Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η πρόταση του διοικητικού συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου και του καλλιτεχνικού του διευθυντή Γιάννη Μόσχου για τον τρόπο διαβάθμισης των πτυχίων των καλλιτεχνών. Συγκεκριμένα, η ηγεσία του Εθνικού πρότεινε να τροποποιηθεί άμεσα το προεδρικό διάταγμα 85/2022 με την επισήμανση ότι «η ανώτερη καλλιτεχνική εκπαίδευση εμπίπτει σε κατηγορία ανώτερη της (Δ.Ε.), ακόμη και με πρόβλεψη νέας ειδικής κατηγορίας (ενδεχομένως Κ.Ε. – Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης) ισότιμης προς την κατηγορία (Τ.Ε.)». Σε δεύτερο χρόνο, προτείνεται από το Εθνικό η θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για την ανωτατοποίηση των καλλιτεχνικών σπουδών με ίδρυση και άλλων πανεπιστημιακών τμημάτων παραστατικών τεχνών, που θα διευρύνουν την πανεπιστημιακή καλλιτεχνική εκπαίδευση.
Με βάση την πρόταση του Εθνικού, δημιουργείται νέα βαθμίδα στο κλαδολόγιο – προσοντολόγιο για τις θέσεις στον δημόσιο φορέα, η οποία προϋποθέτει «την απόσυρση και αλλαγή του Π.Δ. 85/2022 για τις καλλιτεχνικές ειδικότητες», όπως ζητάει το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών. Το ΣΕΗ μιλάει και για «επαναφορά των επαγγελμάτων μας στο καθεστώς τεχνολογικής εκπαίδευσης για όλους (και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης για όσους κλάδους ίσχυε)», αίτημα που με καλή πρόθεση εκ μέρους των καλλιτεχνών θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι η θεσμοθέτηση καλλιτεχνικής εκπαίδευσης ικανοποιεί.
Ικανοποίηση του αιτήματος του ΣΕΗ για «ίδρυση δημόσιας και δωρεάν τριτοβάθμιας ανώτατης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης (πανεπιστήμιο παραστατικών τεχνών)» αποτελεί η πρόταση του Εθνικού για ανωτατοποίηση των καλλιτεχνικών σπουδών με ίδρυση πανεπιστημιακών τμημάτων παραστατικών τεχνών.
Για την αναζήτηση σύγκλισης και βιώσιμης λύσης, και οι δύο πλευρές πρέπει να προσμετρήσουν ιδιαιτερότητες και θεσμικά εμπόδια.
Βεβαίως, για την αναζήτηση σύγκλισης και βιώσιμης λύσης και οι δύο πλευρές πρέπει να προσμετρήσουν ιδιαιτερότητες και θεσμικά εμπόδια που υπάρχουν και τις αρνητικές συνέπειες που θα προκληθούν από τη μία ή την άλλη επιλογή.
Τι εννοώ; Ερώτημα είναι πως, αφού μπορεί να θεσμοθετηθεί καλλιτεχνική εκπαίδευση, γιατί να μην μπορεί να επαναθεσμοθετηθεί τεχνολογική εκπαίδευση, όπως ζητάει το ΣΕΗ. Το αίτημα θέλει εξειδίκευση σε σχέση με το ποιους άλλους κλάδους πλην των καλλιτεχνών θα καλύπτει η νέα τεχνολογική εκπαίδευση. Εάν προσπαθήσει κάποιος να απαντήσει στο ερώτημα, τότε θα διαπιστώσει την πολυπλοκότητά του και θα κατανοήσει γιατί από το 2003 –όταν καταργήθηκε η τεχνολογική εκπαίδευση– έως τώρα δεν έχει δοθεί λύση. Πέρασαν κυβερνήσεις πολλές, αλλά καμία δεν επέδειξε την πολιτική αποτελεσματικότητα ώστε να ικανοποιήσει τους ηθοποιούς – και γι’ αυτό καλό είναι να ζητηθεί η εμπειρία της Λυδίας Κονιόρδου, η οποία ως πρώην υπουργός Πολιτισμού έχει ασχοληθεί (χωρίς να βρεθεί λύση, προφανώς). Για τον λόγο αυτό το αίτημα περί τεχνολογικής εκπαίδευσης είναι δύσκολο να ικανοποιηθεί, και μάλιστα άμεσα.
Η πρόταση της ηγεσίας του Εθνικού Θεάτρου προσφέρει ουσιαστική βάση διαλόγου. Τα τεχνικά ζητήματα είναι πολλά, που μπορούν να τορπιλίσουν το εγχείρημα για λύση στο αδιέξοδο. Για μένα δεν τίθεται ερώτημα τι θέλουν να κάνουν με το πτυχίο τους οι ηθοποιοί – εάν δηλαδή θέλουν να παίζουν στο θέατρο, να διδάσκουν στο σχολείο ή να καλύπτουν διοικητικές θέσεις στον δημόσιο τομέα. Σίγουρα δεν μπορούν να είναι αδιαβάθμητες οι σπουδές τους, στοιβαγμένες στην κατηγορία «απόφοιτοι λυκείου».