Τα φαρμακεία της αθηναϊκής ιστορίας

Τα φαρμακεία της αθηναϊκής ιστορίας

Η μελέτη της Αντιγόνης Παυλίδου ανιχνεύει την οργάνωση των φαρμακείων από τα χρόνια του Οθωνα

2' 49" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Εξυφαίνοντας ένα πανόραμα κοινωνικής ιστορίας, η Αντιγόνη Παυλίδου εστιάζει το βλέμμα μας στα φαρμακεία. Καταγράφει και εξιστορεί την ίδρυση των πρώτων φαρμακείων στην Αθήνα και την εξέλιξή τους έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε ένα βιβλίο πυκνό σε πληροφορία και εξαντλητικό σε έρευνα.

Είναι ενδιαφέρον πως η ίδια η Αντιγόνη Παυλίδου είναι φαρμακοποιός και πως με οδηγό την αγάπη της για την Αθήνα και την Ιστορία προχώρησε στην εκπόνηση μιας πλήρους μελέτης που παρέχει γνώση και πολύτιμα τεκμήρια για την οργάνωση των φαρμακείων στην πρωτεύουσα από τα χρόνια του Οθωνα έως το 1940.

Είναι μια ολόκληρη εκατονταετία, η μακρά περίοδος οργάνωσης και θωράκισης της αστικής κοινωνίας, η κατίσχυση της επιστήμης έναντι των πρακτικών ή κομπογιαννιτών, η διάχυση μιας νέας κοινωνικής ιεράρχησης.

Η Αντιγόνη Παυλίδου διαθέτει χωρίς αμφιβολία χάρισμα για έρευνα, έχει δηλαδή μέθοδο και υπομονή, και αξιοποιεί πλήθος πηγών και αρχείων, έτσι ώστε το βιβλίο της «Τα Φαρμακεία των Αθηνών» με υπότιτλο «Από την έλευση του Οθωνα ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» (εκδ. Εύμαρος) όχι μόνο να εμπλουτίζει τη βιβλιογραφία, αλλά να εμβαθύνει στην κατανόηση ενός κλίματος.

Επί της ουσίας, και παρότι είναι μια ιστορία των πρώτων φαρμακείων και των ονομαστών φαρμακοποιών της παλιάς Αθήνας, το βιβλίο της Αντιγόνης Παυλίδου συνιστά μια παράλληλη ιστόρηση της κοινωνικής συγκρότησης της πρωτεύουσας, όπως και μια πυκνή ανθρωποκεντρική αφήγηση.

Το βιβλίο συνιστά μια παράλληλη ιστόρηση της κοινωνικής συγκρότησης της πρωτεύουσας.

Πρόοδος και εξέλιξη

Η ανθρωπογεωγραφία των φαρμακοποιών, στην οποία ο αναγνώστης θα εντοπίσει και πολλά γνωστά ονόματα, όπως του Δαμβέργη, του Μπακάκου, του Λήτου ή του Μαρινόπουλου, αναπτύσσεται με τρόπο διεισδυτικό μέσα στο σώμα της αθηναϊκής κοινωνίας, που και εκείνη γινόταν σταδιακά ένα μεγάλο χωνευτήρι. Τα φαρμακεία της Αθήνας ήδη από τον 19ο αιώνα ήταν ταυτισμένα με την πρόοδο και την εξέλιξη αλλά και την κοινωνική συνοχή. Ενδιαφέρον είναι το στοιχείο της παρασκευής φαρμάκων και καλλυντικών ειδών από τους ίδιους τους φαρμακοποιούς, πρακτική που στο παρελθόν ήταν γενικευμένη.

Τα φαρμακεία της αθηναϊκής ιστορίας-1
Επάνω αριστερά, το Φαρμακείο Χριστόπουλου στην Ηπείρου 70 (1913) από το αρχείο Νίκου Ρουσέα και δεξιά, το Φαρμακείο Μαρινόπουλου της οδού Σόλωνος (1893). Φωτογραφίες φαρμακείων, σφραγίδες, αποδείξεις, αποκόμματα διαφημίσεων συνθέτουν την εικονογράφηση του βιβλίου.

Ο αναγνώστης θα αντιληφθεί επίσης ότι η εξέλιξη των φαρμακείων ακολουθούσε και μια γενεαλογία και ότι συχνά η κοινωνική γεωγραφία μιας περιοχής περιλάμβανε απαραιτήτως τα φαρμακεία ως εξέχοντα σημεία αναφοράς.

Ενδεικτική και χαρακτηριστική είναι η αντίδραση του αρχιτέκτονα Νίκου Ρουσέα, ως αναγνώστη πλέον της μελέτης της Αντιγόνης Παυλίδου: «Είχα τη χαρά», αναφέρει, «να δω το φαρμακείο του προπάππου μου Γεωργίου Βαμβύλη, μετέπειτα (του παππού μου) Αντωνίου Σπ. Ρουσέα και του πατέρα μου Σπύρου Αντ. Ρουσέα (Λένορμαν 35, έτος ιδρύσεως 1880)… Είδα επίσης το φαρμακείο του άλλου μου παππού Νικολάου Κ. Χριστόπουλου, πατέρα της μητέρας μου, μετέπειτα Αγγέλου Νικ. Χριστόπουλου (Ζωοδόχου Πηγής και Αραχώβης)… Υπάρχει αναφορά και στο Φαρμακείο Δημητρίου Κ. Χριστόπουλου, αδελφού του παππού μου, στην οδό Ηπείρου και Λιοσίων, μετέπειτα Κώστα Δ. Χριστόπουλου και κατόπιν του ξαδέλφου μου Δημήτρη Κ. Χριστόπουλου… Ιστορίες της Αθήνας κι αυτές…».

Τα «Φαρμακεία» της Αντιγόνης Παυλίδου, με την πλούσια βιβλιογραφία τους και την απόδοση στις πηγές όλων των στοιχείων, είναι μια σημαντική συμβολή στον εμπλουτισμό της γνώσης για την ιστορία της Αθήνας. Ταυτόχρονα μας υπενθυμίζει, εμμέσως, πως η Αθήνα, σε αντίθεση με άλλες πρωτεύουσες με σεβασμό στην ιστορία τους, δεν έχει διατηρήσει κανένα παλιό φαρμακείο ως αξιοθέατο αλλά και λειτουργούσα επιχείρηση ταυτόχρονα. Τραυματική η μνήμη από την κατεδάφιση του φαρμακείου του Δαμβέργη επί της οδού Πανεπιστημίου 39 στη δεκαετία του 1970.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή