Τολμηρός και ανανεωτικός ο Ανέστης Αζάς, στοχαστικός και ποιητικός ο Aρης Μπινιάρης, και οι δύο σκηνοθέτες κατέθεσαν σημαντικές σκηνικές προτάσεις μιας ερευνητικής εργασίας, διεισδύοντας στην ευφυή σύλληψη του Αριστοφάνη να δημιουργήσει την πολιτεία των ορνίθων, την πόλη των πουλιών που εδράζει στους αιθέρες, ανάμεσα στον κόσμο των ανθρώπων και τον κόσμο των θεών.
Ο Αριστοφάνης δραματοποίησε την αρχέγονη επιθυμία του ανθρώπου να πετάξει στα ουράνια, να βρεθεί πιο κοντά στους θεούς, μακριά από τα γήινα προβλήματα, τις μικρότητες και τα ανθρώπινα πάθη.
Οι δύο καλλιτέχνες περιπλανήθηκαν στη μαγική χώρα των Ορνίθων με διασταλτικό ερμηνευτικό βλέμμα και απέδωσαν εντελώς καινούργια νοήματα. Και οι δύο διασκευές θέτουν με τον πιο συγκροτημένο τρόπο το ζήτημα της ελεύθερης ερμηνείας των αρχαίων δραμάτων, κωμικών και τραγικών με άξονα τον σύγχρονο, πολιτικό επί της ουσίας, προβληματισμό. Απάντησαν καίρια στο ερώτημα της διαχρονικότητας του αριστοφανικού λόγου καθώς απομακρυσμένοι από τη γελοιογραφική και σατιρική επικαιροποίηση, διασταυρώθηκαν με τα σύγχρονα θέματα, διερεύνησαν τις μυθικές «όρνιθες» μέσα από μορφικές και ερμηνευτικές αναζητήσεις.
Οι δύο σκηνοθέτες κατέθεσαν σημαντικές σκηνικές προτάσεις, διεισδύοντας στην ευφυή σύλληψη του αρχαίου ποιητή.
Η παράσταση του Aρη Μπινιάρη απέπνεε μία φυσιολατρική διάθεση συνδυασμένη με την οικολογική ευαισθησία. Υπερτόνισε το ειρωνικό στοιχείο εναντίον των θεών μέσα από ονειρικές εικόνες και έντονα υπερεκφραστικά μοτίβα. Eνα δέντρο στη μέση της σχεδόν άδειας σκηνής και ένα ανδρικό δίδυμο καταγόμενο από το αριστοφανικό ζευγάρι του Πεισθέταιρου και του Ευελπίδη, εξαιρετικά ερμηνευμένο και ως προς τη διάθεση ποιητικού στοχασμού, από τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο και τον Γιώργο Χρυσοστόμου. Οι μουσικές συνθέσεις του Αλέξανδρου Δράκου συνέβαλαν στους γρήγορους ρυθμούς της παράστασης. Τα καπέλα που κατέληγαν σε ράμφη, οι μάσκες και τα κοστούμια του Πάρι Μέξη αναδείχτηκαν επίσης ως ιδιαίτερα σημαντικά σκηνικά μοτίβα. Στους «Oρνιθες», μέσα από χορογραφικές, μουσικές και λιτές σκηνογραφικές αναζητήσεις προέκυψε ένα υπόδειγμα σκηνοθετικής έρευνας του αριστοφανικού κειμένου.
Εδώ Αράχωβα
O Ανέστης Αζάς μετατόπισε το δραματικό κέντρο βάρους των «Ορνίθων» και επιχείρησε μία ελεύθερη και ρηξικέλευθη διασκευή με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό κακοποίησης ενός ζώου στην Αράχωβα. Η δραματουργική σύνθεση είναι εμπνευσμένη από τον ζωομορφικό Χορό των αριστοφανικών πουλιών αλλά αυτή τη φορά με σκηνικό φόντο τα χιονισμένα δάση ενός ορεινού τοπίου, δραματοποιείται η σκυλίσια ζωή των αδέσποτων ζώων που συνασπίζονται ενάντια στους ανθρώπους. Στην παράσταση που σκηνοθέτησε ο Αζάς μια αγέλη σκύλων προσπαθεί να εξιχνιάσει το έγκλημα κακοποίησης ενός αθώου σκύλου, του Ουίστ. Ο σκηνοθέτης αξιοποιεί τη μέθοδο του «ψευδοντοκιμαντέρ» σε ένα είδος «θεάτρου της πραγματικότητας», όπου η εξιχνίαση των ανθρώπινων εγκλημάτων εις βάρος των αδύναμων μετατρέπεται σε μία σύγχρονη πολιτική αλληγορία. Γαυγίσματα, ουρλιαχτά στο φως της σελήνης, σκυλοκαβγάδες, διαρκής ενεργοποίηση των αισθήσεων καθώς τα σκυλιά μυρίζουν συνεχώς, ακούν ήχους που εγκυμονούν κινδύνους και όλα αυτά τα συστατικά συμβάλλουν στο να δημιουργηθεί η σκηνική ατμόσφαιρα ενός θεατρικού θρίλερ. Στο φινάλε, τα σκυλιά αποτυγχάνουν. Σε αυτή την πολιτεία δεν υπάρχει αίσιο τέλος, στέκονται με τρομακτικό ύφος απέναντι στους θεατές, σαν να τους απειλούν, έτοιμα να τους κατασπαράξουν. Δεν εκδικούνται, επιθυμούν απλώς ένα είδος εξιλέωσης.
Εξαιρετική η Ελενα Μαυρίδου απελευθέρωσε τον δυναμισμό και την ευρηματικότητα που διαθέτει ως ηθοποιός και απέδειξε τις ιδιαίτερες κινητικές και φωνητικές της δεξιότητες. Η ένταση της παράστασης οφείλεται επίσης στη μουσική του Παναγιώτη Μανουηλίδη, στις σκηνογραφικές επινοήσεις της Διδώς Γκόγκου και στους υποβλητικούς φωτισμούς της Ελένης Χούμου.
*Η κ. Ρέα Γρηγορίου είναι διδάκτωρ Ιστορίας – Δραματολογίας ΑΠΘ.
