Ενα ωραίο διαμέρισμα στο Κολωνάκι, με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, μετατράπηκε στο αθηναϊκό παράρτημα της γκαλερί Citronne του Πόρου από την Τατιάνα Σπινάρη-Πολάλη. Εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο με μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση του αείμνηστου Γιώργη Λάππα (1950-2016), που μας ξανασυστήνει ένα από τα πιο δυνατά του έργα. Το περίφημο «Mappemonde» που είχε ταξιδέψει μέχρι το Σάο Πάολο και τη Βενετία, πριν από 30 χρόνια, αποκωδικοποιεί την προσωπικότητα και τις καλλιτεχνικές ανησυχίες του δημιουργού του.
Γεννημένος στο Κάιρο, ο καλλιτέχνης ενδιαφέρθηκε για τα ιερογλυφικά και τις φιγούρες που έβλεπε στις αιγυπτιακές αρχαιότητες. Καθώς η οικογένειά του μετοίκησε στην Αθήνα, γνώρισε από νωρίς την έννοια της διασποράς, της μετακίνησης, της ρευστής ταυτότητας. Ολα αυτά έγιναν μέσα στο έργο του μια ιστορία της ανθρωπότητας με χιλιάδες φιγούρες και δεκάδες πλάκες-μήτρες, φτιαγμένες από μέταλλο.
Μπροστά σε αυτό το εικαστικό «ανάπτυγμα» ο Γεώργιος-Στυλιανός Πρεβελάκης, καθηγητής στη Σχολή Γεωγραφίας της Σορβόννης (Paris I) και στο Iνστιτούτο Πολιτικών Σπουδών (Sciences Po) στο Παρίσι έδωσε την περασμένη Τρίτη μια ομιλία με τίτλο «Mappemonde: Εναλλακτικές χαρτογραφίες, εναλλακτικοί κόσμοι», διασυνδέοντας τη σημερινή γεωπολιτική πραγματικότητα με την πρωταρχική έμπνευση του Λάππα για την αποτύπωση του κόσμου.
Ο κόσμος άρχισε να καταφθάνει από νωρίς και οι καρέκλες γέμισαν γρήγορα. Τον λόγο πήρε η σύζυγος του καλλιτέχνη, η γλύπτρια Αφροδίτη Λίτη που αναφέρθηκε στον αυτοπροσδιορισμό του Λάππα ως καλλιτέχνη της διασποράς, δηλαδή μη ανήκοντα σε έναν και μόνο τόπο, στην ανάγκη του να χρησιμοποιεί οπτικούς κώδικες, διαφορετικές γλώσσες, να μάθει σε βάθος πολιτισμούς και τελετουργίες.
Ο Πρεβελάκης, αφού εξήγησε πως η χαρτογραφία έκανε την εμφάνισή της στην Αναγέννηση και πως για αιώνες η Ευρώπη καθορίστηκε από το πνεύμα της συνθήκης της Βεστφαλίας, τώρα ανέφερε εισερχόμαστε σε μια πολύ διαφορετική εποχή κατά την οποία δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία τα εδάφη ενός κράτους αλλά η ισχύς των ανθρώπινων δικτύων: «Ο κόσμος καθίσταται σήμερα εκ νέου αδιαφανής. Η χαρτογραφία αναιρείται. Οι Γεωγράφοι, αδύναμοι να περιγράψουν την νέα πραγματικότητα, στρέφονται στη διαίσθηση των καλλιτεχνών. Ο Γιώργης Λάππας προτείνει μια εναλλακτική χαρτογραφία, έναν αντι-Mappe Μonde, ένα παράθυρο προς τον εναλλακτικό κόσμο που ανοίγεται στο μέλλον μας», είπε μπροστά στην εγκατάσταση.
Αντικρίζοντας ξανά το έργο του Λάππα, βλέποντας τη δύναμή του πάνω στο βλέμμα μας, θυμήθηκα αυτό που μου είχε πει σε μια παλιά μας συνέντευξη: «Ενα καλό έργο τέχνης είναι σαν δυνατός προβολέας μέσα στο φως της ημέρας».