Το ντιζάιν πήγε… στον γιατρό

Το ντιζάιν πήγε… στον γιατρό

6' 20" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το 2010, το Design Council της Αγγλίας υπολόγισε ότι το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας έχανε κάθε χρόνο περίπου 69 εκατ. λίρες από περιστατικά βίας μέσα στα Επείγοντα Περιστατικά των νοσοκομείων. Επειτα από έναν διαγωνισμό – πρόσκληση που έκανε σε σχεδιαστές για τη μείωση των βίαιων περιστατικών, το βραβευμένο γραφείο design PearsonLloyd ανανέωσε τη σήμανση μέσα στους χώρους τριών νοσοκομείων, δημιουργώντας έξυπνους χάρτες, τοποθετώντας διαδραστικές οθόνες και μπάνερ στους τοίχους, εξηγώντας βήμα προς βήμα στους ασθενείς τη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσουν για να εξυπηρετηθούν και γιατί πρέπει να περιμένουν μέχρι να έρθει η σειρά τους. Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθούν οι φασαρίες κατά 50%.

Η έννοια του health design είναι αρκετά διαδεδομένη στο εξωτερικό και εφαρμόζεται σε μεγάλες και μικρότερες μονάδες υγείας. Με αργό αλλά σταθερό ρυθμό ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες της υγείας στη χώρα μας συνεργάζονται με σχεδιαστές και αρχιτέκτονες και δημιουργούν νέους χώρους με γνώμονα την αισθητική και τη λειτουργικότητα.

Οικείο περιβάλλον

Οταν αναζητάς ιατρική βοήθεια για να φέρεις στον κόσμο ένα παιδί, ακόμη και η επίσκεψη στον γιατρό μπορεί να είναι ψυχολογικά επώδυνη και η όλη διαδικασία ίσως συνοδεύεται από στιγμές ανησυχίας, ανασφάλειας, αμηχανίας. Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που έπρεπε να συνυπολογίσουν οι αρχιτέκτονες Παναγιώτης Βούλγαρης και Μαρία Μαλινδρέτου του γραφείου MALVI, οι οποίοι τιμήθηκαν με το βραβείο Global Excellence Award 2013, του μεγαλύτερου διεθνούς διαγωνισμού εσωτερικού σχεδιασμού, για την κλινική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής που σχεδίασαν στη Θεσσαλονίκη. «Πολλές μικρές λεπτομέρειες αισθητικής, λειτουργικότητας, εργονομίας “κουμπώνουν” μεταξύ τους σαν κρίκοι αλυσίδας και δημιουργούν ένα συνολικό αποτέλεσμα υψηλού σχεδιασμού», τονίζει ο κ. Βούλγαρης.

Για να ισορροπήσουν μεταξύ του οικείου και επαγγελματικού περιβάλλοντος, οι αρχιτέκτονες συνδύασαν τα λευκά χρώματα με τις καμπύλες γωνίες και έπιπλα, ενώ έδωσαν ιδιαίτερη βαρύτητα στην επιλογή των υλικών δόμησης. «Το ειδικό αντιμικροβιακό υλικό Corian χρησιμοποιήθηκε εξ ολοκλήρου για την κατασκευή των εργαστηρίων και τοποθετήθηκε για πρώτη φορά και στις οροφές, δημιουργώντας έναν προστατευτικό κλωβό. Μοναδικός είναι και ο καναπές της υποδοχής που φτιάχτηκε από το ίδιο υλικό», σημειώνει η κ. Μαλινδρέτου. Τα ογκώδη μηχανήματα των εργαστηρίων ταξινομήθηκαν με τρόπο τέτοιο ώστε να εξοικονομείται χώρος και χρόνος για τους εμβρυολόγους, ενώ ασθενείς και ιατρικό προσωπικό αποφεύγουν τις άσκοπες συναντήσεις χάρη σ’ ένα σύστημα εσωτερικών διαδρόμων της κλινικής.

Στον χώρο της ανάνηψης, όπου οδηγούνται οι γυναίκες μετά την εμβρυομεταφορά, το μόνο που θυμίζει νοσοκομείο είναι ο μηχανισμός των κρεβατιών. Κατά τ’ άλλα, η ξύλινη επένδυση του χώρου, οι αποχρώσεις του μπεζ, τα κομοδίνα, η μικρή βιβλιοθήκη, οι «κρυμμένες» ιατρικές συσκευές, δημιουργούν αίσθηση οικειότητας. Ο εντυπωσιακός χώρος συλλογής σπέρματος μοιάζει περισσότερο με δωμάτιο πολυτελούς ξενοδοχείου παρά με εργαστήριο, με μια lounge δερμάτινη πολυθρόνα στον χώρο, επίπεδη τηλεόραση και χαμηλό φωτισμό. «Θέλαμε να αποφύγουμε το συναίσθημα του άγχους και της αμηχανίας που νιώθει κάποιος σ’ αυτή τη διαδικασία και να την κάνουμε λίγο πιο άνετη και απενοχοποιημένη. Η ψυχολογία είναι το παν σ’ αυτή την περίπτωση, όπως συμβαίνει και σε πολλά άλλα προβλήματα υγείας. Οι ίδιοι οι γιατροί μας λένε τώρα ότι έχει αυξηθεί η αποδοτικότητά τους, ενώ οι επισκέπτες αισθάνονται το ίδιο άνετα σε όλους τους χώρους», υπογραμμίζει ο κ. Βούλγαρης.

Μια διαφορετική προσέγγιση του ντιζάιν στον χώρο της υγείας ήταν η ανακαίνιση του Κέντρου Αποκατάστασης Παίδων στη Βούλα της Αθήνας. Ο χώρος των 270 τ.μ. που φιλοξενεί παιδιά με διαφορετικές μορφές αναπηρίας και ανάγκες μεταμορφώθηκε σ’ ένα χαρούμενο περιβάλλον που σέβεται κάτι που συνήθως λείπει από παρόμοιες δομές πρόνοιας, την ιδιωτικότητα. «Θέλαμε το μέρος όπου αυτά τα παιδιά μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια της ζωής τους να μοιάζει όσο το δυνατόν με το παιδικό δωμάτιο στο σπίτι τους και όχι με θάλαμο νοσηλείας», σημειώνει η αρχιτέκτονας Μαριάννα Αθανασιάδου των Schema Architects.

Τα κρεβάτια σχεδιάστηκαν με δύο τρόπους: σε ορισμένα δημιουργήθηκαν εσοχές με μικρές «κρυψώνες», τα λεγόμενα nooks, για να αποθηκεύουν τα παιδιά τα προσωπικά τους αντικείμενα, ενώ σε άλλα κατασκευάστηκαν ξύλινα «διαχωριστικά» με ανοίγματα, δημιουργώντας έτσι την αίσθηση της ιδιωτικότητας, χωρίς να εμποδίζεται η επίβλεψη από τους νοσηλευτές. Τα χρώματα που επιλέχθηκαν είναι έντονα, αλλά ουδέτερα καθώς ο αριθμός των αγοριών και των κοριτσιών δεν μένει ποτέ σταθερός. «Ηταν ένα από τα πιο συγκινητικά πράγματα που κάναμε. Τα παιδιά δεν κρατιόντουσαν να μπουν μέσα στο δωμάτιο όταν το είδαν. Η αλλαγή στην καθημερινότητά τους ήταν θεαματική. Το ζητούμενο είναι να αισθανθεί κάποιος πιο άνετα. Ηδη έχει το πρόβλημα υγείας που τον βασανίζει, τουλάχιστον ας βρίσκεται σ’ έναν πιο φιλικό χώρο», υπογραμμίζει η κ. Αθανασιάδου.

Μια αντίληψη που αλλάζει

Οι περιπτώσεις γιατρών και επαγγελματιών στον χώρο της υγείας που ενδιαφέρονται για πιο ειδικό σχεδιασμό της επιχείρησής τους είναι λίγοι, αλλά η αντίληψη ότι το ντιζάιν δεν προσφέρει μόνο αισθητική απόλαυση, αλλά και λειτουργικότητα τείνει σταδιακά να επικρατήσει. «Οι περισσότεροι χώροι υγείας σχεδιάζονται ακόμα με μοναδικό γνώμονα την πρακτική τους χρήση. Εξακολουθεί επίσης να επικρατεί μια λανθασμένη νοοτροπία που έχει συνδέσει τον ειδικό σχεδιασμό με κάτι το ιδιαίτερα ακριβό στην κατασκευή του. Ενας χώρος που έχει μελετηθεί και σχεδιαστεί ειδικά για τη χρήση του μπορεί να κοστίσει το ίδιο, ακόμα και λιγότερο, από ένα χώρο που δεν έχει δεχθεί ανάλογη μελέτη», υποστηρίζει ο Franky Antimisiaris από τη Mab Architecture που ασχολείται με το ντιζάιν στον χώρο της υγείας από το 2010. Το κέντρο προγεννητικού ελέγχου που είχαν σχεδιάσει τότε στο κέντρο της Αθήνας, ένας χώρος φωτεινός και ευχάριστος με υλικά βασισμένα στο σχήμα του κυττάρου, ήταν από τις πρώτες προσπάθειες που συνέβαλαν στην αλλαγή αυτής της νοοτροπίας.

Από κοντά, αν και σε διαφορετικό επίπεδο, είναι και τα δύο φαρμακεία που έχει σχεδιάσει ο Κωνσταντίνος Λαμπρινόπουλος της Klab. Στο εντυπωσιακό Placebo στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, μια μεταλλική σπείρα με φωτεινά ανοίγματα από σύμβολα του συστήματος Μπράιγ «τυλίγει» τα δύο επίπεδα του χώρου με το εσωτερικό του να μοιάζει περισσότερο με μουσείο παρά με φαρμακείο, ενώ σ’ ένα φαρμακείο γειτονιάς στο Κουκάκι τα πράσινα μεταλλικά μοτίβα της εξωτερικής όψης του κτιρίου προσομοιάζουν σε κλαδιά δέντρου και προετοιμάζουν τον επισκέπτη για το «δάσος» που θα δει να αναπτύσσεται στο εσωτερικό του. «Το ντιζάιν φέρνει και κέρδη. Και τα δύο φαρμακεία το είδαν άμεσα. Οταν παρέχεις ακριβώς τις ίδιες υπηρεσίες με κάποιον άλλο, τότε γιατί να μην προτιμήσεις να πας σ’ αυτόν που θα έχει έναν πιο ωραίο χώρο; Γενικότερα όμως οι φαρμακοποιοί είναι πολύ διστακτικοί και επιφυλακτικοί. Θεωρούν ότι δεν θα κάνουν γρήγορα απόσβεση και φοβούνται να πάρουν την τελική απόφαση», σημειώνει ο κ. Λαμπρινόπουλος.

«Δεν αρκεί να είσαι αρχιτέκτονας»

Στο ερώτημα πώς εφαρμόζεται το σύγχρονο ντιζάιν σ’ ένα μεγάλο νοσοκομείο, η απάντηση δεν είναι εύκολη. Η κατασκευή ενός νοσοκομείου δεν είναι απλή υπόθεση και οι εμπλεκόμενοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί υποχρεούνται να τηρήσουν αυστηρές προδιαγραφές σχετικά με την εσωτερική διάταξη και διασύνδεση των χώρων και να συνυπολογίσουν τα μεγάλα κόστη που θα προκαλέσουν οι παρεμβάσεις τους.

Ορισμένοι χρησιμοποιούν αυτές τις προδιαγραφές δημιουργικά, άλλοι, όμως, ως δικαιολογία, όπως λέει ο γνωστός αρχιτέκτονας Κυριάκος Κυριακίδης, που βρίσκεται πίσω από την κατασκευή ορισμένων από τα μεγαλύτερα κέντρα υγείας της χώρας.

Σύγχρονες τεχνικές

«Την τελευταία 15ετία ακολουθούνται σύγχρονες προδιαγραφές στη δημιουργία των νοσοκομείων και γίνονται προσπάθειες από τους αρχιτέκτονες να ακολουθήσουν σύγχρονες τεχνικές, όπως η βιοκλιματική σχεδίαση για την εξοικονόμηση ενέργειας, η εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού και αερισμού», τονίζει.

Δεν είναι όμως όλα τα νοσοκομεία σωστά σχεδιασμένα. Πόσες φορές δεν χρειάστηκε να «περιπλανηθούμε» σε απέραντους διαδρόμους μέχρι να βρούμε το ακτινολογικό ιατρείο για μια ακτινογραφία που μας ζητήθηκε από τα Εξωτερικά Ιατρεία;

«Δεν αρκεί να είσαι μόνο αρχιτέκτονας για να σχεδιάσεις ένα νοσοκομείο. Πρέπει να έχεις μελετήσει σε βάθος τον τρόπο που δουλεύουν οι χρήστες, οι γιατροί, οι νοσοκόμοι, το βοηθητικό προσωπικό και τις ανάγκες των ασθενών και των οικογενειών τους», σημειώνει ο κ. Κυριακίδης και επισημαίνει ότι αυτό που αλλάζει τον χαρακτήρα ενός νοσοκομείου δεν είναι τόσο η μορφή του, όσο η συμπεριφορά των ανθρώπων που εργάζονται και βρίσκονται μέσα σ’ αυτό.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή