Τα ερωτήματα του Ξένου

Εκθεση στο Μέγαρο με σχέδια του ζωγράφου που βγαίνουν για πρώτη φορά στο φως

3' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Η εποχή που ζούμε είναι από τις πιο σημαντικές για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Για μένα είναι ένα πέρασμα σε έναν νέο κόσμο. Αυτό το μεταβατικό στάδιο δεν μπορεί παρά να εμπεριέχει και τραγικά γεγονότα –ασυνεννοησία, πολέμους, ασθένειες– έως ότου η εξέλιξη ολοκληρωθεί και η κατάσταση σταθεροποιηθεί», λέει ο ζωγράφος Γιώργος Ξένος στη συζήτησή μας με αφορμή την έκθεσή του που εγκαινιάζεται αύριο στο annexM του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Είναι λοιπόν σκοτεινό και δυσοίωνο το μέλλον που θα ζήσουμε;

«Κάθε άλλο», σχολιάζει. «Είναι η ευκαιρία μας να προχωρήσουμε εκτός των ορίων που έως τώρα θεωρούσαμε δεδομένα. Μέσα από τις συγκρούσεις ανακαλύπτει κανείς το καινούργιο, αρκεί να βγει από τη σύγχυση που παράγουν τα γεγονότα. Ας πάρουμε μια απόσταση. Ας σταθούμε για λίγο ακίνητοι για να επεξεργαστούμε τα δεδομένα, να διαχειριστούμε τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες μας».

Περισυλλογή λοιπόν, αυτό ακριβώς μας προτείνει ο ζωγράφος, και η λέξη έχει περάσει στον τίτλο της έκθεσης «Τόποι περισυλλογής», την οποία επιμελείται η ιστορικός τέχνης και διευθύντρια του annexM Αννα Καφέτση. Σκοπός της, ολοκληρώνοντας τον κύκλο των μονογραφικών εκθέσεων δοκιμιακού χαρακτήρα του 2022, είναι να μας παρουσιάσει έναν καλλιτέχνη, που «θέτει ερωτήματα ψυχαναλυτικά αλλά και πολιτικά», σχολιάζει η ίδια, «μέσα από ένα σχήμα ανοιχτού-κλειστού, σαν ένα “παιχνίδι” που ταυτόχρονα κρύβει και φανερώνει τα νοήματά του».

«Εχω ξεχωρίσει εδώ και χρόνια τη δουλειά του Ξένου», λέει η κ. Καφέτση, «και αυτή τη φορά με ενδιέφερε να δω το υλικό του με διαφορετικό τρόπο, ως αλληγορία και μεταφορά. Για να δημιουργηθεί η έκθεση ανοίξαμε και πάλι το αρχείο των σχεδίων του, είδαμε τα σημειωματάριά του ήδη από το τέλος της δεκαετίας του 1980 όταν βρισκόταν στο Βερολίνο, και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε υιοθετώντας την αρχειακή συνθήκη. Οι αρχειακοί τόποι των έργων δημιουργούν νησίδες τάξης και μαζί αταξίας στον εκθεσιακό χώρο, που γεννούν πολλαπλές ερμηνείες, εσωτερικές διαδρομές σκέψης και σιωπής». Στο κέντρο έχει τοποθετηθεί σε κυκλική διάταξη μια υπερμεγέθης εικαστική εγκατάσταση, μια εικαστική αλληγορία, ένα απομονωτήριο, που αποτελεί τον κατεξοχήν τόπο περισυλλογής της έκθεσης.

Τα κατά κύριο λόγο μαυρόασπρα σχέδια, «το σχέδιο είναι η αναπνοή του Γιώργου Ξένου», λέει η επιμελήτρια, δημιουργούν τεράστιες επιτοίχιες συνθέσεις, πολύπτυχα με μήκος έως και 11 μέτρα, ανοιχτά στο βλέμμα και στην αντίληψη κάθε θεατή. Ο ζωγράφος μάς καλεί να σταθούμε μπροστά στα δεκάδες μικρά καρέ που απαρτίζουν καθεμία από τις τέσσερις μεγάλες συνθέσεις και με πλήρη ελευθερία, βάσει της ιδιοσυγκρασίας και των βιωμάτων μας, να «προβάλουμε» επάνω τους τη δική μας ταινία-αφήγηση.

Τα ερωτήματα του Ξένου-1
Το έργο του Γιώργου Ξένου «Μαύρος Καθρέφτης» (2013). [Δημήτρης Γλύκας]

 

«Είναι κάθε φορά το ίδιο έργο που προχωράει σε κεφάλαια, βαδίζω στον ίδιο δρόμο με διαφορετικά μέσα», λέει ο Γιώργος Ξένος.

Μεταλλικές μονοκοντυλιές

Για όσους έχουμε παρακολουθήσει το έργο του Ξένου –τελευταία φορά το 2021 είδαμε στα Φυτεμένα Δώματα του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος τη σειρά «Διερχόμενοι» και «Επτά Πύλες», ζωγραφικές μεταλλικές μονοκοντυλιές στον χώρο– αναγνωρίζουμε τη στέρεη βάση της εργασίας του. «Είναι κάθε φορά το ίδιο έργο που προχωράει σε κεφάλαια, βαδίζω στον ίδιο δρόμο με διαφορετικά μέσα, και μοναδικό σκοπό την έκφραση», εξηγεί ο ίδιος.

Με κορμό τη ζωγραφική σε χαρτί η έκθεση του annexM περιλαμβάνει 102 έργα διαφόρων περιόδων που στην πλειονότητά τους βγαίνουν για πρώτη φορά στο φως από το αρχείο του καλλιτέχνη. Εκτός από τα μεγάλων διαστάσεων επιτοίχια πολύπτυχα και εγκαταστάσεις, ο επισκέπτης μπορεί να ανοίξει τα μεγάλα συρτάρια των μεταλλικών φωριαμών και να ανακαλύψει σειρές σχεδίων με πολυάριθμες παραλλαγές του ίδιου θέματος και βιβλία-σημειωματάρια από την παραμονή του στο Βερολίνο έως σήμερα. Εκτίθενται επίσης ψηφιακές φωτογραφίες και σύντομα βίντεο από κινητό, μια άγνωστη καλλιτεχνική πτυχή του πολυδιάστατου έργου του ζωγράφου.

Οι «δημόσιες» τοιχογραφίες, οι τόσο ανοιχτές στο μάτι του θεατή –οικείες στιγμές της χαώδους ζωή μας– εναλλάσσονται με ζωγραφικές «μινιατούρες»: μία και μοναδική ακουαρέλα σε μπλε χρώμα εκφράζει πλήρως τα νοήματά της μέσα στην απλότητα σαν ποίημα χαϊκού, ενώ ένα μικρό ακέφαλο «ειδώλιο» καθρεφτίζεται σε έναν αυθεντικό μαύρο καθρέφτη εποχής, αναφορά στους πειραματισμούς παλαιότερων εποχών για την αναζήτηση των πολλών διαστάσεων της πραγματικότητας. Από τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία της έκθεσης, τα σχέδια πάνω σε πεντάγραμμα, στα οποία κάθε κηλίδα χρώματος δυνητικά μεταφράζεται σε ήχο. «Η εικόνα είναι η παρτιτούρα του ήχου, ο ήχος η παρτιτούρα της εικόνας», λέει ο καλλιτέχνης μιλώντας για τη συνύπαρξη εικόνας και ήχου στο έργο του, με πολύτιμες αναφορές στον «δικό» μας Ιάννη Ξενάκη και τον Αμερικανό πρωτοπόρο συνθέτη Τζον Κέιτζ.

«Τόποι περισυλλογής», έως 5 Μαρτίου 2023, στην Υπηρεσιακή Αυλή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή