Για είκοσι ημέρες το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα μετατρέψει τρεις αίθουσες του που βρίσκονται στο κεντρικό κτίριο, επί της Νεοφύτου Δούκα, σε ζωντανά εργαστήρια. Μεγάλοι πάγκοι εργασίας ετοιμάζονται να στηθούν στους χώρους και πάνω τους σμίλες, αμόνια, τροχοί, λαβίδες, σφυριά, καλέμια και άλλα εργαλεία που κάνουν θαύματα σαν τα πιάνουν στα χέρια τους χαρισματικοί τεχνίτες. Η Αθηνά, ο Δαίδαλος και ο Ηφαιστος έδωσαν τα ονόματά τους στα τρία εργαστήρια: κεραμικής, μαρμαροτεχνίας και μεταλλοτεχνίας, τα οποία θα λειτουργούν παρουσιάζοντας στο κοινό τον τρόπο που δημιουργούσαν οι αρχαίοι. Πώς δούλευαν οι γλύπτες, οι αγγειοπλάστες, οι χρυσοχόοι και οι χαλκουργοί.
Η έκθεση «Μέσα στα εργαστήρια των αρχαίων… μαζί δημιουργούμε», όπως λέει στην «Κ» ο διευθυντής του Κυκλαδικής Νίκος Σταμπολίδης, εξηγεί τους τρόπους κατασκευής των έργων που θαυμάζουμε όλοι μας στις προθήκες των μουσείων και μετατρέπει το ΜΚΤ σε ζωντανό εργαστήριο, όπου θα παράγονται αντικείμενα παρόμοια με τα 40 αρχαία εκθέματα τα οποία παρουσιάζονται στον ίδιο χώρο. Η ιδέα είναι του Νίκου Παπαδημητρίου, που επιμελείται την έκθεση, και ο σκοπός είναι να φωτίσει τα μυστικά εκείνων που κρύβονται πίσω από τα θαυμαστά έργα της αρχαιότητας – επώνυμων και ανώνυμων τεχνιτών που είχαν το χάρισμα.
Η ιδιαιτερότητα της έκθεσης; Μπορεί κανείς να μπαινοβγαίνει στις αίθουσες κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας με το εισιτήριο των 3,5 ευρώ. Ετσι, θα παρακολουθεί την εξέλιξη της επεξεργασίας κάθε αντικειμένου στα εργαστήρια που πήραν τα ονόματά τους από μυθικά πρόσωπα και θεούς τεχνίτες. «Είναι γοητευτικό να βλέπεις πώς μεταμορφώνει ο τροχός μια άμορφη μάζα σε αγγείο», αλλά και πώς γίνεται η επεξεργασία των μετάλλων. Οι τακτικοί επισκέπτες του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης θα θυμούνται την ασπίδα του Ιδαίου Αντρου από την Ελεύθερνα, σύμβολο τώρα του νέου μουσείου που θα εγκαινιαστεί τον Ιούνιο στην Κρήτη. Στην έκθεση, θα βλέπουν πώς αναπαράγεται με τον ίδιο αρχαίο τρόπο το αντικείμενο. Και αυτό, όταν ολοκληρωθεί, θα τοποθετηθεί στη θέση που είχε το πρωτότυπο, στον δεύτερο όροφο.
Πώς σμίλευαν οι αρχαίοι ένα κυκλαδικό ειδώλιο; Σημασία είχε η πέτρα, κυρίως η σμύριδα, με την οποία χτυπούσε ο τεχνίτης το μαρμάρινο βότσαλο ή το κομμάτι πεπλατυσμένου άμορφου μαρμάρου, δημιουργώντας το περίγραμμα που ήθελε. Το σχημάτιζε ανάλογα με τον τρόπο που χρησιμοποιούσε τη σμύριδα. Αν όμως ήταν σμύριδα για εγχαράξεις, στο κάτω μέρος της έμοιαζε με σφήνα και ήταν αυτή η κόψη που δημιουργούσε τη σχισμή ανάμεσα στα πόδια του ειδωλίου.
Τα γυναικεία, βέβαια, βλέμματα συνήθως αναστατώνονται μπροστά σε ένα κόσμημα των Πρωτομινωικών χρόνων ή της ετρουσκικής τέχνης. Μαγνήτης είναι η τεχνική της κοκκίδωσης. Ο Ν. Σταμπολίδης μάς προσγειώνει: «Ενα φύλλο χρυσού είναι η κοκκίδωση, που το χαράζεις σε μικρά τετραγωνάκια, τα οποία πιέζοντάς τα κόβονται και σχηματίζονται οι ψηφίδες χρυσού. Αν βάλεις μια τέτοια ψηφίδα σε ένα μπολ που θερμαίνεται, γίνεται μικρή στρογγυλή μπαλίτσα. Συγκεντρώνοντας με την τσιμπίδα όταν κρυώσουν τις χρυσές μπαλίτσες, σχηματίζεις αυτό που θέλεις, π.χ. ένα σταφύλι». Ο τεχνίτης, λέει ο κ. Σταμπολίδης, έπρεπε να ήταν επιδέξιος όχι μόνο για την παραγωγή, αλλά και για τη συγκόλληση.
Το ίδιο και ο χαλκουργός, ιδιαίτερα των μεγάλων χάλκινων αντικειμένων που φτιάχνονταν με σφυρηλάτηση. «Για να κάνεις τα περιγράμματα των μορφών, να το γυρίσεις μέσα έξω, να το φουσκώσεις και να δώσεις τους όγκους του αντικειμένου, θέλει μαεστρία και γνώσεις. Πώς να διαιρέσεις την επιφάνεια, κυρίως όταν πρόκειται για καμπύλες, όπως στην περίπτωση μιας ασπίδας».
Αλλά και η δουλειά του αγγειοπλάστη δεν ήταν εύκολη. Επρεπε να βρει τον πηλό, να τον αραιώσει, να τον καθαρίσει, να τον ανακατέψει με νερό πριν τον βάλει στον τροχό. «Δεν αρκούσε η πείρα. Χρειάζονταν και σωματικές ικανότητες, δύναμη στα πόδια και τα χέρια».
Στην έκθεση, συγκεκριμένες ημέρες, οι Επαμεινώνδας Βενιέρης, Πραξιτέλης Τζανουλίνος, Γιάννης Παπαδάτος, Θωμάς Κοτσιγιάννης, Νίκος Μπαμιατζόγλου, Ακης Γκούμας, Δημήτρης Αλεξάνδρου και ο επιμελητής Νίκος Παπαδημητρίου θα απαντούν στις απορίες σας.
Διάρκεια έκθεσης: 11/2 – 29/2/2016