται τον όρο. «Αυτός είναι ένας όρος που σε μεγάλο βαθμό εφευρέθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τον Ντόναλντ Τραμπ, ώστε να παρουσιαστούν ως διωκόμενοι αυτός και οι ακόλουθοί του. Κανείς δεν διώκεται στην πραγματικότητα για τις απόψεις του. Ο Κάνιε Γουέστ έκανε απαίσια αντισημιτικά σχόλια και συνεχίζει να έχει περισσότερους ακολούθους στα κοινωνικά δίκτυα από όσους Εβραίους υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο», ανέφερε η ίδια χαρακτηριστικά στο πρόσφατο ντιμπέιτ με τίτλο «Is “cancel culture” killing the arts?» («Σκοτώνει η “κουλτούρα της ακύρωσης” τις τέχνες;») που διεξήχθη στην Ελληνοαμερικανική Ενωση.

Εκεί διατυπώθηκαν αρκετές και ενδιαφέρουσες απόψεις, περισσότερο νόημα ωστόσο έχουν σε αυτές τις περιπτώσεις τα ερωτήματα. Μπορεί να διαχωριστεί ο καλλιτέχνης από το έργο του; Πόσο νόημα έχει να συνοδεύεται μια κλασική ταινία, όπως το «Οσα παίρνει ο άνεμος», από κείμενο που διευκρινίζει πως εκεί προβάλλονται εικόνες υπέρ της δουλείας που δεν έχουν θέση στον σύγχρονο κόσμο; «Επιτρέπεται» ένας άνδρας να δημιουργήσει ένα έργο (λογοτεχνικό, κινηματογραφικό, θεατρικό κ.ο.κ.) που να συμπεριλαμβάνει τη γυναικεία εμπειρία και το αντίστροφο;

«Αν εξαιρέσουμε τις αποδεδειγμένα ποινικές περιπτώσεις, νομίζω πως όλα τα υπόλοιπα είναι συζητήσιμα. Προφανώς εξαρτάται από το πώς αισθάνεται ο καθένας, σε κάθε περίπτωση οι αποφάσεις είναι αδύνατο να ληφθούν με όρους άσπρου-μαύρου», υποστήριξε από την πλευρά του ο Χοφνέιγκλ Κιμ, εικονογράφος γραφίστας και επισκέπτης καθηγητής του Hellenic American College. Το πραγματικό πρόβλημα με τη λεγόμενη «κουλτούρα της ακύρωσης» βέβαια δεν έχει να κάνει τόσο με τα έργα του παρελθόντος, αλλά με αυτά του σήμερα και του αύριο. Το γεγονός δηλαδή πως όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες προτιμούν –συνειδητά ή ασυνείδητα– την αυτολογοκρισία από το ρίσκο του να μείνουν έκθετοι απέναντι σε μια κοινότητα έτοιμη να τους κακοχαρακτηρίσει σε πρώτη ευκαιρία.

Ειδικά στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση η συγκεκριμένη τάση είναι πια περίπου κανόνας, παρόλο που η αφετηρία είναι ευγενής. Διότι τα σύγχρονα κινήματα (#MeToo, αντιρατσιστικά κ.ο.κ.) στοχεύουν πράγματι και ορθά στην εξισορρόπηση ανισοτήτων που υφίστανται εδώ και αιώνες, όμως η σαρωτική τους επίδραση οδηγεί συχνά σε μια ομογενοποίηση που μόνο προοδευτική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Και τέλος υπάρχουν οι στιγμές… αμηχανίας. Ο Ντέιβ Σαπέλ για παράδειγμα να χαρακτηρίζεται από τους ίδιους ανθρώπους «ιδιοφυής κωμικός με κοφτερή γλώσσα» όταν κατακεραυνώνει την καταπιεστική λευκή Αμερική και «αδαής» και «ξεπερασμένος» όταν στρέφει τα βέλη του στην LGBTQ+ κοινότητα.

Μια ενδιαφέρουσα διατύπωση πάντως πάνω στα όρια του λόγου, αλλά και στον ρόλο της εκπαίδευσης σε όλη αυτή τη διαδικασία, με την οποία συμφώνησαν όλοι, έκανε η Αντρεα Γκίλμπερτ: «Το είδος της εκπαίδευσης που λαμβάνει κανείς μπορεί να αποτελέσει είτε την οροφή (σ.σ. το σύνορο) είτε τη βάση του μίσους».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή