Φωτογραφίζοντας την τραγωδία

Φωτογραφίζοντας την τραγωδία

7' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Θες να ακούσεις ιστορίες; Ιστορίες που αν τις έβλεπες σε ταινία, θα σχολίαζες: “Αντε μωρέ, για φαντασιόπληκτους μας περνά ο σκηνοθέτης;” Ιστορίες που μοιάζουν σαν εικόνες βιβλικής καταστροφής από τα βιβλία των θρησκευτικών, με φλεγόμενα πουλιά που πέφτουν στο έδαφος; Θα σου πω μερικές. Φίλος έτρεχε να σωθεί με τη γυναίκα του και την πεθερά του. Μέσα στον πανικό, η ηλικιωμένη σκόνταψε σε έναν θάμνο. Μέχρι να τη σηκώσουν, ο θάμνος έπιασε φωτιά. Σε λίγο καιγόταν και εκείνη και η κόρη της που πήγε να τη βοηθήσει. Το μόνο που μπόρεσε να κάνει ο άντρας της ήταν να πάρει τη γυναίκα του και να την πετάξει στη θάλασσα για να τη σβήσει. Τη γλίτωσε, αλλά είδε τη μάνα της να καίγεται ζωντανή. Μια άλλη οικογένεια με έναν μικρό έτρεχαν να σωθούν. Ο πιτσιρικάς γύρισε να δει πού είναι η φωτιά. Το θερμικό κύμα τού έκαψε όλο το πρόσωπο. Γνωστοί μου έβγαζαν απανθρακωμένα πτώματα από τη θάλασσα. Γύρισαν σπίτι τα ξημερώματα και είχαν πάνω στο δέρμα τους το δέρμα των πεθαμένων. Και αν νομίζεις ότι οι ιστορίες σταματούν τότε, τη μέρα που το Μάτι έγινε παρανάλωμα, κάνεις λάθος. Συνεχίζονται ακόμη…

»Προχθές ήμουν με άλλο φίλο και κάναμε βόλτα εδώ. Ξαφνικά, μια κοπελίτσα 20 χρόνων ήρθε κι έπεσε στην αγκαλιά του. Ξέρεις τι είχε συμβεί; Κολυμπούσαν μαζί για να σωθούν από τις φλόγες. Η μικρή μόνη της, εκείνος με τις κόρες του, που είχαν την ίδια ηλικία. Κάποια στιγμή η εικοσάχρονη δεν άντεξε την προσπάθεια και τις αναθυμιάσεις. Βούλιαξε στον βυθό. Ο φίλος συσπείρωσε ό,τι δυνάμεις είχε. Εκανε μακροβούτι και την έπιασε. Την έβγαλε στην επιφάνεια και την κρατούσε αγκαλιά μέχρι να περάσει το κακό. Την έσωσε. Να, σήμερα, μόλις σήμερα, μου είπαν ότι μια από τους εγκαυματίες κατάφερε και βγήκε έξω από το νοσοκομείο για μια βόλτα. Οχι, δεν πήρε εξιτήριο. Είδε μόνο το φως του ήλιου και ξαναμπήκε μέσα. Αποκλείεται να ξεχάσουμε τι μας συνέβη εδώ. Οχι μόνο διότι ήταν συγκλονιστικό και απίστευτο, μα γιατί γύρω μας υπάρχουν και θα υπάρχουν άνθρωποι τραυματισμένοι σωματικά και ψυχικά που θα παλεύουν χρόνια για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους».

Περπατάμε με τον Βασίλη Βρεττό στο Μάτι, εκεί όπου πέρασε όλα τα παιδικά του χρόνια και όπου πριν από μιάμιση δεκαετία αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα. Ο φωτογράφος, που παρουσιάζει στις 10 Οκτωβρίου στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς μια έκθεση-καταγραφή τού τι άφησε πίσω η καταστροφή, ξέρει κάθε οικόπεδο, κάθε σπίτι σαν την παλάμη του χεριού του. Ξέρει και τους περισσότερους από τους κατοίκους.

«Τι νομίζεις, 1.700 μέτρα είναι η περιοχή και όλοι εδώ γνωριζόμαστε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Τον Φύτρο λ.χ. και τα δύο του παιδιά που χάθηκαν τους έβλεπα να περνούν έξω από την αυλή μου με τα ποδήλατά τους. Ειρωνεία: Το σπίτι τους δεν έπαθε τίποτα. Εδώ, λοιπόν, στο Μάτι, έκανα τα πρώτα μου βήματα, έμαθα κολύμπι, έπαιξα, απέκτησα φίλους, πήγα σινεμά, έκανα ποδήλατο, ερωτεύτηκα».

Φωτογραφίζοντας την τραγωδία-1

Ο Βασίλης Βρεττός στην Αργυρά Ακτή, απέναντι από το Κόκκινο Λιμανάκι. Στο οικόπεδο που βρίσκεται πάνω από την παραλία, έχασαν τη ζωή τους δεκάδες. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ

Οι αναμνήσεις

«Ολη μου η ζωή εξελίχθηκε σε αυτό το κομμάτι γης που πήρε ο παππούς μου προπολεμικά, όταν ακόμη δεν είχε πυκνώσει ο οικισμός. Θυμάμαι αυτόν τον δρόμο εδώ πέρα όταν άρχισαν να περνούν τα πρώτα αυτοκίνητα και αντί για άσφαλτο είχε κάτω κοτρώνες», μου λέει. Σταματά δίπλα σε ένα καμένο σπίτι, μικρό και ταπεινό. Η σκεπή δεν υπάρχει πια.

Πίσω του, η λευκή εκκλησία της Παναγίας ανέπαφη.

«Οταν ξέσπασε η φωτιά, εγώ έλειπα. Ημουν διακοπές στις Κυκλάδες με τη γυναίκα μου. Εκείνο το απόγευμα βρήκαμε μάλιστα στάχτες από τη φωτιά στην Κινέτα, που είχαν φτάσει στο Αιγαίο από τους αέρηδες. Κάποια στιγμή μας τηλεφώνησε μια φίλη να μας πει ότι καίγεται η Καλλιτεχνούπολη.

»Τηλεφωνηθήκαμε πάλι σε λίγο. “Δεν μπορώ να σου μιλήσω”, μου απάντησε ασθμαίνουσα. Στις 6 το απόγευμα με πήραν οι γείτονες να μου πουν πως καίγεται το σπίτι μου, το οποίο τελικά σώθηκε. Ολο το πράγμα εξελίχθηκε μέσα σε μία ώρα, ούτε καν μπορούσε να μας περάσει από το μυαλό», λέει ο Βρεττός.

Η καταστροφή ενός τόπου οικείου εξελίχθηκε εν τη απουσία του. Τον ρωτώ αν με έναν αλλόκοτο τρόπο αισθάνεται ένοχος που δεν το έζησε: «Είμαι γέννημα-θρέμμα Ματιώτης. Είναι το χωριό μου. Εχασα πολλούς γνωστούς, γονείς φίλων. Ναι, αισθάνομαι περίεργα, γιατί είμαι ένας από αυτούς. Ισως αυτός να ήταν και ο λόγος που, όταν επέστρεψα πια, αποφάσισα να κρεμάσω τη μηχανή στον λαιμό και να αρχίσω να τραβάω εικόνες».

Φωτογραφίζοντας την τραγωδία-2

«Οταν καίγεται το σπίτι σου, καίγεται το παρελθόν σου. Δεν έχεις πια φωτογραφίες από τα παιδικά σου χρόνια, προσωπικά ντοκουμέντα, τίποτα». ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΡΕΤΤΟΣ

Χιλιάδες λήψεις

«Ξεκίνησα από το νεκροταφείο απανθρακωμένων αυτοκινήτων, εδώ πιο πάνω. Επειτα από λίγο καιρό άρχισα να φωτογραφίζω και κατοίκους μέσα στα καμένα σπίτια τους. Για πολλούς ήταν η πρώτη φορά που ξανάμπαιναν στο δικό τους περιβάλλον ύστερα από μήνες. Πώς να το αντέξεις;» Από τον Αύγουστο του 2018 μέχρι την άνοιξη του 2019 ο φωτογράφος έκανε χιλιάδες λήψεις. Τριάντα πέντε από αυτές θα τις δούμε στην έκθεση του Μπενάκη.

«Αποτύπωσα περίπου 50 κατοίκους. Ολοι έχουν κοινά συναισθήματα. Οργή και ένα “γιατί”. Κάτι ακόμα: Οταν καίγεται το σπίτι σου, καίγεται το παρελθόν σου. Δεν έχεις πια φωτογραφίες από τα παιδικά σου χρόνια, δεν έχεις αντικείμενα, προσωπικά ντοκουμέντα, τίποτα. Ενας ηλικιωμένος μού έλεγε με καημό: “Πώς θα μιλήσω στα εγγόνια μου για την εποχή που ήμουν εγώ παιδί; Δεν έχει μείνει κάτι να μου θυμίζει ποιος ήμουν”. Οι περασμένες δεκαετίες εξαϋλώθηκαν μέσα σε μία μέρα. Εδώ πιο κάτω ζει μόνιμα ένας απόγονος της οικογένειας Ζάππα. Μου έλεγε ότι έχασε τμήμα από το αρχείο των προπάππων του. Ξέρετε πώς σώθηκαν ο ίδιος και τα εγγόνια του; Είχαν πέσει για μεσημεριανό ύπνο και ξύπνησαν από έναν δυνατό θόρυβο στην εξώπορτα. Η γάτα τους έπαιρνε φόρα και έπεφτε με όλη τη δύναμη στην πόρτα. Ανοιξαν να δουν τι συμβαίνει και βρέθηκαν περικυκλωμένοι από τις φλόγες! Αυτό που μάθαμε στο Μάτι είναι τη δύναμη της τύχης, αλλά και ότι η ζωή ενός πολίτη στην Ελλάδα κρέμεται από μια κλωστή».

«Στην έκθεσή μου, το ίδιο θα συμβεί, θα επιστρέψει ο πόνος» 

Εχουμε κατεβεί με τον Βρεττό μέχρι την Αργυρά Ακτή και βλέπουμε ένα μέρος από το Κόκκινο Λιμανάκι. Στο οικόπεδο που βρίσκεται πάνω από τη μικρή παραλία, έχασαν τη ζωή τους δεκάδες άνθρωποι: «Ξέρεις τι μας θύμωσε περισσότερο όλους εμάς; Πως η προηγούμενη κυβέρνηση, ως μέρος της επικοινωνιακής διαχείρισης της παντελούς απουσίας του κρατικού μηχανισμού από την κατάσβεση της πυρκαγιάς, έριξε το βάρος επάνω μας. Μας έδειξε με το δάχτυλο και είπε: “Εσείς φταίτε που καήκατε, διότι χτίσατε αυθαίρετα και δεν ανοίξατε δρόμους!” Μα, αν δεις το Μάτι από ψηλά, θα καταλάβεις ότι έχει ρυμοτομία. Το ανάγλυφο του εδάφους κόστισε τη ζωή στους εγκλωβισμένους που έστελναν στην περιοχή από την Ποσειδώνος. Εδώ οι περισσότερες ακτές έχουν γκρεμούς 7-8 μέτρα. Οταν προβλήθηκαν οι εκπομπές του Τέλλογλου και ύστερα του Παπαχελά, την επόμενη ημέρα ήμασταν σαν θεριά. Ξέρετε γιατί; Βρέθηκαν επιτέλους δημοσιογράφοι που είπαν αυτές τις αλήθειες, τις οποίες εμείς ζήσαμε. Στους τηλεθεατές προκάλεσε σοκ η αναλγησία των δημοσίων λειτουργών. Εμείς τη βιώσαμε από πρώτο χέρι. Ξαναβγήκε όλος ο θυμός μας προς τα έξω, άνοιξε ξανά η τεράστια πληγή. Μέχρι τώρα ούτε μία συγγνώμη δεν έχουμε ακούσει από επίσημα χείλη», συνεχίζει ο φωτογράφος: «Πιστεύω ότι και στην έκθεσή μου, το ίδιο θα συμβεί, θα επιστρέψει ο πόνος. Ομως, έχει σημασία να γίνει αυτό το αφιέρωμα για να αποτρέψουμε σημαντικές καταστροφές, αλλά και για να τονίσουμε τη βοήθεια των εθελοντών».

Φωτογραφίζοντας την τραγωδία-3

«Μέχρι τώρα ούτε μια συγγνώμη δεν έχουμε ακούσει από επίσημα χείλη», λέει στην «Κ» ο φωτογράφος Βασίλης Βρεττός. ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΡΕΤΤΟΣ

Το λεύκωμα

Ο φωτογράφος μιλάει συγκινημένος για τη ΣΕΚΜΑ (Συντονιστική Επιτροπή των Κατοίκων στο Μάτι Αττικής), που στάθηκε δίπλα στους πληγέντες και στους εγκαυματίες μαζί με σειρά φορέων, όπως ο Δεσμός, το Ιδρυμα Λάτση, ο Στέλιος Χατζηιωάννου κ.ά. Η Συνένωσις, η εταιρεία κοινωνικής προσφοράς, εκτός από όλα τα άλλα που έχει κάνει για τους κατοίκους του Ματιού, ανέλαβε και τα έξοδα για ένα λεύκωμα με 140 φωτογραφίες του Βρεττού. Τα έσοδα από την πώληση θα διατεθούν υπέρ των πυροπλήκτων. Θα είναι σαν κατάλογος της έκθεσης «23.07.18 – Mια καταγραφή», την οποία επιμελείται η Ιρις Κρητικού. «Δεν μας έσωσαν μόνο οι χορηγοί, αλλά και η νεολαία του Ματιού. Παιδιά που πήγαιναν ακόμη λύκειο ή πανεπιστήμιο και εξακολουθούν να τρέχουν για να φροντίσουν τα πάντα. Είναι από τα πράγματα από τα οποία αντλώ κουράγιο και δύναμη, η κολοσσιαία και συνεχής προσπάθειά τους για αλληλεγγύη». Η κουβέντα τελειώνει και περπατούμε με τον Βρεττό σε ένα από τα καμένα οικόπεδα. Σταματά να μιλάει και γονατίζει στο έδαφος: είναι μια λιλιπούτεια συστάδα από πευκάκια ύψους 10 εκατοστών. «Η φύση θα κάνει τη δουλειά της. Εμείς οι άνθρωποι να φροντίσουμε να μην ξαναγίνει το κακό».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή