Ματιές στον κόσμο

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ
Τα Χριστούγεννα που μας ενώνουν

Το πατινάζ στο Σέντραλ Παρκ ήταν ίσως ένας τρόπος να απολαύσει κανείς τη «μοντέρνα» ζωή κατά τη δεκαετία του 1870, αλλά χωρίς αμφιβολία ήταν και ένας τρόπος να δηλώσει παρών στη χαρά της καθημερινότητας. Αυτές οι σκηνές διασκέδαζαν πολύ τους ανθρώπους του 19ου αιώνα, όταν γεννήθηκε η αντίληψη που έχουμε σήμερα για τη γιορτινή περίοδο των Χριστουγέννων. Οσα περιμένει ο σύγχρονος άνθρωπος την περίοδο των εορτών (κατάνυξη, καταναλωτισμός, ευωχία, δώρα, τραπεζώματα, συναντήσεις) είναι η προέκταση του θριάμβου της νέας κοινωνίας στη μεταναπολεόντεια Ευρώπη. Τα πράγματα εξελίσσονταν μετά την πύκνωση των δικτύων (ιδίως μετά την επέκταση του σιδηροδρόμου και τα δρομολόγια των ατμοπλοίων) και μαζί διαχύθηκε μια καθολική, ομογενοποιημένη προσδοκία για το πώς πρέπει να είναι τα Χριστούγεννα. Εικόνες σαν αυτή με το πατινάζ στη Νέα Υόρκη από το τελευταίο τέταρτο του αιώνα της προόδου (του 19ου αιώνα) έλκουν την καταγωγή από μια πληθώρα βιωμάτων στην ηπειρωτική Ευρώπη. Εύκολα γεννιέται ο συνειρμός από αντίστοιχες εικόνες στις Κάτω Χώρες του 17ου αιώνα, όταν η πρώτη πραγματικά «μοντέρνα» κοινωνία (μιας τότε επιτυχημένης παγκοσμιοποίησης) απολάμβανε τις παγοδρομίες ως μέρος μιας πολλαπλά αναγκαίας κοινωνικότητας. Οι ιδιαίτερα δριμείς χειμώνες του 16ου και 17ου αιώνα είχαν εμπνεύσει πάμπολλα χειμερινά τοπία στην Ολλανδία και είχαν συνδυαστεί με νέες ερμηνείες της υποδοχής των παραδόσεων στον νέο τρόπο αστικής ζωής. Είναι εντυπωσιακό πόσο τα πλήρως αποϊεροποιημένα Χριστούγεννα της κατανάλωσης έλκουν την καταγωγή από παγανιστικούς μύθους και χριστιανικές παραδόσεις, αλεσμένες σε μια συναίρεση με δυσδιάκριτα πλέον συστατικά. Τα Χριστούγεννα ωστόσο που επινόησε ο 19ος αιώνας του ανερχόμενου υλισμού αλλά και της διάδοσης μιας νέας πνευματικότητας (μέσω της καταπολέμησης του αναλφαβητισμού) επιζούν έως σήμερα, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, και ορίζουν τη σκέψη μας, όσο και αν επιμένουμε ότι καλπάζουμε σε άλλη εποχή. Αυτό ισχύει, αλλά η ανάγκη για έμμεση επαφή με ένα ανορθολογικό σύστημα αξιών και μια κλίμακα ήθους επιμένει. Τα Χριστούγεννα δεν θα ήταν «Χριστούγεννα» χωρίς τη διάχυσή τους μέσα από κοινώς αντιληπτά και ευρέως επιθυμητά σύμβολα. Η μουσική, οι γεύσεις, οι αφηγήσεις που έχουν κεντηθεί μετουσιωμένες σε παραμύθια, κινηματογραφικές ταινίες και μιούζικαλ, συναιρούνται σε ένα θρίαμβο του δυτικού τρόπου ζωής και της αφομοιωτικής του ικανότητας.

ΚΑΣΕΛ
Παρεμβάσεις

Στο κλασικό αέτωμα του Kassel Fridericianum, ενός από τα πρώτα δημόσια μουσεία της Ευρώπης, ένα εφήμερης διάρκειας γλυπτό φιλοξενείται ανάμεσα στις μορφές-«θεότητες» του Διαφωτισμού. Το κτίριο χρονολογείται από τη δεκαετία του 1770 και κοσμείται από ολόσωμα γλυπτά στη στέψη του. Ανάμεσα σε αυτά μπορεί κανείς να δει το πράσινο γλυπτό της Αλεξάντρα Μπίρκεν, που, ως σχόλιο, θρυμματίζει την κλασικιστική ακαμψία και προτείνει ένα πιο ευλύγιστο βλέμμα.

EUROPEANA
Οικογενειακή ζωή

Στην πλατφόρμα για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό (europeana.eu) βλέπουμε τη νέα ψηφιακή έκθεση αφιερωμένη στην οικογενειακή ζωή και στις πολλαπλές εκδοχές της. Η έκθεση, που είναι κυρίως φωτογραφική, επικεντρώνεται στον 20ό αιώνα και εστιάζει στις κοινωνικές αλλαγές που διεύρυναν την έννοια της οικογένειας στον δυτικό κόσμο. Η έκθεση χαρακτηρίζει τον περασμένο αιώνα ως αιώνα των αλλαγών και παρουσιάζει το υλικό σε συνάρτηση με τα μεγάλα διεθνή γεγονότα.

ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ
Ενέργεια στην πόλη

Αυτό είναι το νέο εργοστάσιο μετατροπής των απορριμμάτων σε ενέργεια στην Κοπεγχάγη. Το αρχιτεκτονικό γραφείο BIG μετέτρεψε μια παλαιά μονάδα σε πρότυπο εργοστάσιο, που συμπλέει πλέον με την κοινωνική ζωή της πόλης. Το εργοστάσιο, γνωστό διεθνώς ως Amager Resource Center, είναι πρωτοποριακό καθώς η μεγάλη επικλινής στέγη του έχει μετατραπεί σε χιονοδρομική πίστα. Ετσι, το εργοστάσιο γίνεται ένα κέντρο αναψυχής, άθλησης και κοινωνικής ζωής.

ΛΟΝΔΙΝΟ
Ο Μονέ στο Αρζαντέιγ

Το χιονισμένο τοπίο μάς δείχνει το προάστιο του Αρζαντέιγ, προαστίου στα βορειοδυτικά του Παρισιού. Εκεί έζησε ο σπουδαίος Γάλλος ζωγράφος Κλοντ Μονέ από το 1871 έως το 1877. Ο πίνακας αυτός, «Σκηνή με χιόνι στο Αρζαντέιγ» (1875), επιλέχθηκε ως έργο του μήνα από την Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, που, κατά το συνήθειο πολλών μουσείων, παρουσιάζει σταδιακά τη συλλογή της. Ο Κλοντ Μονέ ζωγράφισε το Αρζαντέιγ σε 200 έργα.

ΜΑΔΡΙΤΗ
Στο Πράδο

Η πρώτη έκθεση στο Μουσείο Πράδο μετά την επαναλειτουργία του είναι αυτή που εστιάζει στις γυναίκες, στην ιδεολογία και στις εικαστικές τέχνες κατά τους τελευταίους αιώνες. Αποτελεί πηγή περηφάνιας για το Πράδο, καθώς παρουσιάζει πλήθος έργων από Ισπανούς καλλιτέχνες, κυρίως, τα οποία στην πλειονότητά τους ήταν αθέατα στο κοινό. Είναι μια πολιτικής εμπνεύσεως έκθεση, που δείχνει έργα σπουδαίων ζωγράφων, οι οποίοι τώρα επανεκτιμώνται.