ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗ
Forever
εκδ. Καστανιώτη, σελ. 192
«Σκέφτεται πως το πρόσωπο εκείνης ανήκει πιο πολύ στην ποίηση παρά στην πεζογραφία». Συμφωνώ απολύτως με την ηρωίδα του διηγήματος, αν και φυσικά το αντικείμενο της αναφοράς μας διαφέρει. Εγώ αναφέρομαι στη γραφή της Μαρίας Κουγιουμτζή, η οποία συναιρεί τον λυρισμό με ερεβώδη μοτίβα. Στην παρούσα συλλογή δεσπόζει η σαρκική παραφορά, ο παροξυσμός της ηδονής, η σάρκα στον υπερθετικό βαθμό. Τα πρόσωπα των διηγημάτων γίνονται βορά μιας νοσηρής, σαδομαζοχιστικής σεξουαλικότητας. Αρπαγμένα από ανήμερα σώματα, συλλαβίζουν με σπαρακτικούς σπασμούς «το μαύρο ποίημα της ηδονής». Κάνοντας σεξ, οι ήρωες ποντίζονται «στο σκοτεινό φως της ύπαρξης. Eνα φως που έβγαινε από τα έγκατα του κορμιού μας φωτίζοντας τις άγνωστες δυνάμεις του». Το σεξ είναι για αυτούς «ένα είδος θανάτου και ανάστασης».
Ακόμα και μια επίσκεψη σε φαρμακείο μπορεί να αποβεί άκρως σεξουαλική. Καθώς η γυναίκα περιμένει τον φαρμακοποιό να της κάνει μια ένεση, παραφρονεί από την προσμονή της διείσδυσης. Χάνοντας τις αισθήσεις της, αρχίζει να περιπλανιέται σε δαιδαλώδη δωμάτια, όπου ενεδρεύουν σκοτεινές ηδονές. Μια άλλη γυναίκα θυμάται το βράδυ που ο εραστής της την είχε παρασύρει σε ένα απόκοσμο μέρος, διάσπαρτο με παραβάν, φωτισμένα από ένα κόκκινο φως. Πίσω από το πανί σκιές συμπλέκονταν εκμαυλιστικά. Aλλη φυλακίζεται σε ένα άθλιο δωμάτιο με ένα σιδερένιο κρεβάτι, όπου πάνω του κτηνώδεις άνδρες, αν και με κομμένη την ουρά, την κατασπάραζαν αδιάκοπα. Μια άλλη, εξίσου λεηλατημένη από την κτηνωδία του εραστή της, ενίοτε ζωόμορφου, ονειρεύεται τις νύχτες πως «εκείνος μ’ ένα μυτερό μαχαίρι μου έσκιζε τα ρούχα και με βίαζε σαν ζώο, με το μαχαίρι να ματώνει τον λαιμό μου».
Μάλλον το «Forever» του τίτλου δεν παραπέμπει στο εφηβικό «Love Forever», αλλά στο φοβερό, απροσδιόριστο και ακατανίκητο, που από πάντα και για πάντα δυναστεύει την ύπαρξη. Η σεξουαλική αγριότητα είναι μία από τις πτυχές του φοβερού. Οι ήρωες ενοικούν μια ζοφερή, εωσφορική πραγματικότητα, αποκύημα των δριμύτερων φόβων τους, όπου τους παραμονεύουν αποθηριωμένα τέρατα και απύθμενα βάραθρα. Οι αιματοχυσίες, οι σφαγές και οι τερατογονίες είναι ακατάπαυστες σε αυτή τη στοιχειωμένη από εφιάλτες και οράματα καθημερινότητα. Eνας αφηγητής λέει: «Ο πόνος με άρπαξε ώς την παράκρουση».
Η παραίσθηση, όσο σαρκοβόρα και ασύδοτη και αν είναι, παραμένει μια μέθοδος απάλειψης του πόνου. Η παραίσθηση απαλείφει το αφόρητο βάρος του φοβερού, σαν «ναρκωτικό που σε βυθίζει σε μελωδίες του χάους». Τα διηγήματα της Κουγιουμτζή αφηγούνται μια διαμελισμένη ιστορία. Το γενικότερο θέμα θα μπορούσε να είναι οι ανύποπτοι τρόποι, ηδονικοί και οδυνηροί, βεβήλωσης της ύπαρξης. Oμως, η γραφή κατισχύει ακόμα και της εκτυφλωτικής σκοτεινότητας των μυθοπλασιών. Η γλώσσα της Κουγιουμτζή διαλάμπει από ένα «μαύρο φως».
Τρέφεται από τις πιο χθαμαλές ενορμήσεις του ασυνείδητου, αλλά αναζητά στο ακραίο μια υποβόσκουσα αισθητική. Εξ ου και η ποίηση του λόγου της. Βέβαια, ορισμένες φορές η προσήλωση στο γκροτέσκο οδηγεί σε μυθοπλαστικές ακρότητες και εξωφρενικές εκβάσεις, που ούτε ο έξοχα τεχνουργημένος λόγος μπορεί να υποστηρίξει. Σε κάθε περίπτωση, είναι αδιαμφισβήτητη η δεινότητα της Κουγιουμτζή στην αποτύπωση των βαθύτερων τραυμάτων και των πιο παραλυτικών τρόμων της ύπαρξης. Τα διηγήματα δίνουν την εντύπωση πως πλαντάζουν από τις στεντόρειες οιμωγές των καθημαγμένων, αιμασσόντων ηρώων.
Ωστόσο, μέσα από την ακραία φρίκη αναθάλλουν συνταρακτικά όμορφες εικόνες. Το κακό δεν εξωραΐζεται, αλλά δαμάζεται μέσω παραισθήσεων και φαντασιώσεων. Μόνο η ποιητική φαντασία μπορεί να ανιχνεύσει την αισθητική του σκότους. Και η γραφή της Κουγιουμτζή αυτό ακριβώς κάνει, αναπλάθει το σκοτάδι σε λόγο.