Ο χειρόγραφος κώδικας από τη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας, του σπουδαίου ζωγράφου και μικρογράφου Γεωργίου Κλόντζα, μπήκε στη θέση του στη γυάλινη προθήκη του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου της Αθήνας, λίγο πριν ξεκινήσει η χθεσινή συνέντευξη Τύπου για την έκθεση- αφιέρωμα στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο με αφορμή τα 400 χρόνια από τον θάνατό του.
«Μια μακρά, δύσκολη πορεία προετοιμασίας, που κράτησε σχεδόν τρία χρόνια, έφτασε στο τέλος της», όπως σημείωσε η γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, και η τελευταία από τις εκθέσεις του κύκλου για τον Θεοτοκόπουλο εγκαινιάζεται σήμερα το βράδυ από τον υπουργό Πολιτισμού & Αθλητισμού Κ. Τασούλα. Προηγήθηκαν οι εκθέσεις στην Κρήτη, στο Μουσείο Μπενάκη, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Καθεμία φωτίζει διαφορετική πτυχή του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Και είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα βγάζει αυτές τις εκθέσεις με έναν συντεταγμένο τρόπο, δίνοντας τη δική της απάντηση στο θέμα του Θεοτοκόπουλου.
Οσον αφορά την έκθεση του Β&Χ Μουσείου, ο τίτλος «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πριν από τον El Greco», υποδηλώνει το θέμα: Τα έργα που παρουσιάζονται, δικά του και συγχρόνων του καλλιτεχνών, αναδεικνύουν το κοινωνικό και καλλιτεχνικό περιβάλλον της Κρήτης του 16ου αιώνα -περίοδο κατά την οποία η ζωγραφική φτάνει σε εκπληκτικά επίπεδα τέχνης και τεχνικής- όπου διαμορφώθηκε η προσωπικότητα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου πριν από την αναχώρησή του για τη Βενετία το 1567. Η έκθεση αρθρώνεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μεταφερόμαστε στη βενετική Κρήτη του 16ου αιώνα. Τα έργα «χαρτογραφούν» τους δρόμους του εμπορίου, τη στρατιωτική δύναμη, την κοινωνική διαστρωμάτωση, την οικονομία, τη θρησκεία, με εργαλείο τη σχέση πόλης-υπαίθρου. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται το κλίμα λογιοσύνης που διαμόρφωσε τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, τα διαβάσματά του, τα καλλιτεχνικά φαινόμενα του κοσμοπολίτικου περιβάλλοντος των κρητικών πόλεων. Εμφαση δίνεται στο πώς οι Κρητικοί ζωγράφοι επιχείρησαν να συνδυάσουν τη βυζαντινή με τη δυτική παράδοση. Στο τελευταίο μέρος της έκθεσης «διαβάζει» κανείς μια ερμηνεία για την κρητική περίοδο του Θεοτοκόπουλου μέσα από την ιδιοτυπία του ύφους του και μέσα από έναν ενδιαφέροντα διάλογο με έργα καλλιτεχνών όπως ο Μιχαήλ Δαμασκηνός και ο Γεώργιος Κλόντζας.
«Πιστεύω ότι σε επίπεδο έρευνας και κατάθεσης νέων απόψεων είναι μια έκθεση πολύ σημαντική», σημείωσε η απερχόμενη διευθύντρια του Β&Χ Μουσείου, Αναστασία Λαζαρίδου, που είχε την επιστημονική εποπτεία και τον γενικό συντονισμό της έκθεσης. «Με έργα δικά μας αλλά και δάνεια από το εξωτερικό και από σχεδόν όλες τις εφορίες της χώρας, επιχειρούμε να πλέξουμε τον ιστό της κοινωνίας της Κρήτης αναφερόμενοι σε όλα τα επίπεδα της ζωής». Μαζί με έργα της κρητικής περιόδου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου παρουσιάζονται αριστουργήματα και άλλων καλλιτεχνών. Να αναφερθούμε στο «Κήρυγμα σε εκκλησία» του Γεωργίου Κλόντζα που για πρώτη φορά βγαίνει από τον ναό των αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στο Σεράγεβο -παλαιότερα το είχαν αρνηθεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης- στον χειρόγραφο κώδικα με θέμα τις «Εννεάδες» του Πλωτίνου -ήρθε από τη Βιέννη- με τη σπάνια εικονογράφηση του Κρητικού ζωγράφου Μάρκου Μπαθά, στον πίνακα «Ο γάμος στην Κανά» από το εργαστήριο του Μιχαήλ Δαμασκηνού, σε έργα από το Αγιον Ορος.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 31 Μαρτίου. Τις επόμενες εβδομάδες θα κυκλοφορήσει ο κατάλογος, ο οποίος πραγματοποιείται με χορηγία του ΟΛΠ.