«Εχω περάσει τη “νεκρή ζώνη” πολλές φορές, αλλά εξακολουθεί να με καταρρακώνει κάθε φορά. Σοκάρομαι πάντα από τις συνθήκες που βλέπω, τη βρωμιά, τη μυρωδιά της μούχλας. Μόνο τα πουλιά ακούγονται εκεί μέσα αλλά δεν φαίνονται, δεν τα βλέπεις», λέει στην «Κ» η θεωρητικός τέχνης Σοφία-Ελίζα Μπουράτση και διδάσκουσα στο 3ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας που λειτουργεί στις φυλακές των Διαβατών στη Θεσσαλονίκη.
Η κ. Μπουράτση πέρασε τη «νεκρή ζώνη», το σημείο που χωρίζει το εσωτερικό της φυλακής από τον υπόλοιπο χώρο, για πρώτη φορά το 2016, αντικαθιστώντας έναν συνάδελφό της σε ένα καλλιτεχνικό εργαστήριο του Σχολείου. Η απαγόρευση της απεικόνισης του προσώπου των κρατουμένων δημιούργησε το πλαίσιο μέσα στο οποίο, τελικά, η διδάκτωρ αισθητικής και επιστημών της τέχνης, απέκτησε ελευθερία κινήσεων. «Από τότε και κάθε χρόνο, για δύο εβδομάδες, κάνω μαθήματα φιλοσοφίας και γραφής με έμφαση στις έννοιες του προσώπου, του πορτρέτου στη φωτογραφία, της ταυτότητας, των ορίων. Η φυλακή είναι ένας τόπος που εύκολα χάνεται η ταυτότητα και τα βασικά φιλοσοφικά και ανθρωπιστικά ερωτήματα διατυπώνονται με μεγαλύτερη ένταση», μας λέει και προσθέτει ότι «η τέχνη προκαλεί συναντήσεις, μας φέρνει σε επαφή με έναν κόσμο που δεν γνωρίζουμε».
Επάνω το έργο του καλλιτέχνη Γιώργου Γεροντίδη «it’s a rust lab» και δεξιά το έργο «Γαρδένια» του Τάκη Σπυρόπουλου από τη σειρά «Into the Light». Επάνω και δεξιά πορτρέτο του Σωτήρη Λαλιώτη.
Μια τέτοια επαφή εγκαινιάζει απόψε το MoMUS και συγκεκριμένα το Πειραματικό Κέντρο Τεχνών στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης με την έκθεση «Τίμιοι παράνομοι – Πρόσωπο. Ελευθερία. Σιωπή». Το μουσείο σε συνεργασία με το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας παρουσιάζει 60 έργα που έγιναν από τους εκπαιδευόμενους ή με τη συνεργασία καλλιτεχνών που διοργάνωσαν εργαστήρια εικαστικών, φωτογραφίας, περφόρμανς, εγκαταστάσεις.
Η ιδρυματοποίηση, το σώμα και η κίνηση, η ταυτότητα, το πρόσωπο, η συμβίωση, η έννοια του χρόνου, το όνειρο και η απόγνωση, είναι ορισμένες από τις θεματικές που αγγίζει η έκθεση, στην οποία περιλαμβάνεται και μια κούκλα χρωμίου που ενσωματώνει τεχνολογίες αιχμής, όπως Led projector και λογισμικό Android. Εργα τους παρουσιάζουν επίσης οι συνεργαζόμενοι καλλιτέχνες, όπως οι Δημήτρης Αμελαδιώτης, Γιώργος Γεροντίδης, Μαίρη Ζυγούρη, Μαρία Κρεμέτη, Βιργινία Μαστρογιαννάκη κ.ά. Τα έργα προέρχονται από τις εκπαιδευτικές περιόδους 2017-2020 και από εργαστήρια στα οποία συμμετείχαν 110 εκπαιδευόμενοι.
Επανένταξη
Στην Αθήνα και στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα παρουσιάζεται σε συνεργασία με την Κοινωνική Υπηρεσία του Ψυχιατρείου Κρατουμένων Κορυδαλλού η δράση «Πρώτη Απόπειρα» στο πλαίσιο της κοινωνικής επανένταξης εγκλείστων σε σωφρονιστικά ιδρύματα. Στις 7 Μαρτίου παρουσιάζονται τα εικαστικά έργα, πορτρέτα και αυτοπροσωπογραφίες, του Σωτήρη Λαλιώτη και η ποιητική συλλογή του Αλέξανδρου Β., με ποιήματα που γράφτηκαν κατά τον εγκλεισμό του στην ψυχιατρική μονάδα.
Η έκθεση στο MoMus θα διαρκέσει έως τις 26/4.