Ενα βήμα πιο κοντά στην ανάδειξή του ήρθε ο εντυπωσιακός τύμβος της Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης στον βόρειο Εβρο, χάρη στην έγκριση από το ΚΑΣ των απαλλοτριώσεων ή και της απευθείας αγοράς αγροτεμαχίων με πόρους του ΤΑΠΑ που βρίσκονται εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου, για την κατασκευή χώρου στάθμευσης τουριστικών λεωφορείων.
«Τα ευρήματά του συγκροτούν ένα σύνολο αρχαιολογικό που έχει ιδιαίτερα μεγάλη αξία και εξαιτίας της άριστης κατάστασης διατήρησής τους. Αποτελεί κρίσιμο αναπτυξιακό πόρο για την περιοχή», σχολίασε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη για τον τύμβο με τις καλοδιατηρημένες άμαξες και τα οστά αλόγων του 2ου αιώνα, που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Μικρή Δοξιπάρα, Ζώνη και Χελιδόνα, νοτίως του ποταμού Αρδα.
Το μνημείο, βέβαια, δεν είναι καινούργιο, αλλά το έργο της ανάδειξής του έχει βαλτώσει. Η ανασκαφή ξεκίνησε το 2002 και ολοκληρώθηκε έναν χρόνο αργότερα, ενώ η κατασκευή ενός μουσειακού κελύφους στο πρότυπο της Βεργίνας σχεδιάζεται από το 2011. Το έργο είναι ενταγμένο στο ΕΣΠΑ, προκαταρκτικές μελέτες του έχουν εγκριθεί κατά καιρούς, αλλά ακόμη ο τύμβος παραμένει «ασκεπής».
Οπως δήλωσε η κ. Μενδώνη σε πρόσφατη συνέντευξή της, η τελευταία φορά που το ΚΑΣ ασχολήθηκε με την υπόθεση, πριν από την έγκριση των απαλλοτριώσεων, ήταν το 2014, ενώ πρόσθεσε ότι το έργο θα υλοποιηθεί με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Εβρου και θα προχωρήσει με το σύστημα δημοπράτησης μελέτης – κατασκευής, ενδεχομένως το καλοκαίρι.
Η ιστορία του τύμβου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στις αρχές του 2ου αιώνα τα τέσσερα μέλη μιας οικογένειας γαιοκτημόνων πέθαναν, αποτεφρώθηκαν και ενταφιάσθηκαν σε έναν τύμβο διαμέτρου 60 μέτρων. Εκτός από τα αντικείμενα που βρέθηκαν μαζί τους, δίπλα στους τάφους, με τα υπολείμματα των καύσεων, η αρχαιολογική σκαπάνη των Διαμαντή Τριαντάφυλλου και Δόμνας Τερζοπούλου ανακάλυψε πέντε άμαξες με τα υποζύγιά τους και τα οστά ακόμη πέντε αλόγων.
Από τις άμαξες διατηρούνται τα μεταλλικά διακοσμητικά και λειτουργικά τους στοιχεία, καθώς και αποτυπώματα των ξύλινων τμημάτων τους. Τα κτερίσματα που βρέθηκαν στους τάφους της οικογένειας ήταν πήλινα και χάλκινα αγγεία, λυχνοστάτες και λυχνάρια με ζωικές παραστάσεις, γυάλινα μυροδοχεία, κοσμήματα από πολύτιμους λίθους, νομίσματα και ένα χρυσό έλασμα με τη θεά Αφροδίτη.
Ολα τα ευρήματα μαρτυρούσαν την ταφή ατόμων της ανώτερης τάξης, ενώ διατηρούνταν σε πολύ καλή κατάσταση. Η ανασκαφή έγινε πόλος έλξης ειδικών και επισκεπτών, ενώ στον χώρο δημιουργήθηκαν προσωρινές κατασκευές προστασίας και εργαστήριο συντήρησης. Σήμερα, ο χώρος δεν είναι επισκέψιμος, αλλά τόσο το ΥΠΠΟ όσο και η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης εκτιμούν ότι θα αποτελέσει πόλο έλξης τουριστών εφόσον, επιτέλους, αναδειχθεί.