Είναι τα τέλη της δεκαετίας του 1480 και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ολοκληρώνει τη σύνθεσή του «Η Παναγία των Βράχων», για λογαριασμό της Αδελφότητας της Αμώμου Σύλληψης από το Μιλάνο. Οι παραγγελιοδότες, ωστόσο, δεν μένουν ευχαριστημένοι, κι έτσι ο Λεονάρντο, αν και απεχθανόταν τις επαναλήψεις, αναγκάζεται να ξαναφτιάξει τον πίνακα από την αρχή. Αρχικά σκέφτεται μια διαφορετική σύνθεση του θέματος και ξεκινά να την υλοποιεί στον καμβά, στη συνέχεια όμως το μετανιώνει. Ζωγραφίζει από πάνω και με πιο έντονα χρώματα το τελικό έργο που σήμερα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.
Η παραπάνω… ιστοριούλα έχει τη βάση της σε δημοφιλείς θεωρίες των ιστορικών της τέχνης, αλλά και στην πρόσφατη ανακάλυψη των συντηρητών του βρετανικού ιδρύματος, οι οποίοι «βομβάρδισαν» με τριών ειδών ακτινοβολίες το διάσημο έργο, προκειμένου να φέρουν στο φως τα μυστικά του.
Πράγματι, όχι μία αλλά δύο διαφορετικές εκδοχές των εικονιζόμενων προσώπων δείχνουν καθαρά τον τρόπο με τον οποίο ο αναγεννησιακός δάσκαλος εργάστηκε σταδιακά, προκειμένου να καταλήξει στο χαρακτηριστικά συμμετρικό αποτέλεσμα που θαυμάζουμε σήμερα.
Οι μεγαλύτερες αλλαγές εντοπίζονται στο σώμα και στο κεφάλι της Παρθένου, τα οποία αρχικά ήταν στραμμένα σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση, σύμφωνα και με τη θέση του Θείου Βρέφους, που βρισκόταν προς την άκρη της σύνθεσης, κάτω σχεδόν από την προστατευτική φτερούγα ενός αγγέλου, ο οποίος το κοιτούσε με αγάπη. Ακόμη και από το πρωτόλειο σχέδιο είναι φανερό πως εδώ πρόκειται για σύνθεση με πολύ πιο έντονη κίνηση και δραματικές στάσεις, ενώ όλες οι μορφές είναι τοποθετημένες σε αρκετά ψηλότερο επίπεδο.
Πιθανώς το πρόβλημα του Λεονάρντο να ήταν ακριβώς αυτό της απόστασης ανάμεσα στις μορφές, επομένως αποφάσισε να πάρει δραστικά μέτρα· έτσι αποφάσισε να ζωγραφίσει τα πάντα από την αρχή, δημιουργώντας τον περίφημο «ρόμβο» και χαρίζοντας ένα ακόμα επίπεδο στη σύνθεση. Οι νέες ανακαλύψεις θα παρουσιαστούν αναλυτικά στο κοινό με την επερχόμενη έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης τον Νοέμβριο, με αφορμή τα 500 χρόνια από τον θάνατο του καλλιτέχνη.