«Ολες τις εποχές, σε όλους τους πολιτισμούς, ίδια είναι η αγωνία του ανθρώπου: να μην ξεχαστεί. Γι’ αυτό φροντίζει να αφήνει πίσω του χαραγμένο στη σκληρή πέτρα το ίχνος του· για να γίνει το σήμα του, δηλαδή ο τάφος του, και η ανάμνησή του, δηλαδή το μνημείο του», λέει η έφορος αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων Στέλλα Χρυσουλάκη.
Καθώς περπατάμε ανάμεσα στα εκθέματα του αρχαιολογικού μουσείου του Πόρου, που φέτος φιλοξενεί την έκθεση «Ελλάδα, κώδικες γραφής» με έργα του εικαστικού Κωνσταντίνου Ξενάκη, περνάει το χέρι της χαϊδευτικά επάνω από τα χαραγμένα γράμματα μιας ερμαϊκής στήλης με την οικειότητα που οι αρχαιολόγοι έχουν με το παρελθόν. Αλλωστε, ποιος γνωρίζει τα ανθρώπινα πράγματα καλύτερα από εκείνους που μελετούν τα κατάλοιπά τους στον χρόνο;
Ως ένα τέτοιο κωδικοποιημένο μήνυμα μνήμης που αποστέλλεται στις επερχόμενες γενεές διεκδικώντας τη συνέχεια, μπορεί να δει ο επισκέπτης την εργασία του Κωνσταντίνου Ξενάκη που παρουσιάζεται εδώ, στην ετήσια σύμπραξη της γκαλερί Citronne με το αρχαιολογικό μουσείο του Πόρου. Τα 7 έργα –δημιουργήθηκαν μεταξύ 1988-2014– αυτού του πραγματικά διεθνούς δημιουργού, ενός Ελληνα της Διασποράς ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις αρχές Ιουνίου σε ηλικία 89 ετών, «παρουσιάζονται ανάμεσα στα εκθέματα του Μουσείου Πόρου, που περιλαμβάνουν ενεπίγραφες στήλες, σφραγιδόλιθους και φυλακτά, δημιουργώντας έτσι έναν διάλογο για τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αφήνουν τα ίχνη τους στον χρόνο», αναφέρει στο σημείωμά της η αρχαιολόγος Μαρία Γιαννοπούλου, συν-επιμελήτρια της έκθεσης μαζί με την ιστορικό τέχνης και ιδιοκτήτρια της Citronne Τατιάνα Σπινάρη.
«Τα “σκαλίσματα” του καλλιτέχνη, όπως εκείνα που δημιουργούσαν διαχρονικά οι αυτόχθονες τεχνίτες σε όλα τα μέρη της γης, παραπέμπουν στον αναλλοίωτο ανθρώπινο ψυχισμό», προσθέτει η αρχαιολόγος, και προς επίρρωση των λόγων της, δίπλα στην ερμαϊκή στήλη στέκεται μια άλλη, αυτή του σύγχρονου εικαστικού, φτιαγμένη από μαρμάρινους κύβους και χαραγμένη με θραύσματα αρχαίων γραφών και προσωπικά σύμβολα.
«Ο Ξενάκης είναι ένας καλλιτέχνης-αμφισβητίας», λέει η Τατιάνα Σπινάρη, η οποία εκτός από τον σεβασμό της προς το έργο του, είχε επίσης μια προσωπική και ουσιαστική σχέση μαζί του. «Είναι, επίσης, πολίτης του κόσμου τον οποίο περιέρχεται εικαστικά υπό τριπλή ταυτότητα και παιδεία· αιγυπτιακή, ελληνική, γαλλική. Η “γλώσσα” του είναι αφηρημένη, αλλά και πολυσήμαντη. Χαρτογραφεί. Δομεί και αποδομεί σχήματα, λέξεις και έννοιες. Με αφετηρία τον αρχαίο αιγυπτιακό και ελληνικό πολιτισμό, φθάνει σε σύγχρονα και καθημερινά στοιχεία, όπως, επί παραδείγματι, τα διεθνή σήματα της κυκλοφορίας, εφευρίσκοντας ένα οπτικό εικαστικό αλφάβητο», σχολιάζει.
Η απόφασή της, παρά τις δυσκολίες των υγειονομικών μέτρων, να παρουσιάσει σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων στο κοινό αυτή την έκθεση εμπεριέχει και τη συγκίνησή της για την απώλεια ενός δημιουργού που επηρέασε την οπτική της για την τέχνη. Μαζί του έγινε η επιλογή των έργων και του τίτλου. Γι’ αυτό η έκθεση αποτελεί φόρο τιμής στο έργο και την προσφορά του στο εικαστικό γίγνεσθαι, ενώ παράλληλα χάρη στη επικοινωνία με τις αρχαιότητες, δίνει νέο νόημα στον πολιτισμό της Μεσογείου και στην αξία του Αρχιπελάγους.
Διάρκεια έκθεσης: έως 4/10. Πόρος.