«Ο πατέρας μου εγκατέλειψε τη μητέρα μου λίγο μετά τη γέννησή μου», γράφει ο Ρομέν Γκαρί στο ερεθιστικό «Η υπόσχεση της αυγής» (εκδ. Στερέωμα, στην έξοχη μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα).
Ιδιαίτερη περίπτωση ο Γκαρί. Εβραίος της Λιθουανίας, μεγάλωσε στη Γαλλία υπό την προστατευτική φτερούγα της μάνας του. Σταδιοδρόμησε ως διπλωμάτης, ως συγγραφέας, ως σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ως αεροπόρος: πέταξε σε πάνω από είκοσι πολεμικές αποστολές βομβαρδισμού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα βιβλία του έγιναν ταινίες από τον Γαβρά και τον Ντασσέν, κυκλοφόρησε στα σαλόνια της Νέας Υόρκης και του Λος Αντζελες, λάτρεψε με πάθος τα γυναικεία οπίσθια και ερωτεύτηκε σφόδρα την Τζιν Σίνμπεργκ. Ο θάνατος της τελευταίας, από ναρκωτικά το 1979, λέγεται πως οδήγησε τον ίδιο στην αυτοκτονία ένα χρόνο μετά, στο Παρίσι. Ηταν μόλις 45 ετών. Η χορταστική «Υπόσχεση της αυγής» είναι η αυτοβιογραφία του – διανθισμένη πάντως με διαστρεβλώσεις και μυθολογίες. Οχι πως έχει σημασία αυτό. Είναι η αφήγηση ενός γεννημένου μυθιστοριογράφου κι ας νοθεύει τα ίχνη της ζωής του κατά πως τον βολεύει αφηγηματικά.
Ο πατέρας του όντως εγκατέλειψε μάνα και παιδί κι έκανε άλλη οικογένεια. Στο δέκατο τέταρτο κεφάλαιο της «Υπόσχεσης», ο Γκαρί μας εξομολογείται πως όποτε βρίσκονταν, πατέρας και γιος, ο πρώτος ήταν αμήχανος «μα πολύ ευγενικός».
«Στη ζωή μου μπήκε πραγματικά μετά τον θάνατό του και μ’ έναν τρόπο που δεν θα ξεχάσω ποτέ».
Λέει ο Γκαρί: «Στη ζωή μου μπήκε πραγματικά μετά τον θάνατό του και μ’ έναν τρόπο που δεν θα ξεχάσω ποτέ». Ξέρει πως ο πατέρας του χάθηκε, μαζί με τη νέα του οικογένεια, στους θαλάμους αερίων των ναζί. Πηγαίνοντας όμως το 1956 να παραλάβει το Γκονκούρ στο Παρίσι, ο Γκαρί θα λάβει ένα γράμμα από έναν «Ζοντερκομάντο», Εβραίο που συνόδευε άλλους Εβραίους στους θαλάμους αερίων.
Στο γράμμα του, ο άνθρωπος αυτός θα του αποκαλύψει πως ο πατέρας του πέθανε λίγα μέτρα προτού εισέλθει στον φονικό θάλαμο. Ο τρόμος φαίνεται πως έκανε την καρδιά του να ραγίσει. Ο άγνωστος έγραψε στον Γκαρί για να τον ευχαριστήσει: δεν πρόλαβε τη φρίκη ο πατέρας του· πέθανε μερικά λεπτά πριν εισέλθει στην επί της Γης άβυσσο.
Ο Γκαρί βρίσκεται στα γραφεία του περιώνυμου γαλλικού περιοδικού NRF, φορώντας κοστούμι από Λονδρέζο ράφτη και όλα του τα παράσημα. Είναι έτοιμος να λιποθυμήσει. Θα τον συντρέξει ο Αλμπέρ Καμύ επιτόπου.
Να είναι μία ακόμα προσωπική μυθοπλασία όλο αυτό; Τι σημασία έχει; Η καταληκτική αποστροφή του Γκαρί συμπυκνώνει εκπληκτικά τον όποιο μύθο και την όποια αλήθεια, καθιστώντας τον πατέρα του πατέρα όλων μας: «Ο άντρας που είχε πεθάνει μ’ αυτόν τον τρόπο ήταν για μένα ένας ξένος, όμως εκείνη την ημέρα έγινε μια για πάντα ο πατέρας μου».