«Το μαγικό πινέλο της Νουρ»: Μια κριτική της αυθαίρετης εξουσίας, για παιδιά

Ένα ηλιόλουστο πρωινό στις 8 Ιανουαρίου, μέσα σε ένα εσαεί σταματημένο βαγόνι τρένου στο Ρουφ, μικροί και μεγάλοι παρασύρθηκαν σε ένα ονειρικό κόσμο. Τον κόσμο της Νουρ. Μακριά από τις τρέχουσες συζητήσεις για πληθωρισμό, υποκλοπές, εκλογές και διαφθορά. Μια, εκ πρώτης όψεως, παιδική παράσταση που εισάγει τα παιδιά αβίαστα στο χώρο της τέχνης και των χρωμάτων, αναδείχθηκε και σε μια καθηλωτική καταγγελία της αυθαίρετης εξουσίας, μια προτροπή να αναμετρηθούμε με τους φόβους μας, να αναλάβουμε ευθύνες και να πάρουμε πρωτοβουλίες. Μια επαναστατική πράξη με περίβλημα animated πίνακες του Πικάσο, του Βαν Γκογκ, του Ντα Βίντσι και του Ρόθκο, με αφοπλιστικό χιούμορ, και με πυρήνα το «είναι» τριών ταλαντούχων ηθοποιών.

Ενώ λοιπόν, η παράσταση ονομάζεται «Το μαγικό πινέλο της Νουρ» δεν επικεντρώνεται μόνο σε αυτόν τον χαρακτήρα. Όλοι οι ρόλοι είναι «πρωταγωνιστικοί». Σε αυτήν την παράσταση ο «ήρωας» ή η «ηρωίδα» είναι το κοινό. Ή καλύτερα όποιος καταφέρει να ακολουθήσει τις παραινέσεις του κειμένου. Παραινέσεις που μπορούν να έχουν άμεσο αποτέλεσμα στην καθημερινότητά μας: αναστοχάσου τα θέλω σου, παραδέξου τους φόβους σου και τότε ίσως απελευθερωθείς, τέλος, αν δεν βρίσκεις διέξοδο ίσως μπορείς να τη «δημιουργήσεις» εσύ, όπως η Νουρ με το πινέλο της. 

Η ηρωίδα είναι πρόσφυγας. Η χώρα της έχει πόλεμο. Ψάχνει να βρει διέξοδο σε άλλα μέρη όπου και γίνεται εντέλει αποδεκτή. Όπως θα συνέβαινε σε ένα παιδί που θέλει να παίξει κι αυτό μπάλα με παιδιά που ήδη παίζουν σε μία αλάνα. Η ομάδα ΒίΔα μας θυμίζει πως παίζαμε όταν είμασταν εμείς παιδιά, χωρίς υπολογιστές και τάμπλετ, χωρίς να έχουμε μπουκώσει από «ερεθίσματα». 

Παιδική Φαντασία και άυλο παιχνίδι ξεδιπλώνονται από την πρώτη σκηνή του έργου:

Δημήτρης: Έλα να περπατήσουμε πάνω στο σχοινί… από την άλλη είναι γκρεμός, έχει λάβα… Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρεις.

Δάφνη: Αφού μόλις πέρασα… 

E, πάτησες τον γκρεμό!

Δημήτρης: Α, τώρα δεν έχει γκρεμό.

Παίζουν πλέον τα παιδιά έτσι; Αργότερα η Νουρ προσπαθεί να βρει τα τρία χρώματα που θα την βοηθήσουν να φτιάξει όλα τα χρώματα της Ίριδας. Αλλά δεν βρίσκει τον δρόμο.

Νουρ/Βίκυ: Αυτός είναι ο γρίφος; Μα ναι αυτός είναι. Πρέπει να βρω την έξοδο. [Το πινέλο την πηγαίνει από εδώ κι από εκεί] Είναι από εδώ; Όχι. Είναι από εκεί; Ούτε εκεί. Μήπως εδώ; Ωχ, δεν μπορώ….

Σε συνδυασμό με το πινέλο, η Νουρ σκέφτεται ότι η «έξοδος δεν είναι πάντα εκεί που κοιτάμε. Μπορεί αν κοιτάξεις λίγο πιο εκεί να υπάρχει μια άλλη έξοδος. Ας πούμε…εδώ…….[Η Νουρ κάνει μαγικά με το πινέλο της που της λέει:] «Η πόρτα είναι ανοιχτή».

Η Νουρ προσπαθεί να φτάσει σε μια χώρα που θα την αποδεχτούν όπως είναι και που θα μπορεί να ζήσει ελεύθερα με τα τρία χρώματα που αποτελούν το «όλο». Ο Πικάσο τη βοηθάει να βρει το μπλε.

Νουρ/Βίκυ: Σας ευχαριστώ πολύ κύριε Πικάσο, δεν ξέρετε πόσο σημαντικό είναι αυτό για μένα. Είμαι από μια χώρα που έχει πόλεμο. Εκεί ο ουρανός δεν είναι ποτέ μπλε.

Πικάσο/Δημήτρης: Έχεις στα χέρια σου το πολύτιμο πινέλο σου. Το καλύτερο όπλο για άμυνα και επίθεση απέναντι στον εχθρό. Να το θυμάσαι αυτό.

Ακολουθεί το κίτρινο του Βαν Γκογκ, όπου η Νουρ έρχεται σε αντιπαράθεση με μια «αυτοκράτειρα» που της αφαιρεί το πολύτιμο πινέλο της. Εδώ έχουμε και την κριτική της αυθαίρετης εξουσίας.

Νουρ/Βίκυ: Οι αυτοκράτειρες που θέλουν πάντα να γίνεται μόνο το δικό τους είναι μπλιαξ μπλιαξ. Πρέπει να βγω από εδώ μέσα και γρήγορα. Πρέπει να πάρω πίσω το πινέλο μου. Η έξοδος δεν είναι πάντα από εκεί που κοιτάμε.

«Θα με βοηθήσεις;» ρωτάει η Νουρ τον υπηρέτη που φυλάει την αυτοκράτειρα, ενώ αυτός κάνει ότι κοιμάται. 

Νουρ/Βίκυ: Μα γιατί τη φοβάστε τόσο πολύ; Εσείς είστε αμέτρητοι και αυτή είναι μια.»

Υπηρέτης/Δημήτρης: Δεν καταλαβαίνεις; Είναι η αυτοκράτειρα. Πρέπει να την υπακούμε πάντα.

Η Νουρ του θυμίζει ότι δεν είναι προς το συμφέρον του οι επιλογές της αυτοκράτειρας.

Υπηρέτης/Δημήτρης: Αν σε ελευθερώσουμε υπόσχεσαι πως θα μας βοηθήσεις;

Νουρ/Βίκυ: Ναι, το υπόσχομαι.

Μετά ακολουθεί η προσπάθεια να πάρουν το τρίτο και τελευταίο χρώμα, το κόκκινο του Ρόθκο. Η Νουρ (Βίκυ) και οι φίλοι της, ο Καπέλος (Δάφνη) και ο Γάτος (Δημήτρης), έρχονται αντιμέτωποι με τους φόβους τους μέσα σε ένα σκοτεινό τούνελ. Μια φωτιά καίει και κινδυνεύουν. Εκεί η Νουρ μας θυμίζει ότι φοβάται να γυρίσει πίσω στη χώρα της που έχει πόλεμο αλλά και ότι χωρίς το κόκκινο δεν θα τα καταφέρει. Η φωτιά κοπάζει και περνάει. Αρχίζουν και οι άλλοι να παραδέχονται τους φόβους τους, ο Καπέλος «το σκοτάδι»…ο Γάτος τους «ανθρώπους που είναι απρόβλεπτοι», μέχρι που η φωτιά σβήνει και περνάνε όλοι τους.

Η χημεία μεταξύ των τριών ηθοποιών είναι πρόδηλη. Και επίσης προφανές είναι ότι συχνά αυτοσχεδιάζουν, όπως άλλωστε κάνουν και τα παιδιά.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η θεατρική ομάδα ΒίΔα μας εντυπωσιάζει. Προηγήθηκε «Το δέντρο που αγαπούσε» που ήταν μια καταπληκτική μεταφορά του βιβλίου, Το δέντρο που έδινε του Σελ Σιλβερστάιν, στη σκηνή. Αυτή τη φορά όμως η Βίκυ Καλπάκα και η Δάφνη Καφεντζή έχουν γράψει ένα πρωτότυπο και πολύτιμο έργο που με απλό και κατανοητό τρόπο μεταδίδει πολύπλοκά και διαχρονικά μηνύματα σε μικρούς και μεγάλους. Η ερμηνεία του Δημήτρη Τσιγκριμάνη συμπληρώνει και γίνεται ένα με αυτή των δύο δημιουργών. Η μουσική του Μάκη Παπαγαβριήλ, η χορογραφία της Πέπης Ζαχαροπούλου, τα σκηνικά της Σμαράγδας Καφετζή, το Αnimation του Νικολάια Γενηγεωργίου, και ο φωτισμός του Βασίλη Κλωτσοτήρα αποτελούν τα υπόλοιπα συστατικά της επιτυχίας. Να το δείτε. Θα άξιζε πραγματικά η εμπειρία αυτή να μετουσιωθεί και σε μορφή graphic novel για μικρούς και μεγάλους.  

*Ο Χάρης Μυλωνάς είναι αν. καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο George Washington στις ΗΠΑ

⇒ Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr