Η Ολλανδία αντιμετωπίζει το αποικιοκρατικό παρελθόν της
Ακούγεται ίσως παράδοξο, αλλά η ανακίνηση του (λησμονημένου) αποικιοκρατικού παρελθόντος της Ολλανδίας είναι μια σχετικά πρόσφατη ιστορία. Μια μεγάλη έκθεση στο πρώτο μουσείο της χώρας στο Αμστερνταμ, στο Rijksmuseum, έχει ως θέμα τη δουλεία στη διάρκεια της ολλανδικής αποικιοκρατίας και για πρώτη φορά έρχεται στην επιφάνεια η άλλη πλευρά του «χρυσού αιώνα». Οι Ολλανδοί είχαν αποικίες στην Καραϊβική και στη νοτιοανατολική Ασία και η δουλεία ήταν ο καθιερωμένος τρόπος παραγωγής πρώτων υλών έως περίπου το 1870. Στην Ινδονησία, στο Σουρινάμ, στις Δυτικές Ινδίες, χιλιάδες ντόπιοι είχαν αιχμαλωτιστεί ή είχαν εξολοθρευτεί. Παρότι οι ιστορίες της δουλείας είναι περισσότερο συνυφασμένες με την αιχμαλωσία Αφρικανών και την αποστολή τους στην αμερικανική ήπειρο, τα μεγάλα δρομολόγια από την Ανατολή προς την Ευρώπη ήταν εξίσου ενεργά. Οπως γράφει το περιοδικό Economist (τεύχος 5 Ιουνίου), «στη διάρκεια του “χρυσού αιώνα” τους, με τους ζωγράφους και τις τουλίπες, οι Ολλανδοί ήταν στην κορυφή του δουλεμπορίου, καταλαμβάνοντας στρατηγικές θέσεις στη Δυτική Αφρική για να επωφεληθούν εις βάρος των Πορτογάλων». Αυτοί οι κύκλοι του δουλεμπορίου που απλώνονταν σε όλη τη Γη αποσιωπήθηκαν σταδιακά. Οι σκλάβοι χρησιμοποιούνταν όχι μόνο για εργασία αλλά και για αγοραπωλησία με μεγάλα κέρδη, όπως π.χ. φανερώνεται από τους δρόμους των δουλεμπόρων από το δέλτα του Γάγγη προς την Ινδονησία, όπου οι δούλοι πωλούνταν είτε στους Ολλανδούς απευθείας είτε σε δουλέμπορους με συμφέροντα στη Νότιο Αφρική. Η έκθεση στο μεγάλο μουσείο του Αμστερνταμ φωτίζει αυτές τις σκοτεινές ιστορίες, που χρειάστηκαν πολλές γενιές για να αποκτήσουν εξωστρέφεια. Αλλά κάποτε γεννώνται οι συνθήκες. Στην Ολλανδία η κοινωνία έχει γίνει πολυπολιτισμική, και παρότι οι περισσότεροι ξένοι προέρχονται από το Μαρόκο και την Τουρκία, υπάρχει (σύμφωνα με τον Economist) ένα 5% που προέρχεται από τις πρώην αποικίες (Σουρινάμ, Καραϊβική και Ινδονησία). Στον δημόσιο διάλογο, όπως παντού πλέον, υπάρχουν σοβαρές συζητήσεις για το αποικιοκρατικό παρελθόν. Η έκθεση στο Rijksmuseum (που είχε εγκαινιαστεί τον Μάιο από τον βασιλιά Βίλεμ-Αλεξάντερ, αλλά έκλεισε λόγω πανδημίας για να ανοίξει και πάλι πρόσφατα) αφηγείται το παρελθόν με άξονα συγκεκριμένες, από τις ελάχιστες, επώνυμες περιπτώσεις σκλάβων. Τα λιγοστά αντικείμενα, όπως τα μεταλλικά κολάρα που έπρεπε να φορούν οι δούλοι, παρουσιάζονται σε αντιπαράθεση με τα έργα της ολλανδικής ζωγραφικής, δημιουργώντας ένα δίπολο που ακτινογραφεί μια περίοδο πλούτου και καταστροφής.
ΛΟΝΔΙΝΟ
Δημόσια γλυπτική
Στο Μέιφερ, στην Γκρόσβενορ Σκουέρ και στους γύρω δρόμους, μπορεί να δει κανείς έως τις 27 Ιουνίου την έκθεση δημόσιας γλυπτικής (The Mayfair Sculpture Trail) που γίνεται σε συνεργασία με αίθουσες τέχνης. Πάνω στην πλατεία έχει στηθεί η μαρμάρινη κεφαλή, έργο του Γουίλιαμ Πιρς (φωτ.), καθώς και της Χάντε Σεκερσιλέρ, από την Τουρκία. Γύρω από την πλατεία, διάφορα γλυπτά, το καθένα υποστηριζόμενο από μια γκαλερί, γεννούν μια εφήμερη έκθεση.
ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ
Τσώρτσιλ και Ωνάσης
Η φιλία ανάμεσα στον Ουίνστον Τσώρτσιλ και στον Αριστοτέλη Ωνάση είχε επισφραγιστεί με ένα δώρο του πρώτου προς τον δεύτερο. Ηταν μια τοπιογραφία, που ο Τσώρτσιλ είχε ζωγραφίσει το 1921. Αργότερα, το 1961, ο Τσώρτσιλ δώρισε το έργο του στον Ωνάση. Το έργο υπήρχε στη θαλαμηγό «Χριστίνα» και θεωρείται έμβλημα της φιλίας των δύο ανδρών. Το έργο αυτό πρόκειται να δημοπρατηθεί στις 23 Ιουνίου από τον οίκο Phillips (περίπου 1,5-2 εκατ. δολάρια).
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
Μπαρενμπόιμ – Αργκεριχ
Η νέα συνεργασία ανάμεσα στον Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ και στη Μάρτα Αργκεριχ επισφραγίζεται με το άλμπουμ «Claude Debussy», που κυκλοφόρησε στις 4 Ιουνίου από την Deutsche Grammophon. Συμπράττουν στο κοντσέρτο για πιάνο «Fantaisie», που ηχογραφήθηκε στη Βιέννη το 2018, σε μια συναυλία για την επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατο του Ντεμπισί. Είναι ένα πρώιμο έργο που είχε μείνει εκτός ρεπερτορίου ώς τον θάνατο του συνθέτη.
ΠΑΡΙΣΙ
Η καταγωγή του κόσμου
Η ανακάλυψη της φύσης τον 19ο αιώνα είναι το θέμα της έκθεσης στο Μουσείο Ορσέ στο Παρίσι. Μέσα από έργα ζωγραφικής, δοξάζεται η πρόοδος που συντελέστηκε στον αιώνα αυτόν, όχι μόνο από πλευράς τεχνολογίας αλλά και από πλευράς επιστήμης. Η νέα γνώση σε συνδυασμό με τη διευκόλυνση των ταξιδιών τροφοδότησε τη λαϊκή περιέργεια για τόπους και φυσικά τοπία. Τα έργα ζωγραφικής, στα όρια ρεαλισμού και ρομαντισμού, αποτυπώνουν αυτήν την τάση.
ΤΕΛ ΑΒΙΒ
Εντυπωσιακή δωρεά
Το Μουσείο Τέχνης του Τελ Αβίβ, από τα βασικά αξιοθέατα της πόλης, έγινε δέκτης εντυπωσιακής δωρεάς ύψους 15 εκατ. δολαρίων, η οποία προέρχεται από το Ιδρυμα Οικογένεια Paulson, που έχει έδρα τις ΗΠΑ. Η δωρεά έγινε με αφορμή την επέτειο των 90 χρόνων από την ίδρυση του μουσείου και θα χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση και τον εκσυγχρονισμό του χτισμένου σε ύφος μπρουταλιστικής αρχιτεκτονικής κτιρίου. Το κτίριο θα λάβει το όνομα των δωρητών.