Η Ελλάδα μπορεί να καυχηθεί για το εξαίρετο ανθρώπινο δυναμικό της στη διασπορά. Γίνονται αναφορές σε επιστήμονες, επιχειρηματίες και επαγγελματίες πρώτης γραμμής. Η ιστορικός τέχνης Κατερίνα Γρέγου συνιστά ίσως μια κατηγορία από μόνη της. Αν εξαιρέσει κανείς ορισμένους εικαστικούς και μουσικούς, λίγοι συμπατριώτες μας από τον χώρο του πολιτισμού έχουν καταφέρει να κάνουν μια αξιοσημείωτη καριέρα στο εξωτερικό.
Η δυναμική επιμελήτρια με θητεία στη διεύθυνση του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ, έφυγε το 2006 με προορισμό το Βέλγιο. Ολα αυτά τα χρόνια έχει καταφέρει σπουδαία πράγματα με πείσμα και σκληρή δουλειά. Μέχρι το 2008 ήταν καλλιτεχνική διευθύντρια του Argos – Centre for Art and Media στις Βρυξέλλες. To 2011 ήταν επιμελήτρια του περιπτέρου της Δανίας στην Μπιενάλε Βενετίας. To 2012 ήταν συνεπιμελήτρια της Manifesta 9. Πέρυσι επιμελήθηκε μια εξαιρετική έκθεση στο Palais des Beaux Arts στη βελγική πρωτεύουσα, στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας της Ε.Ε., που είχε τίτλο «No Country for Young Men», με 35.000 επισκέπτες και επαινετικότατα σχόλια. Εδώ και τρία έτη είναι η καλλιτεχνική διευθύντρια της φουάρ Art Brussels. Πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκε πως στη φετινή Μπιενάλε Βενετίας, που ανοίγει στις αρχές Μαΐου, η Γρέγου, σε συνεργασία με τον Βέλγο καλλιτέχνη Vincent Meessen, θα παρουσιάσει μία ομαδική έκθεση που θα εστιάζει στη σχέση της Ευρώπης και της Αφρικής μέσα από το πρίσμα της αποικιοκρατίας, στο βελγικό περίπτερο.
Στις 23 Ιουνίου θα εγκαινιαστεί υπό τη δική της επιμέλεια η κεντρική έκθεση της 5ης Μπιενάλε Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Από την απαισιοδοξία της νόησης στην αισιοδοξία της πράξης». Την αναζητήσαμε τηλεφωνικά στις Βρυξέλλες όπου μόλις είχε ολοκληρωθεί με μεγάλη επιτυχία η φουάρ, για να μας πει δυο λόγια για τα πρόσφατα σχέδιά της.
Η κρίση και η λύτρωση
Ξεκινήσαμε τη συζήτηση αναπόφευκτα από την πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη και τη δύσκολη θέση της Ελλάδας. Ποια είναι η άποψή της για την επίδραση της οικονομικής ύφεσης στην εγχώρια καλλιτεχνική σκηνή; «Κατά έναν τρόπο υπήρξε λυτρωτική. Εξηγούμαι: Νομίζω ότι η καλλιτεχνική παραγωγή που έβλεπα όσο ζούσα στην Ελλάδα ήταν επικεντρωμένη σε μια life style άποψη, περιορισμένη σε ένα πλαίσιο που αφορούσε τις προτιμήσεις των 3-4 μεγάλων συλλεκτών, οι οποίοι πρωταγωνιστούν στη μικρή ελληνική αγορά. Θα έλεγε, μάλιστα, κανείς ότι αν εξαιρεθεί ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος που ενσυνείδητα στηρίζει νέους Ελληνες καλλιτέχνες, οι υπόλοιποι συλλέκτες δεν είχαν στραμμένο το βλέμμα τους εκεί. Σήμερα διαπιστώνω ότι οι εικαστικοί έχουν απελευθερωθεί από τα δεσμά αυτά. Αντέδρασαν με τρόπο υγιή, πήραν τα πράγματα στα χέρια τους, έκαναν κολλεκτίβες και δικά τους πρότζεκτ. Τα έργα τους αποπνέουν εντονότερα ένα κοινωνικοπολιτικό στίγμα. Αυτό το βρίσκω πολύ θετικό και ελπιδοφόρο», υπογραμμίζει από την άλλη πλευρά του τηλεφώνου.
Η Γρέγου ως καλλιτεχνική διευθύντρια της βελγικής φουάρ έχει στην αρμοδιότητά της όλο το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, τη μακροπρόθεσμη στρατηγική αλλά και συμμετοχή στην επιλογή των γκαλερί. Παρότι προέρχεται από τον χώρο των μουσείων, δεν δαιμονοποιεί το εμπόριο: «Ας μην είμαστε υποκριτές. Η τέχνη έχει ανάγκη από οικονομική υποστήριξη. Τη στιγμή που υπάρχουν παντού περικοπές στους κρατικούς προϋπολογισμούς για τον πολιτισμό, όλοι είναι στην αναζήτηση ιδιωτικών κεφαλαίων. Οι φουάρ είναι μια πλατφόρμα μέσα από την οποία στηρίζονται και οι αίθουσες τέχνης και οι καλλιτέχνες».
Μαζί με τον Βέλγο καλλιτέχνη, με τον οποίον έχει συνεργαστεί στενά στο παρελθόν, η Γρέγου ετοιμάζει μια ανορθόδοξη έκθεση στη Βενετία. «Συμμετείχαμε με τον Vincent στον ανοιχτό διαγωνισμό που έκανε το Βέλγιο. Η πρότασή μας δεν ήταν να παρουσιάσει μόνο αυτός τη δουλειά του στο περίπτερο, αλλά να οργανώσουμε μια ομαδική με 11 καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο. Τα έργα τους αναδεικνύουν παλαιές αλλά και σύγχρονες πτυχές της αποικιοκρατίας, η οποία συνεχίζεται στην Αφρική, με διαφορετικό προσωπείο».
Η επιμελήτρια, την οποία κάλεσε η Κατερίνα Κοσκινά, πρόεδρος του ΚΜΣΤ, να επιμεληθεί την κεντρική έκθεση της Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο, στήριξε το σκεπτικό της στο απόφθεγμα του Γκράμσι από τα «Τετράδια της Φυλακής»: «Η επαναδραστηριοποίησή μας ως πολιτών μέσα στην κοινωνία μπορεί να μας οδηγήσει σε μεγαλύτερη αισιοδοξία μέσα στη σκοτεινή περίοδο που ζούμε», τονίζει.