Μάριο Βίτι: βλέμμα διεισδυτικό και παραγωγικό

Μάριο Βίτι: βλέμμα διεισδυτικό και παραγωγικό

Ο Ιταλός νεοελληνιστής φιλόλογος και πρωτοπόρος ανασκαφέας της ελληνικής γραμματείας Μάριο Βίτι απεβίωσε σε ηλικία 97 ετών.

3' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Ελλάδα χρωστάει πολλά στον νεοελληνιστή φιλόλογο Μάριο Βίτι, ο οποίος απεβίωσε προχθές το βράδυ σε ηλικία 97 ετών. Υπήρξε πρωτοπόρος και συγκινητικός ανασκαφέας μέσα στο σώμα της ελληνικής γραμματείας, προσφέροντας ένα βλέμμα διεισδυτικό και παραγωγικό, ορίζοντας εξαρχής ένα πεδίο κατανόησης και πλοήγησης στα ελληνικά γράμματα. Υπήρξε μια χαρισματική προσωπικότητα, αγαπητός, με χιούμορ και με αυτοσαρκασμό, με μια ελκυστική σοφία, χωνεμένη στον χρόνο, δουλευτής των γραμμάτων και φορέας ο ίδιος ενός κοσμοπολιτισμού, που έχει πλέον ενταφιαστεί στα λείψανα του περασμένου αιώνα.

Ο Βίτι γέννησε τομές στον τρόπο ανάγνωσης της ελληνικής λογοτεχνίας και ίσως ένα από τα πιο επιδραστικά έργα του που κυκλοφόρησε στη δεκαετία του ’70, «Η γενιά του ’30, ιδεολογία και μορφή», έχει μείνει ως κλασικό. Οπως και η «Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας», που είναι σταθερά έργο αναφοράς.

Αλλά φυσικά, ο Βίτι απλώθηκε σε μια αχανή περιοχή της ελληνικής γραμματείας. Δεν περιορίστηκε στον 20ό αιώνα, θέλησε να κατανοήσει τα νάματα του ελληνικού πνεύματος στο ιστορικό και γεωπολιτισμικό συνεχές, να ανιχνεύσει τις χορδές της δημώδους και αναβλύζουσας ζωής του ελληνικού κοινοτισμού, όπως και τους κυματισμούς της λόγιας και αστικής πνευματικότητας μέσα από τους συνεκτικούς και αποσχιστικούς κραδασμούς της νέας ελληνικής κοινωνίας, από τον 19ο αιώνα έως τα πρόσφατα χρόνια. Προσέγγισε τάσεις και κινήματα, όπως και πρόσωπα και ατομικές πορείες. Ανακάλυψε και ανέλκυσε, επί της ουσίας, ξεχασμένες και ελάχιστα μελετημένες μορφές του ευρύτερου ελληνισμού, των Επτανήσων, της βαλκανικής ενδοχώρας, της Βενετίας, σε έναν χρονικό άξονα που ταλαντωνόταν ήδη από τον 17ο αιώνα και τις πρώτες ζυμώσεις της νεότερης ελληνικής γραμματολογίας.

Ο Μάριο Βίτι είχε, άθελά του ίσως, μια βαθιά και εντυπωσιακή σε διάρκεια και αντοχή επίδραση στον τρόπο που οι Ελληνες αντιλαμβανόμαστε το αποτύπωμά μας στον ευρωπαϊκό χώρο. Ο ίδιος δεν γνώρισε τον ελληνικό τρόπο αποκλειστικά μέσα από τις σπουδές Φιλολογίας που έκανε στη Ρώμη. Γνώριζε τον πολύπλοκο και σαγηνευτικό κανόνα ζωής της «νέας Ρώμης», έτσι όπως τον βίωνε και ο ίδιος στα παιδικά και εφηβικά χρόνια του στην Κωνσταντινούπολη. Είναι ευτυχές το γεγονός ότι μας κληροδότησε τις αναμνήσεις του στο αυτοβιογραφικό «Η πόλη όπου γεννήθηκα. Ιστανμπούλ 1926-1946», εκδ. Γαβριηλίδη, 2013. Ο Βίτι ήταν ένας Ιταλός της Πόλης, μια ιδιότητα βαθιά γονιμοποιημένη στην κουλτούρα της Ανατολικής Μεσογείου.

Υπήρξε ένας άνθρωπος πολυσχιδής, στέρεος όσο και ρευστός, ένας εκφραστής του αρχέγονου μεσογειακού πνεύματος.

Ηταν ίσως η γενεσιουργός αιτία για να οικοδομήσει ο ίδιος εξελικτικά, ήδη ως νεαρός μελετητής, έναν ενεργό διάλογο υπόγειων ρευμάτων στα οποία συνέρρεαν ποικίλες εκφάνσεις του ελληνισμού. Στην Ιταλία εξέδωσε ελληνικά κείμενα που ο ίδιος ανακάλυψε, όπως το «Ευγένα» (Βενετία, 1646) του Θεόδωρου Μοντσελέζε, ένα διάλογο του Νικολάου Σοφιανού (1966), έναν τόμο με κείμενα του Ανδρέα Κάλβου (1960). Σύστησε για πρώτη φορά στην Ιταλία την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και αργότερα εξέδωσε σε έναν τόμο ποιήματα και πεζά κείμενά του (1982).

Είχε μια ακόρεστη πνευματική περιέργεια και διάθεση για δημιουργία. Στην προσέγγιση του έργου του και της προσωπικότητάς του δεν μπορεί να αφήσει κανείς απέξω τις φωτογραφίες του. Ως φωτογράφος ο Βίτι, είχε πει ο Ευριπίδης Γαραντούδης, «ενέπνεε τόση εμπιστοσύνη στους Ελληνες και Ιταλούς λογοτέχνες που γνώριζε», με αποτέλεσμα να αποκτήσουμε «μια από τις καλύτερες φωτογραφικές συλλογές Ελλήνων και Ιταλών λογοτεχνών».

Οι μελέτες του για τον Κάλβο, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Ρίτσο ήταν οι λεπτές εμβαθύνσεις που έκανε έχοντας κατακτήσει το σώμα της ελληνικής γραμματολογίας. Υπήρξε ένας άνθρωπος πολυσχιδής, στέρεος όσο και ρευστός, ένας εκφραστής του αρχέγονου μεσογειακού πνεύματος.

Η οικογένειά του ήταν μαζί του έως το τέλος. Η αγαπημένη του σύζυγος επί 70 χρόνια, Αλεξάνδρα, είχε φύγει από τη ζωή πρόσφατα. Η κηδεία του θα γίνει στη Ρώμη, σε στενό οικογενειακό κύκλο, σύμφωνα με την επιθυμία του. Οι δύο γιοι του, Μάσιμο και Πάολο, και τα πέντε εγγόνια του ήταν σταθερά στο πλευρό του.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή