Οι προσωπογραφίες των Ελλήνων ζωγράφων

Οι προσωπογραφίες των Ελλήνων ζωγράφων

3' 7" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μια ιδιότυπη πινακοθήκη εμπλουτίζεται –μεθοδικά και αθόρυβα– στην καρδιά της Αθήνας. Ο Δημήτρης Παπαγεωργόπουλος είναι επίμονος ερευνητής της νεοελληνικής τέχνης και πρώην επιμελητής στη ΣΤΟart Κοραή της Εθνικής Ασφαλιστικής (έως τον Μάρτιο 2019, που αποχώρησε με εθελουσία έξοδο). Εδώ και 20 και πλέον χρόνια χτίζει μια συλλογή προσωπογραφιών Ελλήνων ζωγράφων από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, αυτοπροσωπογραφίες ή έργα φιλοτεχνημένα από φίλους ζωγράφους, και οργανώνει ένα τεράστιο αρχείο για την εικαστική κίνηση των τελευταίων 150 και πλέον ετών. Είναι ένας κόσμος ολόκληρος, που με την αποκάλυψή του ξαφνιάζει και γεννά επιθυμία για περαιτέρω γνωριμία.

Αυτή η άτυπη Εθνική Πινακοθήκη Προσωπογραφιών φιλοξενείται στη ΣΤΟart Κοραή, αλλά η δυναμική της συλλογής ξεπερνά τα όρια του χώρου. «Περιλαμβάνονται πλέον 361 πορτρέτα, από το 1837 που είναι το παλαιότερο έως και αυτά σύγχρονων καλλιτεχνών, που είναι όλα δωρεές τους», λέει ο Δημήτρης Παπαγεωργόπουλος. «Πέρα από τη στήριξη των σημερινών καλλιτεχνών που πίστεψαν στο όραμά μου, έχω τη στήριξη σημαντικών κληρονόμων, όπως των οικογενειών Προσαλέντη, Μαλέα, Λασκαρίδου, Φλωρά, Οικονόμου, Ορφανού και Γανιάρη, αλλά και φίλων συλλεκτών που είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν ένα σημαντικό πορτρέτο με ένα άλλο έργο της συλλογής μου».

Οι προσωπογραφίες των Ελλήνων ζωγράφων-1

Η Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα, ντυμένη άνδρας, ζωγραφίζει την Αγγλίδα ζωγράφο Jane Benham Hay. Δεξιά, ο Κωνσταντίνος Μαλέας από τον Εμίλ Ζολά.

«Με εξιτάρει όταν βρίσκω το πορτρέτο ενός ξεχασμένου από τον χρόνο καλλιτέχνη και αυτά είναι τα αγαπημένα μου στη συλλογή», λέει ο Δημήτρης Παπαγεωργόπουλος, ο οποίος ερευνά συστηματικά αρχεία, οικογενειακές διαδρομές, φιλίες και σχέσεις ανάμεσα σε ζωγράφους, μελετώντας την εικαστική κίνηση και τις διεθνείς εκθέσεις από τον 19ο αιώνα και μετά. «Το 2000, ένας φίλος παλαιοπώλης μού προσέφερε τέσσερα μετάλλια από διεθνείς εκθέσεις που βρίσκονταν στην κατοχή της ζωγράφου Πιπίτσας Φιλιππίδη», λέει ο Δημήτρης Παπαγεωργόπουλος. «Σκέφτηκα να αρχίσω τη συλλογή μεταλλίων από διεθνείς εκθέσεις όπου είχαν πάρει μέρος Ελληνες καλλιτέχνες, μιας και δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο».

Ερευνώντας τη σχετική βιβλιογραφία, διαπίστωσε πως οι πληροφορίες ήταν φτωχές και αντικρουόμενες. Η μελέτη τον απορροφούσε ολοένα και περισσότερο. «Κατάλαβα ότι είχα βρει την αποστολή μου: να συγκεντρώσω όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούσα για τη διάσωση της εικαστικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Υστερα από 20 χρόνια σκληρής εργασίας και αφού έχω καταγράψει ό,τι υπήρχε σε όλες τις μεγάλες βιβλιοθήκες, όπως της ΑΣΚΤ και της Πινακοθήκης, θεωρώ ότι έχω ολοκληρώσει μια πολύ σημαντική μελέτη για τη συμμετοχή των Ελλήνων καλλιτεχνών στις διεθνείς εκθέσεις 1851-1999. Η εργασία αυτή αφορά 2.915 καλλιτέχνες που έχουν πάρει μέρος σε 41.606 εκθέσεις. Πρόσφατα, την ανέβασα στο Academia.edu και δώρισα στη βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ και της Πινακοθήκης ολόκληρη τη μελέτη, προκειμένου να είναι προσβάσιμη σε όλους τους μελετητές».

Οι προσωπογραφίες των Ελλήνων ζωγράφων-2

Αυτοπροσωπογραφία του Κωνσταντίνου Μαλέα από το Δημοτικό Νοσοκομείο Κωνσταντινούπολης, όπου νοσηλευόταν μετά την επιστροφή του από το Παρίσι. Δίπλα του η αδελφή του Αθηνά και πάνω η Παναγία-Πατρίδα.

Το αρχείο του Δημήτρη Παπαγεωργόπουλου έχει εξελιχθεί σε μικρό μουσείο. «Βρέθηκαν μαγικά στον δρόμο μου το δίπλωμα και τα πρακτικά της Εταιρείας των Ωραίων Τεχνών, επί Οθωνα, επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου που αναφέρεται σε αγορά έργου από το ελληνικό κράτος, το φωτογραφικό αρχείο και σπάνια αντικείμενα της Σοφίας Λασκαρίδου, όπως τα δύο όπλα της, τα δύο βραβεία και σπάνιο αρχειακό υλικό του Κωνσταντίνου Μαλέα, ολόκληρο το αρχείο του ζωγράφου Τάκη Παρλαβάντζα, το αρχειακό υλικό εικονογραφήσεων της Μαρίας Ράμφου, σπάνιες και μοναδικές φωτογραφίες καλλιτεχνών όπως του Κωνσταντίνου Βολανάκη σε νεαρή ηλικία, του Γεωργίου Αβλιχου, των προραφαηλιτών Μαρίας Ζαμπάκου και Μαρίας Σπαρτάλη, καθώς και πολλά άλλα σπάνια αποκτήματα».

Σταθερός στόχος είναι η δημιουργία ενός μουσείου νεοελληνικής τέχνης – συλλογής πορτρέτων εικαστικών καλλιτεχνών, «μέσα από κάποιο μεγάλο ίδρυμα ή από οποιονδήποτε χρηματοδότη θέλει να επενδύσει σοβαρά στη διάσωση της νεοελληνικής τέχνης και όχι στο κέρδος. Μια άλλη λύση θα ήταν να ενταχθεί ως παράρτημα ενός ήδη μεγάλου ιδρύματος. Και στις δύο περιπτώσεις, σίγουρα θα υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις, μιας και δεν έχω σκοπό να δωρίσω το πνευματικό μου παιδί και να αποσυρθώ».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή