Λόγω του μεγέθους και της θέσης του, στη μέση της αίθουσας περιοδικών εκθέσεων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, τo μαρμάρινο «σύνταγμα» των Τυραννοκτόνων αναπόφευκτα τραβάει τα βλέμματα των επισκεπτών. Δείγμα εξαιρετικής τέχνης, το ρωμαϊκό αντίγραφο του χάλκινου μνημείου, που ανέγειραν οι Αθηναίοι στην Αγορά της πόλης μετά την εκδίωξη του τελευταίου τυράννου, το 510 π.Χ., προέρχεται από το Μουσείο της Νάπολης και εντάχθηκε στο σύνολο των 23 αρχαίων έργων από τις συλλογές ελληνικών και ιταλικών μουσείων κατόπιν αιτήματος της ελληνικής πλευράς. Ωστόσο, στα μάτια του εμπνευστή της έκθεσης «Classicita ed Europa. Το κοινό πεπρωμένο Ελλάδας και Ιταλίας», Λουί Γκοντάρ, ο πραγματικός «πρωταγωνιστής» είναι το πιο διακριτικό αλλά εξίσου εμβληματικό ανάγλυφο της «Σκεπτομένης» Αθηνάς.
Φιλοτεχνημένο από παριανό μάρμαρο γύρω στο 460 π.Χ., απεικονίζει τη θεά να στέκεται με το βλέμμα χαμηλωμένο απέναντι από μία στήλη. «Πιστεύω ότι διαβάζει τα ονόματα των πεσόντων στις μάχες του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας», ανέφερε -σε άπταιστα ελληνικά- ο κ. Γκοντάρ, σύμβουλος του Ιταλού προέδρου της Δημοκρατίας για τη Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για την παρουσίαση της έκθεσης. «Μας λέει ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε αυτούς που έπεσαν για την ελευθερία», συνέχισε, «και πως η μάχη για τη Δημοκρατία δεν τελειώνει ποτέ. Συνδιοργάνωση της προεδρίας της Ιταλικής και Ελληνικής Δημοκρατίας και των υπουργείων Εξωτερικών και Πολιτισμού των δύο χωρών, η σημαντική έκθεση πρωτοπαρουσιάστηκε στο Προεδρικό Μέγαρο του Κυρηναλίου, στη Ρώμη, και από σήμερα μέχρι τις 31 Οκτωβρίου φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Από το μινωικό ρυτό σε σχήμα κεφαλής ταύρου έως τον «Αγιο Πέτρο» του Ελ Γκρέκο και τον πίνακα «Το πρωί με τα τριαντάφυλλα» του Ιταλού καλλιτέχνη Giovanni Gianni, τα έργα αναδεικνύουν το κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο Ελλάδας και Ιταλίας. Οπως μαρτυρούν τόσο ο μυκηναϊκός ψευδόστομος αμφορέας που μετέφερε πολύτιμο αρωματικό έλαιο μέχρι τη σημερινή Ιταλία, όσο και ο ερυθρόμορφος κρατήρας που κατασκευάστηκε σε εργαστήριο του Κεραμεικού, διακοσμήθηκε από τον ταλαντούχο αγγειογράφο Ευφρόνιο και ανακαλύφθηκε σε ετρουσκικό τάφο, η διαδικασία αλληλεπίδρασης μεταξύ των λαών της περιοχής συνεχίστηκε για χιλιάδες χρόνια. Η πολιτισμική ανταλλαγή έφτασε στο απόγειό της με την άνοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και τη διάδοση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού από τη Βόρεια Ευρώπη έως την Ασία.
Σύμφωνα με τον κ. Γκοντάρ, οι κοινές αξίες διατηρήθηκαν ακόμα και μετά τον διαχωρισμό Ανατολής και Δύσης, που επήλθε με τη μεταφορά της ρωμαϊκής πρωτεύουσας στο Βυζάντιο. Την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης υπογράφουν ο Λουί Γκοντάρ και η Μαρία Αδρεαδάκη-Βλαζάκη, γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.