«Εκεί, στην πόρτα με τις ζωγραφιές», δείχνει το πρόχειρο σφάλισμα ο περιπτεράς ακριβώς μπροστά στο Μπάγκειον, χωρίς να περιμένει να ολοκληρώσω την ερώτησή μου – μοιάζει συνηθισμένος να τον ρωτούν το ίδιο. Σταδίου και Αθηνάς, στην καρδιά της Ομόνοιας. «Όταν ανέλαβε το χώρο η Μπιενάλε το 2015-17, έγινε γνωστός ως καλλιτεχνικό στέκι», θα πει η κ.Άννα Καπιντάνη, υπεύθυνη του χώρου. «Τα τελευταία χρόνια, το Μπάγκειον φιλοξενεί εκδηλώσεις – από συναυλίες ως γυρίσματα βίντεο κλιπ, δεν σνομπάρουμε τίποτε».
Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα, «τα δύο παλιά ξενοδοχεία, «Μ.Αλέξανδρος» (σ.σ. το «αδελφό» κτίριο) και «Μπάγκειον» οικοδομήθηκαν τη δεκαετία του 1880 σε σχέδια Ερν.Τσίλλερ. Και τα δύο ήταν μέρος της δωρεάς του εθνικού ευεργέτη Ι.(Μ) Πάγκα προς το ελληνικό κράτος. Το «Μπάγκειον» σχεδιάστηκε το 1890 ως ξενοδοχείο. Στη διαθήκη του, ο Μπάγκας όρισε μία επιτροπή, που θα διαχειριζόταν τα κτίρια και θα απαρτίζονταν από «ένα ισόβιο ιδιωτικό μέλος της οικογένειας Δραγούμη με την ιδιότητα να είναι κληρονομική – ο Στέφανος Δραγούμης υπήρξε στενός του φίλος. Τα υπόλοιπα μέλη είναι ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος, οι εκάστοτε υπουργοί Εξωτερικών και Παιδείας και ο πρόεδρος της ΕΤΕ».
«Δεν πτοείται ο κόσμος»
Οι φθορές εμφανείς στον άλλοτε εντυπωσιακό χώρο. Αλλά ο καλλιτεχνικός κόσμος δεν φαίνεται να πτοείται, επιβεβαιώνει η κ.Καπιντάνη:«"Μου κάνει έτσι", λένε. Βρισκόμαστε, ωστόσο, σε μία περιοχή "δύσκολη". "Υπάρχει φύλαξη;", ρωτούν. Η είσοδος πάντα κλειδώνει, με ευθύνη όποιου αναλαμβάνει μια εκδήλωση. Δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ πρόβλημα. Η επισκεψιμότητα, απίστευτη. Βοηθά ότι το μετρό είναι ακριβώς μπροστά», σχολιάζει ενώ προσθέτει: «Ευελπιστούμε να ανακαινιστεί ο χώρος. Θα αναβαθμιστεί η περιοχή της Ομόνοιας». «Έγιναν εντατικές προσπάθειες να βρεθεί ιδιώτης επενδυτής αλλά δεν κατέστη δυνατό», γράφει ο κ.Φίλιππος Δραγούμης, συντονιστής του Ιδρύματος, το οποίο αναπτύσσει έντονη φιλανθρωπική και περιβαλλοντική δράση. «Η πρόσφατη σύμβαση παραχώρησης των κτηρίων (σ.Μπάγκειον και Μ.Αλέξανδρος) στο Δήμο Αθηναίων, ώστε να ενταχθούν στο ΕΣΠΑ του Δήμου, ελπίζουμε πως θα μεταμορφώσει το κέντρο με σημείο αναφοράς αυτά τα δύο νεοκλασσικά, επαναφέροντας κάτι από την παλιά του αίγλη και ασφαλώς χαρά στην ευεργέτη. Η μελέτη αποκατάστασής τους έγινε με δωρεά του Ωνάσειου Ιδρύματος. Είμαι βέβαιος ότι όλοι οι Αθηναίοι θα το απολαμβάνουν όταν το έργο τελειώσει», καταλήγει.
Για ένα ολόκληρο μήνα, από τις 2/5 έως τις 2/6, θα φιλοξενηθεί στο Μπάγκειον το «Φεστιβάλ Θεάτρου Δήμου Αβδελιώδη». Τον Μάρτιο, προηγήθηκε η ενθουσιώδης υποδοχή του δημιουργού από το κοινό στο Filmmuseum του Ντίσελντορφ, όπου παρουσιάστηκε η θεατρική παράσταση «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου με την Βερόνικα Αργέντζη και προβλήθηκε η κινηματογραφική ταινία «Η Εαρινή Σύναξη των Αγροφυλάκων».
Τρεις ενότητες
Στο Μπάγκειον, το αφιέρωμα στον Αβδελιώδη περιλαμβάνει σημαντικούς σταθμούς της καλλιτεχνικής του διαδρομής, συζητήσεις με τον ίδιο αλλά και μεταλαμπάδευση γνώσεων. Χωρίζεται σε τρεις θεματικές ενότητες: στη θεατρική παράσταση «Ελένη», του Γ.Ρίτσου, βιντεοσκοπημένες θεατρικές παραστάσεις και σεμινάριο με τίτλο «Ο έλεγχος και ο τρόπος εκφοράς του λόγου ως ρυθμιστής της σημασίας και του νοήματος».
Σε όλη την διάρκεια του αφιερώματος, στο Μπάγκειον θα φιλοξενείται και έκθεση ζωγραφικής της Ιόλης Ξιφαρά.
Με αφορμή το Φεστιβάλ, η «Κ» συνομίλησε με τους συντελεστές:
– Κατά πόσο ταυτίζεται η «Ελένη» του Γ. Ρίτσου με την «Ωραία Ελένη»;
«"Ελένη" έχουν γράψει σχεδόν όλοι οι ποιητές, σ’όλο τον κόσμο», θα πει ο Αβδελιώδης, προσθέτοντας: «Ο Ρίτσος έδωσε το δικό του στίγμα. Γράφει το συγκεκριμένο έργο το 1970, σε μία καίρια – λόγω δικτατορίας – στιγμή για τη νεώτερη ιστορία της Ελλάδας. Εκεί, καταθέτει την ποιητική του πρόταση, μία εμβάθυνση στο νόημα των αντιπαραθέσεων χάριν της ελευθερίας».
Όπως δε σημειώνει ο ίδιος: «Η οικουμένη μοιάζει με σκάφος ακυβέρνητο. Το ταξίδι προς την αυτογνωσία θα βοηθήσει τον καθένα μας να μην παρασυρθεί από την ταχύτητα, με την οποία κινείται σήμερα η ζωή μας, ώστε να μπορέσει να ανακαλύψει τον εαυτό του».
– Τι αναδεικνύεται από το κείμενο για την Βερόνικα Αργέντζη, η οποία ενσαρκώνει την «Ελένη»;
«Η ανάγκη να είμαστε ενωμένοι, διαφορετικά όλα ματαιώνονται – οι πόλεμοι, η ομορφιά, η δόξα. Το πού βρίσκεται η ψυχή έχει σημασία. Το ποιος είναι ο κοινός στόχος και σκοπός για να δημιουργησεις το ωραίο, με την πραγματική σημασία της λέξης».
Η δωρική σκηνοθετική προσέγγιση του Δήμου Αβδελιώδη δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει παρά μόνο επιστρατεύοντας τα κατάλληλα «εργαλεία»: «Τη συνειδητή απόσταση από κάθε ναρκισσιστική εμπλοκή στην ανάδειξη του κειμένου, αφήνοντας το να "λάμψει". Την ορθή εκφορά του λόγου», εξηγεί.
«"Όταν παίζεται κάτι πρέπει να είναι σαν κανονική ζωή"», υποστηρίζει ο Αβδελιώδης διδάσκοντας στα σεμινάρια: «Κάθε κείμενο είναι σαν μία παρτιτούρα. Οι λέξεις, οι φθόγγοι είναι με τέτοιο τρόπο "δεμένες", ώστε αν εκτελεστούν σωστά, οδηγούν σε ένα ακουστικό αποτέλεσμα με εικόνες, ιδέες, αισθήματα. Ένα είδος όπερας, όπου όλα είναι μετρημένα».
«Ο χώρος είναι υπέροχος!», δηλώνει με χειμαρρώδη τρόπο η καταξιωμένη εικαστικός Ιόλη Ξιφαρά, συμμετέχουσα στο Φεστιβάλ.
– Πώς συνδέεται το έργο της με αυτό του Αβδελιώδη;
«Η "Ελένη" είναι ένα πρόσωπο, που λειτουργεί σαν ένα έργο τέχνης – κανέναν δεν ενδιαφέρει πως γεννήθηκε η ιστορία του, όπως συμβαίνει με τα μεγάλα έργα τέχνης. Λειτουργώντας αυτόνομα μέσα από έναν μονόλογο, η ηρωίδα προσπαθεί να ανταγωνιστεί το θρύλο της. Ανάλογη η αυτονομία του Μπάγκειου. Σε αυτό το πλαίσιο, το δικό μου έργο καλείται να "μιλήσει", να "ανταγωνιστεί" καταστάσεις, που έχουν τις δικές τους ιστορίες. "Άραγε θα αντέξει;", το προσωπικό μου στοίχημα».