Η ρωσική πρωτοπορία στις γραφικές τέχνες του ’20
Με την απόσταση του χρόνου, σχεδόν έναν αιώνα μετά, η καλλιτεχνική άνοιξη του Μεσοπολέμου στη Σοβιετική Ενωση πριν από τον Στάλιν αποτελεί πάντα πηγή έμπνευσης και σημείο προβληματισμού. Μια νέα έκδοση της Taschen συγκεντρώνει πάνω από 250 κινηματογραφικές αφίσες της εποχής που οι καλλιτέχνες του συστήματος είχαν μια σχετική ευρυχωρία, δηλαδή ανάμεσα στο 1924 και στο 1933 (Film Posters of the Russian Avant-Garde, 50 ευρώ). Ηταν η εποχή που μετά την Κόκκινη Τρομοκρατία και τις εκκαθαρίσεις ταξικών εχθρών υπήρχε η δυνατότητα για πολλούς καλλιτέχνες να ασπαστούν την πρωτοπορία σε όλες τις τέχνες. Το σοβιετικό σινεμά της εποχής έχει μεγάλο ενδιαφέρον αν σκεφτεί κανείς και το αντίστοιχο Χόλιγουντ σε μια πολύ κρίσιμη εποχή, καθώς τη διετία 1927-1929 έγινε το πέρασμα στις ομιλούσες ταινίες, που άλλαξαν άρδην το σκηνικό διεθνώς. Αντίστοιχα εκείνη την περίοδο έχουμε και τις διάφορες τοπικές σχολές της κινηματογραφικής κουλτούρας, με εγχώριους σταρ να ξεπερνούν με τη φήμη τους τα σύνορα, όπως ήταν η περίπτωση της Φραντσέσκα Μπερτίνι στην Ιταλία. Στη Γαλλία και στη Γερμανία το σινεμά αναπτυσσόταν γοργά, αλλά και στη Ρωσία επίσης. Η έκδοση δοξάζει την άνθηση των γραφικών τεχνών στη Ρωσία, σε μια εποχή που μια αντίστοιχη έκρηξη δημιουργίας εκδηλωνόταν και στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, όπου το Μπάουχαους είχε αλλάξει τα δεδομένα στη γραφιστική και στην εικονοποίηση του μηνύματος. Οι σοβιετικές αφίσες έχουν διακριτική συνομιλία με το αισθητικό ρεύμα της διεθνούς αρ ντεκό (στη ρωσική εκδοχή του) αλλά διατηρούν έστω κρυπτικά και μια χαμηλόφωνη συνομιλία με προγενέστερα ρωσικά κινήματα όπως αυτό του κονστρουκτιβισμού, που έδωσε διεθνή διάσταση στη ρωσική πρωτοπορία στη διάρκεια του προηγούμενου –τσαρικού– καθεστώτος. Υπάρχει μια συνέχεια, διακοπτόμενη φυσικά από τις μεγάλες πολιτικές ανατροπές, αλλά εν τούτοις μπορεί κανείς με σχετική ασφάλεια να προσεγγίσει το φαινόμενο του ρωσικού και σοβιετικού ριζοσπαστισμού στην οπτική κουλτούρα ως κάτι εγγενές στην αχανή αυτή χώρα. Οι αφίσες του κινηματογράφου έλκουν την καταγωγή από τη διάδοση του υλικού πολιτισμού τον 19ο αιώνα, όταν ιδίως μετά το 1870 η διαφήμιση των προϊόντων αλλά και των θεαμάτων είχε ενταχθεί στη μαζική κουλτούρα. Αναπόφευκτη ήταν η άνοδος των γραφιστικών τεχνών. Στην περίπτωση της ΕΣΣΔ, τη δεκαετία του 1920 και έως το 1933 και την άνοδο του Στάλιν, έχουμε μια σημαντική περίοδο ελευθερίας στον σχεδιασμό πριν από την επιβολή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
ΜΝΗΜΗ
Ντέιβιντ Μπάουι
Με ένα νέο γραμματόσημο η Γερμανία τίμησε τη μνήμη του Ντέι βιντ Μπάουι, που πέθανε τον Ιανουάριο του 2016. Ως βάση χρησιμοποιήθηκε μια φωτογραφία που είχε τραβήξει ο Γκρεγκ Γκόρμαν το 1984. Το γραμματόσημο είναι μάλλον συντηρητικό στον σχεδιασμό του, όπως γράφτηκε, εντούτοις ενσωματώνει όλη τη νέα τεχνολογία. Με την ευκαιρία αυξήθηκε και το ταχυδρομικό τέλος για μια επιστολή από 80 σε 85 λεπτά.
ΒΑΣΙΛΕΙΑ
Καμίγ Πισαρό
Η Πινακοθήκη της Βασιλείας παρουσιάζει μεγάλη αναδρομική έκθεση για τον Πισαρό (1830-1903) με την οποία αναδεικνύει το εύρος της δημιουργικότητάς του και εστιάζει στον κεντρικό ρόλο που είχε ως προάγγελος του μοντερνισμού. Ο Πισαρό υπήρξε συνομιλητής όλων των μεγάλων συγχρόνων του ζωγράφων, αλλά και μέντορας πολλών νεαρότερων ζωγράφων που μετά το 1890 ακολούθησαν τα νεωτερικά ρεύματα στην τέχνη.
ΛΟΝΔΙΝΟ
Βρετανία και Καραϊβική
Για πρώτη φορά ένα μεγάλο εθνικό μουσείο στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως είναι η Τέιτ Μπρίταιν, παρουσιάζει σε βάθος τις σχέσεις της Βρετανίας με την Καραϊβική. Η έκθεση ξετυλίγει 70 χρόνια δημιουργίας, πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων και ανταλλαγής ιδεών μέσα από μια σειρά εκθεμάτων, υλικού και άυλου πολιτισμού, καλύπτοντας τις εμπειρίες τεσσάρων γενεών. Είναι μια πρωτοβουλία που ρίχνει νέο φως στον σημαντικό πολιτισμό της Καραϊβικής.
ΣΑΣΕΞ
Βέρα Λιν, ο μύθος
Η τραγουδίστρια Βέρα Λιν (1917-2020) υπήρξε ίνδαλμα των Βρετανών αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα, ιδίως με τη διαρκή εμψύχωση των στρατιωτών κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο Ντίτσλινγκ του ανατολικού Σάσεξ έζησε από τη δεκαετία του 1940 έως τον θάνατό της, σε ηλικία 103 ετών. Στο εκεί μουσείο παρουσιάζεται έκθεση-φόρος τιμής με προσωπικά της αντικείμενα, προγράμματα, φωτογραφίες αλλά και ζωγραφικά έργα.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Τα 400 χτυπήματα
Σταθμός στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, η νεανική ταινία του Φρανσουά Τρυφώ «Τα 400 χτυπήματα» (1959) είναι κλασικό έργο αναφοράς και βλέπεται με ενθουσιασμό ακόμη. Στο Σάουθμπανκ του Λονδίνου, «Τα 400 χτυπήματα» προβάλλονται σε συνεχόμενες προβολές φέρνοντας ξανά στη μνήμη και τον πρωταγωνιστή τους, τον αξεπέραστο «μικρό» Ζαν-Πιερ Λεό – μετέπειτα σταθερό συνεργάτη του Τρυφώ, 77 ετών σήμερα.