«Παίρνεις ένα σενάριο σε μια λευκή κόλλα χαρτί, η δράση είναι καταιγιστική, οι χαρακτήρες είναι ολοκληρωμένοι, όμως κινούνται στο πουθενά. Δεν υπάρχει κόσμος που να τους περικλείει μέχρι o production designer μιας ταινίας να δημιουργήσει γι’ αυτούς ένα περιβάλλον», μου λέει ο Ρικ Κάρτερ, ο δύο φορές βραβευμένος με Οσκαρ Production Designer που έχει συνεργαστεί με τη χρυσή τετράδα του παγκόσμιου σινεμά: Στίβεν Σπίλμπεργκ, Ρόμπερτ Ζεμέκις, Τζέιμς Κάμερον, Τζ. Τζ Αμπραμς. «Υπάρχει ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας», τονίζει.
Ακόμη και αν δεν είχε να επιδείξει τα χρυσά αγαλματίδια προς επίρρωση μιας σπουδαίας καριέρας, μερικοί μόνο τίτλοι από την πλούσια φιλμογραφία του θα αρκούσαν για να οδηγήσουν κάποιον στο ίδιο συμπέρασμα: «Avatar», «Star Wars», «Forrest Gump», «Πολικό εξπρές», «Επιστροφή στο μέλλον II» και «ΙΙΙ», «Jurassic Park«, «A.I.», «Ναυαγός», «Μόναχο» και η τελευταία, «The Fabelmans», του Στίβεν Σπίλμπεργκ. «Ο Σπίλμπεργκ μου είπε κάποτε πως “οι καλύτερες ιδέες μου είναι αυτές που σκέφτηκες εσύ”, οπότε θα έλεγα πως ο ένας συμπληρώνει τον άλλον», μου λέει.
«Μου αρέσουν οι ταινίες που μιλούν για το ταξίδι, την ανακάλυψη», αναφέρει. «Εξάλλου από τα ταξίδια και την περιπλάνησή μου στον κόσμο ξεκίνησε και η δική μου σχέση με το σινεμά». Διευκρινίζει ότι ενώ γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λος Αντζελες, δεν είχε σκεφτεί ποτέ πως θα μπορούσε να περνάει τη μέρα του σε ένα πλατό. Τέλη της δεκαετίας του ’60 και ενώ έχει γίνει δεκτός στο πανεπιστήμιο, στο τμήμα της κοινωνιολογίας, τα παρατάει και αποφασίζει να γνωρίσει τον κόσμο. Είναι η εποχή που έχει ξεσπάσει ο πόλεμος στο Βιετνάμ και η συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και προσπαθεί να ικανοποιήσει τον νεαρό επαναστάτη που «διαμαρτύρεται» μέσα του.
Ταξιδεύει για ένα χρόνο και πολλούς από τους ανθρώπους που συναντά στους προορισμούς του –Νεπάλ, Ινδία, Ταϊλάνδη, Κένυα– τους ζωγραφίζει. «Πάντα με ενδιέφεραν οι άνθρωποι και τώρα αν το σκεφτείς από τους ανθρώπους ξεκινώ, τον δικό τους κόσμο χτίζω. Η αλληλεπίδραση του περιβάλλοντος με τον άνθρωπο είναι αυτό που γεννάει την ατμόσφαιρα». Επιστρέφει στη Νέα Υόρκη, ολοκληρώνει τις σπουδές του και αρχίζει να εργάζεται σαν καλλιτέχνης, τα φέρνει δύσκολα και έτσι καλεί τον πατέρα του. «Τι θα μπορούσα να κάνω εγώ στο Χόλιγουντ; Πώς θα μπορούσα να έρθω σε επαφή με έναν art director;». O πατέρας του τον σύστησε στον Ρόμπερτ Σίλμπερτ, art director σε ταινίες όπως «Chinatown», «Το μωρό της Ρόζμαρι», «Πρωτάρης». «Μου φέρθηκε σαν θείος, ήταν γενναιόδωρος μαζί μου, μου έδειξε τι σημαίνει αυτή η δουλειά και με βοήθησε να βρω τον δικό μου δρόμο, τη δική μου έκφραση».
Αναφέρει ότι η κατεύθυνση που δίνει ένας σκηνοθέτης λειτουργεί σαν καμβάς για να απελευθερώσει ο production designer τη δική του φαντασία. «Μου δίνουν μια γενική κατεύθυνση και έπειτα σκέφτομαι πώς θα ενεργούσα εγώ αν ήμουν ήρωας στην ταινία τους, τι θα έβλεπα, πού θα έμενα, τι θα άγγιζα, πώς θα κινούμουν. Πρέπει το ψέμα μου να το πιστέψω πρώτος. Αν δεν συμβαίνει αυτό, πρέπει να αναθεωρήσω αυτά που σκέφτομαι σε σχέση με την ιστορία».
Ο Σπίλμπεργκ μου είπε κάποτε πως «οι καλύτερες ιδέες μου είναι αυτές που σκέφτηκες εσύ», οπότε θα έλεγα πως ο ένας συμπληρώνει τον άλλον.
Φέρνει ως παράδειγμα εμβληματικές ταινίες του παρελθόντος, όπως «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» ή «Ο μάγος του Οζ». « Αυτοί οι κόσμοι που επισκέπτονται η Ντόροθι και η Αλίκη, δεν υπάρχουν, πρέπει να φανερωθούν όμως μπροστά στα μάτια μας και να διατηρηθεί αυτή η χρυσή ισορροπία ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όνειρο». Μήπως είστε εσείς ο μάγος, τον διακόπτω. «Ο μάγος είναι πάντα ο σκηνοθέτης, εγώ είμαι αυτός που τον εφοδιάζει με τα σωστά ξόρκια για κάθε περίσταση».
Το συναίσθημα
Tι σκέφτεται για όλες αυτές τις τεχνολογίες που έχει πλέον στη διάθεσή του; «Οταν κάναμε το πρώτο “Avatar”, o Κάμερον υποστήριζε πως η τεχνολογία ήταν πίσω σε σχέση με την ιστορία που επιχειρούσαμε να αφηγηθούμε. Τα ψηφιακά μέσα, η επαυξημένη πραγματικότητα σε διευκολύνουν, όμως δεν αρκούν για να πεις μια ιστορία. Ενα εφέ θα σε εντυπωσιάσει για 1 ή 2 λεπτά, πρέπει, ωστόσο, να διασφαλίσεις το συναίσθημα· με κάποιον τρόπο να ερεθίσεις βαθύτερα ένστικτα».
Του λέω πως ο τρόπος που σκέφτομαι τη δουλειά του έχει να κάνει με την υπερβολή. «Δεν σκέφτομαι ποτέ την τέχνη μου με όρους υπερβολής. Σίγουρα πρέπει να υπερβώ όρια, να φανταστώ καταστάσεις, να επινοήσω κόσμους, όμως ξέρετε πίσω από κάθε μας δραστηριότητα είναι “ραμμένη” η έννοια της βαρύτητας. Ζούμε στη Γη, μας ορίζει αυτή η έλξη προς τα κάτω, μπορούμε να ισχυριστούμε πως πετάμε, πως περνάμε μέσα από τοίχους, πως ταξιδεύουμε στον χρόνο, όμως είμαστε σαν δύτες. Πρέπει, όσο δυνατά πνευμόνια και να έχουμε, να βγούμε κάποτε στην επιφάνεια, να πάρουμε ανάσες, να συνδεθούμε με αυτό που γνωρίζουμε».
Στην Ελλάδα βρίσκεται με αφορμή την έκθεση «Cinema & Canvas» στη The Blender Gallery (έως 18/12), όπου θα δείξει σχέδια, υδατογραφίες από τα νεανικά του χρόνια, αλλά και φωτογραφικά κολάζ και άλλες μεικτές τεχνικές από την πολύχρονη διαδρομή του στον χώρο της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Είναι εδώ επίσης για να συμμετάσχει ως ομιλητής σε ένα συνέδριο που φιλοξενείται στον ίδιο χώρο με την έκθεση (17-18/12), με θέμα το Metaverse.
Τον ρωτώ αν είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεται την Ελλάδα. «Ημουν εδώ και πριν από δύο μήνες για ένα συνέδριο πάνω στο production design στις Σπέτσες. Εχει απίστευτη ενέργεια αυτός ο τόπος. Θεωρούμε αυτονόητο να σκεφτόμαστε με τον τρόπο που το κάνουμε, όμως όλα ξεκίνησαν από εδώ. Και η ιδέα του σινεμά πηγαίνει τόσο πίσω. Αν δεν ήταν ο Πλάτωνας να καταγράψει τις σκέψεις του δασκάλου του, να δημιουργήσει ένα προφίλ, να υφάνει μια ιστορία, δεν θα γνωρίζαμε πολλά για τον Σωκράτη, έτσι δεν είναι;».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr