Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ: Ο αιχμηρός ποιητής που δεν χαρίστηκε στις ουτοπίες

Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ: Ο αιχμηρός ποιητής που δεν χαρίστηκε στις ουτοπίες

Σε ένα από τα τελευταία έργα του, μια συλλογή δοκιμίων με τίτλο «Fallobst» («Πεσμένα φρούτα»), άφηνε για λίγο το συνήθως αιχμηρό ύφος του για να γράψει ότι πλέον αισθανόταν «σαν ένα λάστιχο αυτοκινήτου που σιγά σιγά χάνει αέρα»...

2' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σε ένα από τα τελευταία έργα του, μια συλλογή δοκιμίων με τίτλο «Fallobst» («Πεσμένα φρούτα»), άφηνε για λίγο το συνήθως αιχμηρό ύφος του για να γράψει ότι πλέον αισθανόταν «σαν ένα λάστιχο αυτοκινήτου που σιγά σιγά χάνει αέρα», αλλά και για να υπογραμμίσει τη σημασία «της τέχνης τού να αποχαιρετάς τη ζωή όσο πιο αργά και διακριτικά γίνεται». Αραγε γνώριζε κάτι; Τι άλλο, εκτός από το ότι μόλις είχε συμπληρώσει την ένατη δεκαετία της ζωής του; Το αναπόφευκτο ήρθε τελικά χθες: όπως ανακοίνωσε ο εκδοτικός οίκος Suhrkamp, ο Γερμανός ποιητής, δοκιμιογράφος, συγγραφέας αλλά και εκδότης Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ πέθανε σε ηλικία 93 ετών.

Γεννήθηκε στη μικρή πόλη Καουφμπόιρεν της Βαυαρίας, ως το μεγαλύτερο από τα τέσσερα παιδιά ενός τεχνικού τηλεπικοινωνιών και μιας νηπιαγωγού. Η οικογένεια σύντομα μετακόμισε στην αγαπημένη των ναζί Νυρεμβέργη και ο έφηβος Εντσενσμπέργκερ στρατολογήθηκε στη χιτλερική νεολαία, καθώς όμως ήδη αγαπούσε περισσότερο το γράψιμο και το διάβασμα, αποβλήθηκε. «Ημουν πάντα ανίκανος να γίνω καλός συμπολεμιστής, δεν μπορώ να στοιχηθώ στη γραμμή. Δεν είναι στον χαρακτήρα μου. Ισως αποτελεί ελάττωμα, αλλά δεν μπορώ να κάνω αλλιώς», έλεγε σε μια συνέντευξή του στον Guardian το 2010.

Ο Γερμανός στοχαστής και εκδότης Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ πέθανε σε ηλικία 93 ετών.

Αφορμή για εκείνη τη συνέντευξη ήταν το «Χάμερσταϊν ή Περί ιδιορρυθμίας» (εκδ. Καστανιώτη), ένα υβρίδιο μυθιστορήματος και ντοκουμέντου που ακτινογραφούσε τη γερμανική και ευρωπαϊκή παθολογία από την άνοδο του Χίτλερ μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Παρόμοια συγγραφική μέθοδο ο Εντσενσμπέργκερ είχε ακολουθήσει δεκαετίες πριν και στο κλασικό «Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας» (εκδ. της Εστίας), μια βιογραφία του αναρχικού ήρωα της Ισπανικής Επανάστασης του 1936, Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι. Και ενώ τα δύο έργα μοιάζουν ίσως να φέρουν ένα διακριτό πολιτικό πρόσημο, τα πράγματα με τον Εντσενσμπέργκερ δεν ήταν ποτέ απλά, ήδη από την πρώτη του ποιητική συλλογή, «Υπεράσπιση των λύκων έναντι των αμνών» (1957), που εκτός από τις ειρωνικές νύξεις και τις έντονες μεταφορές της γλώσσας της, παρέμενε επίμονα αταξινόμητη. Ο Εντσενσμπέργκερ στηλίτευε τότε τη χώρα του επειδή αντί να αναμετρηθεί με το ναζιστικό παρελθόν πανηγύριζε για το μεταπολεμικό οικονομικό της θαύμα. Κατόπιν υπήρξε μέλος της λογοτεχνικής ομάδας «Gruppe 47» και ιδρυτής της ριζοσπαστικής περιοδικής έκδοσης Das Kursbuch, ενώ όταν πήγε να ζήσει για ένα διάστημα στην Κούβα διαπίστωσε ότι «τα είχαν θαλασσώσει» και κάπως έτσι «αυτό το πείραμα τελείωσε για μένα τότε». Και περίπου δέκα χρόνια πριν εξέφραζε τον ώριμο ευρωσκεπτικισμό του στο «Γλυκό τέρας Βρυξέλλες» (εκδ. Νεφέλη).

Σε κάθε περίπτωση, συγκαταλεγόταν ήδη στις σημαντικότερες φωνές της γερμανικής μεταπολεμικής λογοτεχνίας, μαζί με τους Γκίντερ Γκρας, Μάρτιν Βάλσερ, Ούβε Γιόνσον και Χάινριχ Μπελ. Αυτό όμως που τον ξεχώριζε, το είχε ίσως διακρίνει ο Φλόριαν Ιλις, κριτικός λογοτεχνίας της εφημερίδας Die Zeit, ο οποίος έγραφε πριν από λίγα χρόνια: «Κάθε φορά που η Γερμανία άρχιζε να ονειρεύεται, ο Εντσενσμπέργκερ είχε ήδη ξυπνήσει ξανά. Συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες γερμανικές ψευδαισθήσεις και ουτοπίες, αλλά αντιλήφθηκε τα όριά τους γρηγορότερα από τον οποιοδήποτε. Φυσικά, πάντοτε θα υπάρχουν κάποιοι που θα προτιμούν να συνεχίσουν να ονειρεύονται και δεν θα του συγχωρούν το ταλέντο του να αιχμαλωτίζει την πραγματικότητα».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή