Το πάθος του Ρούμπενς για τον αρχαίο κόσμο
Ο τρόπος που ο Ρούμπενς απέδιδε την αρχαιότητα είναι ένα θέμα σύνθετο, γοητευτικό και αποτελεί σταθερή έμπνευση για ερευνητές και θεωρητικούς της τέχνης. Η νέα έκθεση στο μουσείο της Βίλας Γκετί στο Λος Αντζελες έχει ως θέμα «Ρούμπενς: Αποδίδοντας την αρχαιότητα» και είναι η πρώτη που εστιάζει σε αυτήν την πτυχή, την όχι και τόσο μελετημένη σε βάθος. Ο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς (1577-1640) ήταν ένας ιδιαίτερα διαβασμένος και καλλιεργημένος ζωγράφος, ίσως ο πιο μορφωμένος της εποχής του. Ο ίδιος ήταν συλλέκτης και διατηρούσε επαφές και με άλλους συλλέκτες στην Ευρώπη. Υπήρχε ένα δίκτυο. Σε όλη του τη ζωή διάβαζε τους κλασικούς στο πρωτότυπο, γι’ αυτό και η θεματολογία του από την αρχαιότητα βασιζόταν σε προσωπικές προτιμήσεις και ήταν απόρροια δικών του πνευματικών αναζητήσεων. Οσο μπορούσε μελετούσε στα ταξίδια του στην Ιταλία από κοντά λείψανα αρχαίων ευρημάτων και στο σπίτι του είχε συλλογή μαρμάρινων γλυπτών και σκαλισμένων λίθων. Τα ρωμαλέα σώματα που απεικονίζει στους πίνακές του είχαν ως πρότυπο τις μελέτες του αλλά και τα γλυπτά της συλλογής του. Ενας νέος κόσμος επινοήθηκε από τον Ρούμπενς. Η σύνδεση του αρχαίου κόσμου με την μπαρόκ αισθητική. Αυτή η καινοτομία προέκυψε από το δικό του πάθος, το δέος με το οποίο προσερχόταν ως μελετητής (και προσκυνητής) του αρχαίου κόσμου. Ο Ρούμπενς έζησε σε μια εποχή που τα περισσότερα εδάφη του ελληνικού κόσμου βρίσκονταν υπό οθωμανική κυριαρχία και, επιπλέον, σε μια εποχή που τα ταξίδια είχαν σοβαρές δυσκολίες. Τα ελληνικά μνημεία ήταν δυσπρόσιτα για να τα μελετήσει εκ του φυσικού. Γι’ αυτό βούτηξε με πάθος στη μελέτη των Ρωμαίων και των επιτευγμάτων τους. H βαθιά συναισθηματική σχέση που είχε με τον αρχαίο κόσμο τον οδήγησε να μεταγράψει το αποτύπωμα αυτού του κόσμου με το αισθητικό λεξιλόγιο της εποχής του και να γεννήσει τον τύπο του ρωμαλέου και σφριγηλού σώματος, τόσο σε αρσενική όσο και σε θηλυκή μορφή. Οι μεγαλόπνοες και πολυπρόσωπες συνθέσεις του, επιτομή του πνεύματος του μπαρόκ, ήταν μια δική του επινόηση για να προεκτείνει το βλέμμα του σε εκδοχές του ηρωικού και του ερωτικού σε συμπλέγματα πάθους, βίας και αισθησιασμού. Για να υπηρετήσει και να δοξάσει το πνεύμα του μπαρόκ ήταν αυτονόητη η επαφή του με τον κόσμο της Ρώμης, της αρχαίας και της σύγχρονής του. Η οκταετής διαμονή του στην Ιταλία τον οδήγησε στη μελέτη αρχαιοτήτων, αλλά και πολλών ιδιωτικών συλλογών. Η γνώση του έδωσε το μεγαλείο. Με τα διαβάσματα, τα ταξίδια του και τις επαφές του οργάνωσε ένα σύμπαν του αρχαίου κόσμου που ήταν προϊόν μιας προσωπικής σύλληψης.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Ανι Λάιμποβιτς
Η «Χώρα των Θαυμάτων» της Ανι Λάιμποβιτς είναι μια ανθολόγηση φωτογραφιών της από την ίδια τη φωτογράφο, που παρουσιάζεται αυτήν την περίοδο σε έκθεση στην γκαλερί της Hauser & Wirth στο Σαουθάμπτον της Νέας Υόρκης. Eίναι ένα διαχρονικό πανόραμα πολλών ετών δημιουργίας, από τα χρόνια του ’90 έως πρόσφατα, που περιλαμβάνεται και στην ομώνυμη («Wonderland») έκδοση των βρετανικών εκδόσεων Phaidon.
ΛΟΝΔΙΝΟ
Η Πινακοθήκη Κουρτό
Ανοίγει και πάλι η περίφημη Πινακοθήκη Κουρτό στο Λονδίνο, η οποία παρέμενε κλειστή από το 2018 λόγω εργασιών ευρύτατης ανακαίνισης. Το εξαιρετικό κτίριο (Σόμερσετ Χάουζ) απέκτησε νέα λάμψη και υποδομή. Η συλλογή της Πινακοθήκης Κουρτό είναι μία από τις σημαντικότερες σε έργα τέχνης στο Ηνωμένο Βασίλειο και η πρόθεση είναι να παρουσιάζεται σε συνθήκες αντάξιες της αξίας της, συνδυάζοντας την υψηλή τεχνολογία με το κύρος ενός ιστορικού μνημείου.
ΦΡΑΝΚΦΟΥΡΤΗ
Εκθεση Ρέμπραντ
Μια έκθεση-τομή για την ιστορία του παρουσιάζει το μουσείο Staedel. Είναι μια ιδιαίτερη συγκέντρωση έργων του Ρέμπραντ με τίτλο «Ο Ρέμπραντ στο Αμστερνταμ: Δημιουργικότητα και ανταγωνισμός». Με 94 δάνεια από κορυφαία μουσεία, η έκθεση ενισχύεται από 40 έργα του ίδιου του μουσείου Staedel, όπως η περίφημη «Τύφλωση του Σαμψών» (1636), και καταλήγει να περιλαμβάνει συνολικά 134 έργα του Ρέμπραντ αλλά και συγχρόνων του.
ΡΩΜΗ
Στέρλινγκ Ρούμπι
Στο μπαρόκ περιβάλλον της Πινακοθήκης Ντόρια Παμφίλι της Ρώμης, γεμάτης με αριστουργήματα μεγάλων δασκάλων όπως το έργο του Βελάσκεθ «Πορτρέτο του Πάπα Ιννοκέντιου Ι΄» (1650), εκθέτει ένα σύγχρονο ο 49χρονος Αμερικανός εικαστικός Στέρλινγκ Ρούμπι παράλληλα με την έκθεσή του στην γκαλερί της Gagosian στη Ρώμη, όπου παρουσιάζει γλυπτά και κολάζ. Η αντίθεση της νέας εικαστικής γλώσσας με την μπαρόκ αισθητική γεννάει τη ζητούμενη ένταση.
ΟΚΛΑΧΟΜΑ
Διασπορά τέχνης
Το μουσείο Τζίλκριζ στην Τάλσα έκλεισε προσωρινά για εργασίες ευρείας αναμόρφωσης. Θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά μουσεία των ΗΠΑ για γνήσια αμερικανική τέχνη, από σκηνές της Αγριας Δύσης έως τα πουλιά του Οντιμπόν και τα ρομαντικά τοπία του 19ου αιώνα (στη φωτ., έργο του Albert Bierstadt, 1830-1902). Για όσο διάστημα παραμείνει κλειστό, διασπείρει τα έργα της συλλογής του υπό μορφή δανείου σε άλλα σπουδαία μνημεία των ΗΠΑ.